Gawrysiak Ryszard
Ryszard Gawrysiak (ur. 1955, Annopol) – jego rodzinny dom mieścił się w Opoce Dużej w pobliżu gospodarstwa Apolonii i Piotra Likosów, zamordowanych 1 czerwca 1943 r. przez Niemców za pomoc Żydom. Od swojej mamy słyszał wiele opowieści o wydarzeniach z II wojny światowej, a także historii związanych z Opoką Dużą. Po ukończeniu szkoły przeprowadził się do Annopola, gdzie mieszka do dzisiaj, ale wciąż jest żywo zainteresowany wydarzeniami w swojej rodzinnej miejscowości. Pracował w zakładach w Ożarowie, Stalowej Woli i Annopolu, w 2021 r. przeszedł na emeryturę. Apolonia i Piotr Likosowie oraz ich córka Natalia mieszkali w Opoce Dużej koło Annopola. W czasie niemieckiej okupacji pomagali żydowskim zbiegom z getta, dostarczając im pożywienie i odzież. Z czasem na terenie swego gospodarstwa ukryli kilkanaście osób, m.in. członków rodzin Brenerów, Chylów, Kestenbaumów, a także Esterę Zakalik i Izę Ler. Na skutek donosu, rankiem 1 czerwca 1943 roku do gospodarstwa Likosów przybyli Niemcy. Najpierw ostrzelali budynki z zewnątrz, potem wkroczyli do domu i pojmali przebywających tam Piotra i Apolonię oraz Żydówkę Izę Ler. Brutalnie pobili Piotra, a następnie wszystkich troje zastrzelili. Pozostali ukrywani Żydzi w porę zbiegli do lasu. Także córce gospodarzy, zaledwie 14-letniej Natalii, udało się uciec z domu. Przez pewien czas mieszkała u wujostwa, lecz nigdzie nie chciano przyjąć jej na dłużej, ze względu na grożącą jej karę śmierci. Po wojnie wróciła w rodzinne strony, jednak jej dom był już doszczętnie zniszczony w wyniku przejścia frontu wschodniego. Wyjechała więc na Ziemie Odzyskane, najpierw mieszkała w Pyrzycach i pracowała jako kierowca. Później przeniosła się do Bolkowa na Dolny Śląsk, tam urodził się pierwszy syn Krzysztof (1957 r.). Pracowała w zakładach lniarskich, jednak ze względów zdrowotnych w 1964 r. wróciła w rodzinne strony i po długich staraniach otrzymała mieszkanie w Annopolu. W 1971 r. urodził się drugi syn Stanisław. Po zakończeniu okupacji ciała Apolonii i Piotra Likosów zostały ekshumowane i pochowane na cmentarzu w Annopolu. Nie wiadomo, gdzie spoczywają szczątki Izy Ler. Apolonia i Piotr Likosowie zostali upamiętnieni 30 września 2021 r. przez Instytut Pileckiego w programie Zawołani po Imieniu.
more...
less