Jan Borkowski (ur. 1934, Rzążew) jest synem Władysława Borkowskiego, zamordowanego za pomoc Żydom. Podczas okupacji niemieckiej w ich domu przez kilka miesięcy ukrywała się trójka Żydów, następnie dołączył do nich zbiegły jeniec sowiecki. Po ostrzeżeniu przez znajomego policjanta, Władysław Borkowski poprosił całą czwórkę o opuszczenie kryjówki. Uciekinierzy dostali się w ręce niemieckie. Żydzi mimo tortur nie wydali Władysława Borkowskiego, ale Rosjanin wskazał jego gospodarstwo. Niemcy zamordowali Władysława Borkowskiego 10 kwietnia 1943.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1934 r. w Rzążewie.
[00:00:10] Przedstawienie rodziców: Marianna i Władysława. Boh. miał brata Tadeusza i siostrę Teresę. We wrześniu 1939 r. koło domu przechodzili ludzie uciekający na wschód.
[00:01:14] W okolicy pojawiali się żołnierze Armii Czerwonej, którzy uciekli z obozów jenieckich. Przed wojną w Rzążewie było trzech żydowskich gospodarzy, m.in. Kosowski – relacje z sąsiadami. Dostawy obowiązkowe dla Niemców – metody oszukiwania.
00:03:26 Na początku okupacji Żydzi byli przydzielani przez gminę do pomocy w gospodarstwach, u rodziców pracowała Żydówka, którą potem rozstrzelano.
00:04:03 Do domu przyszło troje znajomych Żydów ze Zbuczyna – ukrywanie ich w schronie wykopanym w oborze. Granatowy policjant ostrzegł ojca i Żydzi zamieszkali w ziemiance w lesie razem ze zbiegłym z niewoli sowieckim jeńcem. Ukrywający się ukradli cielaka sąsiadowi, który po śladach doszedł do ziemianki i doniósł sołtysowi, który postawił wartę przy ziemiance. Niemcy ze Zbuczyna złapali uciekinierów – Żydzi nie wydali ojca, ale zrobił to pijany Rosjanin. Zastrzelenie ojca. Rosjanin wydał także kolegę ojca z Radzikowa, Pióro, którego rozstrzelano w lesie razem z Rosjaninem. [+]
00:11:44 Ojciec został zabrany z pola do domu – pożegnanie z synami. Rozstrzelanie ojca, którego pochowano przy drodze. Rodzina zabrała w nocy ciało – pochówek na cmentarzu w Radzikowie. [+]
00:13:54 Ojciec był w więzieniu w Łosicach, bo podejrzewano go o pomoc Żydom – ostrzeżenia ze strony policjanta. Reakcja matki po śmierci męża – boh. i brat trafili do dalszej rodziny, a matka z siostrą zamieszkała u swoich rodziców. Boh. nie wie gdzie pochowano zamordowanych Żydów.
00:16:34 Boh. zamieszkał u wujka w Chromnej, a brat u ciotki w Borkach-Wyrkach. Brat po ślubie zabrał boh. do siebie. Po podziale działki boh. rozpoczął budowę domu.
00:17:56 Jedzenie do ziemianki nosili rodzice. Działalność Wielgórskiego, który chodził z karabinem i robił rewizje w domach. Piotr Domański był zamożnym gospodarzem, miał dwóch synów. W ich stodole w Wielgorzu znaleziono zamordowaną kobietę – aresztowanie i rozstrzelanie Domańskich przez Niemców, udział sołtysa Jana Chromińskiego. Boh. był z bratem na miejscu egzekucji. [+]
00:21:10 Ksiądz Chojecki ochrzcił Żydówkę, która ukrywała się u Piechowicza z Kornicy.
00:22:32 W latach 60. przeprowadzono wywiad na temat wydarzeń w Rzążewie. Postawa sołtysa-kolaboranta, który podczas okupacji wydawał Polaków, a po wyzwoleniu lawirował między UB i partyzantką.
00:25:00 Pamięć o wydarzeniach z czasów okupacji. Boh. zakończył edukację po pięciu klasach – po ślubie brata pomagał mu w gospodarstwie. Powrót matki do domu. Mąż siostry zabrał jedyne zdjęcia ojca.
00:28:34 Wspomnienie ojca, budowa nowego domu. Śmierć ojca i ukrywanych przez niego osób. Boh. wracał ze szkoły w Radzikowie-Stopkach i widział kobietę, która udawała wieśniaczkę pracującą w polu.
00:31:34 Ludzie z okolicy wiedzieli, co się dzieje w Treblince. Jeden ze znajomych ojca dał Rosjaninowi karabin i został za to wywieziony do Oświęcimia, gdzie zmarł. Na Syberię wywieziono braci Biernackich, młynarzy z Wąsów.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..