Jerzy Sekuła (ur. 1954, Sławno) – we wrześniu 1980 współorganizator Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” przy SSPD Sławodrzew, gdzie potem pełnił funkcje wiceprzewodniczącego, a potem przewodniczącego Komisji Zakładowej. Był delegatem na I Wojewódzki Zjazd Delegatów Regionu Słupskiego (maj 1981) oraz członkiem KKK Drzewiarzy i sygnatariuszem porozumienia z Bolesławowa. Po wprowadzeniu stanu wojennego przewodniczył Tajnej Komisji Zakładowej przy SPPD Sławodrzew. W marcu 1982 współorganizował (z Pawłem Barańskim, Kazimierzem Kuźmińskim, Jerzym Sadko) Grupę Orzeł, w jej ramach drukował i kolportował ulotki na terenie Sławna, Słupska i Ustki. W maju 1982 zatrzymany, trzykrotnie przesłuchiwany w związku z działalnością Grupy Orzeł. W latach 80. współorganizował Msze za Ojczyznę w kościele św. Antoniego w Sławnie.
00:00:10 Rodzina bohatera ze strony ojca-górala pochodzi z okolic Starego Sącza / Czaczowa, matka urodziła się pod Toruniem. W czasie II wojny ojciec był żołnierzem, trafił do niewoli w Babich Dołach k. Gdyni i tam poznał matkę. Osiedlili się w woj. zachodniopomorskim, gdzie żołnierze dostawali przydział gospodarstw.
00:01:30 Ojciec zajął gospodarstwo w Starym Jarosławiu. Jak zaczęły powstawać PGR-y, musiał oddać gospodarstwo i ziemię. Odrzucił propozycję bycia dyrektorem PGR-u i wyjechał do Sławna, gdzie został woźnym w liceum.
00:03:00 Władza opodatkowała gospodarstwo ojca, spłacał te podatki przez kolejne 3 lata pobytu w Sławnie. Rodzina była niechętna władzy ludowej, ojca nękało UB. Boh. wychowywał się na ulicy, gdy miał 9 lat – stracił matkę.
00:04:30 Boh. został ojcem w młodym wieku i nie chciał iść do przymusowego wojska. Zatrudnił się w Staży Pożarnej w Sławnie, potem w „Sławodrzewie” [Sławieńskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego], gdzie zakładał „Solidarność” i został przewodniczącym.
00:06:30 Zanim powstała „S”, do zakładu boh. docierały ulotki Komitetu Obrony Robotników. Zebrania robotników i domaganie się wolnych związków zawodowych. Droga od „Solidarności” przez stan wojenny do wolnej Polski.
00:08:30 Stefan Korejwo był internowany w Strzebielinku przez rok, po wyjściu przejął struktury podziemne w Słupsku. Organizowanie się działalności podziemnej. Gandhi jako przykład cierpliwego dochodzenia do niepodległości. Odznaczenia boh.
00:11:00 W okresie „Solidarności” walka była codziennością. Działalność boh. w „S”, podróże do Wrocławia i Gorlic oraz podpisanie porozumień, które nie zostały wdrożone. „Przepychanki” z władzą.
00:14:00 Brak zaopatrzenia w sklepach. Władze zrzucały pilnowanie kolejek na „S” i próbowały skłócić Związek z ludźmi i załogą. W stanie wojennym grupa w Sławnie dostała instrukcję z Zarządu Regionu, jak należy się zachowywać na przesłuchaniach, organizować struktury, unikać podsłuchów itp.
00:15:30 Metody instalowania podsłuchów w PRL. W czasie spotkań opozycji sprawdzano, czy nie są podsłuchiwani, w oknie stawiano radio i głośno puszczano dla zakłócania namierzania z zewnątrz. Instrukcje odbioru bibuły i mylenia SB.
00:18:30 Boh. został zatrzymany, ale do niczego się nie przyznał i uniknął wyroku. Ściany celi, w której go kilka dni przetrzymywano, były wymazane krwią. Traktowanie boh. w areszcie.
