Franciszek Czerwiński (ur. 1932, Nowe) wspomina serdeczne powitanie wkraczającej we wrześniu 1939 armii niemieckiej (w Nowem była spora mniejszość niemiecka), a także wkroczenie wojsk rosyjskich w 1945 roku, kiedy wraz z grupą cywili cudem uratował się przed rozstrzelaniem z rąk żołnierzy sowieckich. Ojciec bohatera walczył w kampanii wrześniowej, następnie został wcielony do Wehrmachtu, na froncie zachodnim zdezerterował i wstąpił do armii polskiej. Po wojnie w kraju jako „żołnierz Andersa” nie mógł znaleźć pracy, w końcu wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!)
S1200003
00:00:31 Rodzice bohatera. Pierwsze wspomnienia z dzieciństwa. Ojciec rozwoził piwo w beczkach, matka wychowywała dzieci. Szkoła podstawowa i zawodowa. Praca w zakładach mechanicznych, remonty maszyn.
00:05:52 Pierwsze lata życia w Nowem, przeprowadzki do nowych lokum. Pomaganie rodzicom, wakacje u wujka w Płocku.
00:09:23 Wkroczenie Niemców w 1939 roku. Rzucanie kwiatów na przywitanie Niemców. Bohater chodził do niemieckiej szkoły przed wojną.
00:13:05 W 1942 roku ojciec bohatera był zmuszony podpisać niemieckie dokumenty i w 1943 roku został zabrany do Wermachtu. Służył w stopniu kaprala jako kierowca we Francji. Tam zdezerterował i dostał się do niewoli u Anglików. Służył przez 2 lata w armii Andersa w Anglii.
00:16:21 Powrót ojca do Polski.
00:18:33 Po podpisaniu niemieckich dokumentów sytuacja materialna w rodzinie się poprawiła. Życie podczas wojny. Niemieccy żołnierze, organizacje młodzieżowe.
00:24:00 Nie był podziałów na Niemców i Polaków. Wszyscy chodzili do niemieckiej szkoły, ale w domu rozmawiali po polsku.
00:25:10 Koniec wojny. W styczniu 1945 wyprowadzili się z domu do piwnicy, mieszkało tam 5 rodzin, miasto się paliło, trwały walki pomiędzy Niemcami i Rosjanami. Niemcy przyszli do piwnicy i prosili o cywilne ubrania, a później zostawili karabiny i uciekli. Miasto zajęli Rosjanie.
00:32:05 Niemieccy żołnierze, którzy szukali ubrań w piwnicy, zostali później zamordowani przez Rosjan. Rosyjscy żołnierze znaleźli niemiecką broń w piwnicy, chcieli wszystkich rozstrzelać. Uratowała ich kobieta mówiąca po rosyjsku.
S1200004
00:01:40 Życie po wojnie.
00:02:38 W 1938 roku ojciec został zabrany do wojska w Modlinie. Powrót ojca i praca w browarze. Brat bohatera po skończeniu szkoły dostał się do szkoły gospodarczej w Elblągu. Siostra po ukończeniu szkoły podstawowej dostała się do fabryki mebli.
00:06:00 Życie ojca po powrocie z Anglii. Żeby dostać pracę, musiał zapisać się do partii.
00:09:50 Bohater rozpoczął pracę w zakładach mechanicznych.
00:11:30 Niełatwa służba w wojsku w 1952 roku.
00:18:01 Stosunek rodziców do nowej władzy. Życie w czasach stalinowskich.
00:21:15 Współzawodnictwo w pracy, procesy produkcyjne, normy narzucane przez kierownictwo. Kradzieże.
00:29:30 Strajk w latach 80-ch, który trwał dwa dni.
00:35:30 Przejście na emeryturę po 43 latach pracy.
00:42:10 Zainteresowania i hobby bohatera na emeryturze. Ekologiczna uprawa warzyw, śpiewanie w chórze kościelnym, naprawa zegara na wieży kościelnej.
00:50:48 Podczas służby w wojsku bohater czytał pismo o żołnierzach wyklętych i przez to był zdegradowany.
więcej...
mniej
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Warszawie
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Wt. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji
W Archiwum Instytutu Pileckiego gromadzimy i udostępniamy dokumenty w wersji cyfrowej. Zapisane są w nich losy obywateli polskich, którzy w XX wieku doświadczyli dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Pozyskujemy kopie cyfrowe dokumentów, których oryginały znajdują się w zbiorach wielu instytucji polskich i zagranicznych, m.in.: Bundesarchiv, United Nations Archives, brytyjskich National Archives i polskich archiwów państwowych. Budujemy w ten sposób centrum wiedzy i ośrodek kompleksowych badań nad II wojną światową i podwójną okupacją w Polsce. Dla naukowców, dziennikarzy, ludzi kultury, rodzin ofiar i świadków zbrodni oraz wszystkich innych zainteresowanych historią.
Portal internetowy archiwum.instytutpileckiego.pl prezentuje pełny katalog naszych zbiorów. Pozwala się po nich poruszać z wykorzystaniem funkcji pełnotekstowego przeszukiwania dokumentów. Zawiera także opisy poszczególnych obiektów. Z treścią dokumentów zapoznać się można tylko w czytelniach Biblioteki Instytutu Pileckiego w Warszawie i w Berlinie, w których nasi pracownicy służą pomocą w przypadku pytań dotyczących zbiorów, pomagają użytkownikom w korzystaniu z naszych katalogów internetowych, umożliwiają wgląd do materiałów objętych ograniczeniami dostępności.
Niektóre dokumenty, np. te pochodzące z kolekcji Bundesarchiv czy Ośrodka Karta, są jednak objęte ograniczeniami dostępności, które wynikają z umów między Instytutem a tymi instytucjami. Po przybyciu do Biblioteki należy wówczas dopełnić formalności, podpisując stosowne oświadczenia, aby uzyskać dostęp do treści dokumentów na miejscu. Informacje dotyczące ograniczeń dostępu są zawarte w regulaminie Biblioteki. Przed wizytą zachęcamy do zapoznania się z zakresem i strukturą naszych zasobów archiwalnych, bibliotecznych i audiowizualnych, a także z regulaminem[hiperłącze] pobytu i korzystania ze zbiorów.
Wszystkich zainteresowanych skorzystaniem z naszych zbiorów zapraszamy do siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Stawki 2 w Warszawie. Biblioteka jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00–15.00. Przed wizytą należy się umówić. Można to zrobić, wysyłając e-mail na adres czytelnia@instytutpileckiego.pl lub dzwoniąc pod numer (+48) 22 182 24 75.
Biblioteka Instytutu Pileckiego w Berlinie znajduje się przy Pariser Platz 4a. Jest otwarta od wtorku do piątku w godzinach 10.30–17.30. Wizytę można odbyć po wcześniejszym umówieniu się, wysyłając e-mail na adres bibliothek@pileckiinstitut.de lub dzwoniąc pod numer (+49) 30 275 78 955.
Prosimy zapoznać się z polityką prywatności. Korzystanie z serwisu internetowego oznacza akceptację jego warunków.