00:20:50 Nocą 13 grudnia 1981 obudził boh. ojciec Pawła [Barańskiego], że syn został zabrany w piżamie i bez butów. Nikt nie wiedział, że to stan wojenny, chcieli mu zanieść ubranie. Grupą kilkunastu działaczy m. in. Janek Arcisz, Mietek Posmyk, Maria Falenda poszli na komisariat MO, który okazał się zamknięty, ubrania dla Pawła podali przez kraty okienka.
00:22:45 Chceili zadzwonić z Komisji Koordynacyjnej, która mieściła się w Urzędzie Miejskim, ale telefony były wyłączone. Informacje o stanie wojennym podano dopiero o 6 rano. W nocy działacze pojechali do Zarządu Regionu do Słupska.
00:23:30 Na kolei w łączności pracowała dziewczyna współpracująca z „S”. Ponieważ tam telefony działały, działacze połączyli się ze Stocznią Gdańską, Nową Hutą w Krakowie i innymi zakładami. Dostali informacje o niejasnej sytuacji w kraju i o aresztowaniach. Z siedziby Zarządu Regionu w Słupsku działacze wynieśli wszystko, podano informacje o brutalnym aresztowaniu Pawła. [+]
00:25:15 O wprowadzeniu stanu wojennego boh. dowiedział się w Słupsku. Pytano o niego, więc po powrocie do Sławna spał poza domem - z Leszkiem Matulką nocował u Władka Paliwki. Rano postanowili wrócić do zakładów i organizować strajk. Leszek był przewodniczącym „S” w zakładach drobiarskich.
00:26:20 Dyrektorem zakładu boh. był Andrzej Wulczyński, który został też przewodniczącym komitetu założycielskiego „S”. Działacze darzyli go pełnym zaufaniem i współpracowali. Rozmowa boh. z dyrektorem i spotkanie załogi. Ustalono, że Komisja Zakładowa „S” zejdzie do podziemia.
00:28:00 Wojtek Kosznicki z pielęgniarką Wiesią Maziarz [Majasz?] pojechali w międzyczasie do Gdańska. Ze Stoczni przywieźli ulotki, z których reszta działaczy dowiedziała się, że Komisja Krajowa „S” zaleca strajki we wszystkich zakładach. Przebieg strajku w zakładzie boh.
00:30:00 Pierwsze spotkanie wybranych osób w sprawie utajnienia działania Związku odbyło się w altanie na działce u Tolka [Antoni Bućko?]. Środki bezpieczeństwa.
00:32:00 Przebieg zakładania związku zawodowego w Sławnie przez władze komunistyczne. Brak wsparcia ze strony pracowników zakładu.
00:34:20 Sprawdzający udział boh. i kolegów w spotkaniu związku założonego przez komunistów. Za boh. i Pawłem Barańskim reszta załogi opuściła zebranie. Rozprowadzanie ulotek i gazetek na terenie zakładu boh.
00:36:20 Historia Stefana Korejwy. Z Gdańska przychodziły listy od Lecha Wałęsy, w których były wytyczne dla związkowców, np. bojkot wyborów itp. Boh. zbierał podpisy robotników na 3 egzemplarzach listów, które szły do Jaruzelskiego, Glempa i Wałęsy.
00:39:00 Aresztowania i przesłuchiwanie wybranych sygnatariuszy listów. Zeznania chroniące boh. Kolega boh. zakładu, chory na schizofrenię, podał jego nazwisko na przesłuchaniu. Potem miał z tego powodu wyrzuty sumienia i próbę samobójczą. Chciał przebić sobie serce nożem, ale nie trafił i odratowano go. [++]
00:42:00 Krępujące rewizje w domu boh. Emocjonalna strona działalności boh. i cena, jaką płacili za nią żona i syn. Boh. od samego początku był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Słupsku, a potem w Sławnie.
00:44:20 Po wyborach został członkiem zarządu słupskiego wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego „S”, był też radnym w I radzie w Sławnie z jego ramienia.
00:45:00 Rodzice boh., Józef i Aniela, w okresie II wojny światowej przebywali w niewoli w okolicy Stargardu Szczecińskiego.
00:45:40 O wydarzeniach grudniowych 1970 r. mówiło się w rodzinie po cichu. Boh. miał wtedy kilkanaście lat, widział patrole ORMO chodzące po Sławnie i nawołujące do rozejścia.
00:46:55 Ojciec boh. był lubiany przez młodzież i absolwenci liceum odwiedzali go nawet po latach. Miał też kontakt ze swoim dowódcą z okresu kampanii wrześniowej - porucznikiem z Gdańska. W domu rozmawiano o Katyniu i in.
00:49:00 Ojciec zmarł, gdy boh. miał 17 lat, został sierotą. Chodził do szkoły, dostawał 800 zł renty po matce, miał 900 zł kosztów stałych. Poszedł do komitetu, przedstawił sekretarzowi swoją ciężką sytuację i poprosił o stypendium, żeby nie musieć kraść.
00:52:00 Po tygodniu milicja zrobiła mu rewizję w mieszkaniu, bo okradziono sklep naprzeciwko. Sierżant doradził mu, żeby nie mówił, że będzie kraść, bo sekretarz będzie ich przysyłać regularnie. Potem mu chcieli zabrać mieszkanie.
00:53:40 Słuchanie Radia Wolna Europa w domu, dopóki ojciec pod wpływem ostrzeżeń nie wyjął lamp i nie wyniósł radia na strych. Założono mu służbowy głośnik.
00:54:30 Pierwsze ulotki KOR-u boh. dostał od Mirka Ruta z zakładów „Famarol” w Słupsku. [Fabryka Maszyn Rolniczych S. A.]. Potem odbierał ulotki od Marii Falender, która była farmaceutką i w aptece była „skrzynka kontaktowa”. Tematyka ulotek.
00:56:30 W latach 1984/85 z dystrybucją ulotek i bibuły było łatwiej, boh. brał ulotki od Stefana Korejwy i Henryka Grzędzielskiego, a przekazywał m. in. Barbarze Cichońskiej (przewodnicząca w banku PKO), p. Jelonkowi (sąsiad boh. i przewodniczący w PTHW) [Przedsiębiorstwo Transportu Handlu Wewnętrznego?], p. Dzięciołowi, który rozprowadzał je wśród kombatantów, oraz Antkowi Bućko.
00:58:20 W 1986 r. musiał odejść ze „Sławodrzewa” i z Mietkiem Posmykiem zaczęli pracę w „Interbau” w Słupsku. Kontynuacja działalności solidarnościowej. Przekazywanie bibuły Pawłowi Barańskiemu. Zbieranie podpisów na listach przynależności do „S”. Charakter firmy „Interbau”.
01:01:00 Boh. pracował jako operator dźwigu. Marek Cyranowski zastąpił boh. na zmianie, doszło do śmiertelnego wypadku. Pogrzeb kolegi [Mietka Giertycha] stał się manifestacją. Jadzia Galikowa była plastyczką i zrobiła biało-czerwone szarfy na pogrzeb – „Solidarność” żegna kolegę. [+]
01:03:00 Demonstrowanie w zakładzie przynależności do „S”. Dzień kobiet w zakładzie w stanie wojennym i życzenia od działaczy jako manifest. Rola związku NSZZ „S” ze „Sławodrzewa” w budowaniu wolności w Polsce.
01:06:00 Kolega, który zginął w zakładzie, nazywał się Mietek Giertych. W 1980 r. „Sławodrzewiu” organizowano w ramach strajków protestacyjnych przerwy w pracy, oflagowywano zakład. Postać i rola antykomunisty i kierownika działu konstrukcyjnego - Andrzeja Wulczyńskiego.
01:08:35 Gdy powstała zakładowa „Solidarność”, dyrektor Wulczyński zapisał się i został przewodniczącym komitetu założycielskiego, uczył robotników organizacji.
01:10:30 Boh. był pilnowany, prosił wtedy czasem o pomoc w roznoszeniu bibuły kolegów: Tadka Glewicza, Sławka Słoniowskiego. Marek Cyranowski rozkładał bibułę po odejściu boh. z zakładu.
01:11:30 „Solidarność” w „Sławodrzewie” miała procentowo więcej zwolenników niż w Stoczni Gdańskiej, ponad 90% pracowników zapisało się do związku. Założono Komisję Koordynacyjną Drzewiarzy z siedzibą we Wrocławiu jako strukturę poziomą „S”. Przewodniczącym Komisji był p. Wyglądacz [?] ze Szczecina.
01:13:00 Inne zakłady w Sławnie angażujące się w „S”. Założenie Miejskiej Komisji Koordynacyjnej, której spotkania początkowo odbywały się w „Sławodrzewie” oraz w Domu Kultury, którego kierownikiem był Jan Sroka. Z czasem na oficjalne biuro MKK dostała dwa pokoje w Urzędzie Miejskim. Zarząd Regionu i Komisje Zakładowe miały uprawnienia, MKK nie miała żadnych.
01:15:00 [Porozumienia z Bolesławowa] – spotkania we Wrocławiu, Gorlicach i in. Mączące podróże do miejsc spotkań. Postulaty do ministerstwa i „przepychanki” związane z porozumieniem. Próby podziału wewnątrz „S”.
01:18:20 Wojciech Zielke został wybrany na przewodniczącego Zarządu Regionu w Słupsku. Zagrożenie aresztowaniami w „Sławodrzewiu” i informacja o inwigilacji członków Komisji Koordynacyjnej przez SB. W przeddzień stanu wojennego odbyło się w zakładzie spotkanie z załogą. Postawa W. Zielke.
01:20:30 Wyjaśnienie pojęcia „drugi garnitur”. Osoby wchodzące w skład grupy: boh., Antoni Bućko - przewodniczący, Szczepan Smoliński, Mietek Posmyk. Jurek Szostak, Paweł Barański. Miejsca spotkań.
01:22:40 Boh. nie współpracował bezpośrednio z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Internowanym i Represjonowanym, który był w Słupsku. Specyfika działalności organizacyjnej w latach 80-tych i godzenie jej z życiem rodzinnym.
01:24:00 Udział boh. w „Mszach za Ojczyznę”. Pierwsza msza i zbiórka na mszę wśród załogi - uzbierano 5 kasków pieniędzy. Postać prałata [Mariana] Dziemianko, który nie chciał przyjmować pieniędzy za msze w stanie wojennym.
01:27:10 Odważne homilie wikarych i odsunięcie ich przez proboszcza działającego pod naciskiem władz. Śledzenie boh. po wypuszczeniu z aresztu w Słupsku. Warunki pobytu w areszcie.
01:29:35 Wizyta funkcjonariusza SB Ogrodniczaka w zakładzie pracy boh. Rozmowy telefoniczne z SB, straszenie więzieniem. Zastępca dyrektora Jarmoliński często „ostrzegał” boh. na polecenie esbeckiego opiekuna zakładu.
01:32:30 Szykanowanie rodziny boh. i zwolnienie żony z pracy. Pomoc internowanym z Zachodu. Janek Chałupa z Warszkowa podpisywał listy boh., 2 dni później był przesłuchiwany przez SB. Jego syna „oblano” na maturze za współpracę z boh. Pobicie syna boh. przez dyrektora szkoły.
01:37:40 Na początku stanu wojennego boh. został aresztowany. Zabrano go rano z domu i wywieziono do Słupska. Opis podróży i przesłuchania. Warunki w celi i areszcie, współwięźniowie.
01:42:00 Żywienie w areszcie, kanapki ze spleśniałym serem. Picie wody z kranu podczas wizyty w toalecie, aby uniknąć ewentualnego otrucia. Opis celi i zakratowanych okien z powybijanymi szybami. Traktowanie boh. przez strażników. Boh. spędził w areszcie 3,5 dnia.
01:45:15 Absencja boh. w pracy groziła zwolnieniem dyscyplinarnym. Rozmowa z dyrektorem zakładu. Wezwanie boh. na SB i jego nieobciążające nikogo zeznania. Na zaświadczeniu do kadr, potwierdzającym areszt boh., podpisał się mjr Dymowski.
01:48:10 Kontakty boh. z „Solidarnością Walczącą” i współpraca przy kolportowaniu bibuły. Zaprzysiężenia w „SW”. Spotkania w Sławnie regionalnych działaczy „S”. Gdy zginął Mietek Giertych, trwała godzina policyjna. Przemieszczanie się i spotkania członków „S” w celu uzgadniania spraw związkowych.
01:51:25 Plany wyjazdu boh. na Zachód (aby reprezentować tam polską „S”) były koordynowane przez Stefana Korejwę. Typowano kilka osób, z której wybierano jedną.
01:53:25 Kolportowanie przez boh. i związkowców ulotek Konfederacji Polski Niepodległej, „SW” i innych org. podziemnych. Sprzedaż kalendarzy, znaczków, pseudodolarów i in. aby zdobyć fundusze na działalność podziemia.
01:55:15 Moment porwania i zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki był tragedią. Już wcześniej S. Korejwo mówił o ginięciu działaczy w dziwnych okolicznościach. Aby uhonorować śmierć Popiełuszki, umieścili w kościele ks. Dziemianki drewnianą gablotę zrobioną w stolarni przez ojca Antoniego Bućki.
01:58:10 Instalacja gabloty przez boh. i Mietka Posmyka. Kościół otworzył im kościelny p. Migoński. Materiały w gablocie dot. śmierci księdza Popiełuszki. Boh. nie udało się dotrzeć na pogrzeb księdza.
02:00:00 Ojciec [obecnego] burmistrza Sławna był chirurgiem [Kazimierz Frankenstein] i w latach 80. zakładał „Solidarność” w szpitalu ZOZ. Boh. dostawał od niego zwolnienia lekarskie na działalność solidarnościową.
02:02:00 Okoliczności odejścia boh. ze „Sławodrzewa” i zatrudnieniu w firmie „Interbau”. Zmiana dyrektora i hasła pozbycia się boh. z zakładu. Miała być szeroka akcja zwolnień, ale odszedł tylko boh. z Mietkiem Posmykiem, który był założycielem Komisji Zakładowej „S”.
02:04:20 Po 3 miesiącach znaleźli pracę w „Interbau-Nord” w Słupsku. Była to ciężka praca fizyczna na budowie. W trakcie stanu wojennego SB wielokrotnie namawiała boh. do współpracy.
02:06:00 Podziały w środowisku solidarnościowym były odczuwalne od samego początku powstania Związku, ale szanowano zdanie innych i demokratyczny wybór. Frakcje w środowisku solidarnościowym w Sławnie przed 1980.
02:08:00 Działania indywidualne, np. wywieszanie klepsydr dla działaczy PZPR przez Mariana Jelonka i kontakt z Kazkiem Kuźmińskim ze Słupska. Janek Sroka miał w Domu Kultury plastyczki, które odręcznie robiły ulotki. Napisy na murach, antykomunistyczne hasła.
02:11:00 W 1988 r. w Sławnie strajków nie było. Boh. posiada podziemne znaczki pocztowe upamiętniające wydarzenia w Gdańsku. Henryk Grządzielski trafił do więzienia za strajk godzinny.
02:12:00 Podczas wyborów w czerwcu 1989 organizowano Komitety Obywatelskie, boh. pilnował w komisji w szkole nr 2 z dr. Frankensteinem i Konradem Woszczykiem. Trudności związane z organizowaniem komitetów.
02:13:30 Boh. działał w Komitecie w Słupsku i przywoził do Sławna Gazetę Wyborczą „Solidarność”. GW rozprowadzały komitety, w Sławnie zostawiał ją u Marysi Falender w aptece, która rozprowadzała ją dalej. [+]
02:14:30 Działacze w Słupsku: [Alicja] Kulaszka, Edward Müller. Historia podsłuchu w Komitecie Obywatelskim w Słupsku. [+]
02:16:00 Zawiązywanie komitetów. Pierwsze, założycielskie spotkanie Komitetu Obywatelskiego w Sławnie odbyło się w aptece Marii Falender. Było na nim dziewięć osób, m.in. : A. Bućko, Szczepan Smoliński, Leszek Matulka, Barbara Mikońska, żona Romka Mikońskiego, Karolina Okulewicz. Kolejne miejsce spotkań komitetu.
02:17:40 Historia sztandaru „Solidarności”, wyniesienie go w stanie wojennym przez Wojtka Kosznickiego. Powrót sztandaru do „Sławodrzewu” w wolnej Polsce. Cegiełki na kampanie wyborcze, które Andrzej Wulczyński drukował na papierze ze znakami wodnymi.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.