Matyszczuk Halina
Halina Matyszczuk z d. Gosztyła (ur. 1931, Kramrów) jest córką przedwojennego policjanta, który służył przy granicy polsko-niemieckiej. Opowiada o stosunkach polsko-niemieckich przed i w trakcie II wojny światowej. Od 1945 roku wraz z rodziną osiedliła się w miejscowości Paproty (pow. sławieński) na Ziemiach Odzyskanych. Jej rodzina była prześladowana przez władze komunistyczne za odmowę przystąpienia do spółdzielni produkcyjnej. W 1949 roku wyszła za mąż za b. partyzanta 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK – Jakuba Matyszczuka ps. „Żbik”. W jej domu odbyły się kilkukrotne rewizje dokonywane przez UB, a mąż był wielokrotnie zatrzymywany przez funkcjonariuszy bezpieki.
więcej...
mniej
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Kramrowie, przy granicy z Niemcami.
[00:00:30] Prezentacja rodziców: Pelagii i Mariana Gosztyłów. Ojciec był policjantem, matka zajmowała się domem. Siostra urodziła się 1 września 1939.
[00:01:18] Podczas okupacji ojciec był namawiany do podpisania volkslisty. Funkcjonariuszka gestapo opluła matkę, gdy rodzina odmówiła.
[00:02:31] W 1939 r. rodzina przeniosła się do Brodów, gdzie mieszkała babcia. Podczas okupacji ojciec pracował w gospodarstwie u Niemca, po szkoleniu był traktorzystą – boh. nosiła drewno do traktora na gaz drzewny. Podczas wycofywania się Niemców ojciec był namawiany na ewakuację ciągnikiem, ale nie pojechał. Sytuacja na froncie – rodzina została przez Rosjan wywieziona do Nowego. Po powrocie zamieszkano w baraku z rosyjską i ukraińską rodziną.
[00:04:30] Ojciec zajął gospodarstwo w Gniewskim Polu i wstąpił do milicji, ale zwolniono go i rodzina wyjechała na Ziemie Zachodnie, do Paprot. W drodze na zachód boh. zgubiła w Kwidzynie swój pociąg – pomoc kolejarza i milicjanta ze Sławna. Potraktowanie boh. w domu sołtysa w Bobrowicach. Boh. dotarła do Paprot i tydzień czekała w niemieckim gospodarstwie na rodziców, którzy jechali transportem zorganizowanym przez PUR. Ojciec zajął gospodarstwo, ale był szykanowany przez UB. Boh. wyszła za mąż za właściciela sklepu we wsi.
[00:08:38] Sytuacja na polsko-niemieckim pograniczu przed wojną – zabawy z niemieckimi rówieśnikami. Ucieczka policjantów z przejścia granicznego po wybuchu wojny. Boh. przed wojną zdała do drugiej klasy.
[00:10:00] 1 września 1939 rodzina była w Brodach, jedna z mieszkanek wsi odebrała poród matki. Babcia mieszkała w lesie i boh. nie widziała polskich ani niemieckich żołnierzy. Podczas okupacji boh. nosiła jedzenie rosyjskim jeńcom, którzy odśnieżali drogę do Tczewa – wygląd jeńców.
[00:13:03] W Gniewie mieszkali Żydzi – wyjazd po buty dla boh.
[00:14:35] Wszyscy sąsiedzi podpisali volkslistę i młodych mężczyzn zabrano do wojska. Podczas okupacji ojciec chodził do cegielni i tam słuchano radia.
[00:16:14] Ofensywa Armii Czerwonej – rodzina została wywieziona, w ich domu stacjonował radziecki sztab. Koło domu pochowano zastrzeloną sanitariuszkę, po powrocie boh. pielęgnowała rannego czerwonoarmistę, który miał na ręku wiele zegarków – nadzieja, że jeden z nich dostanie boh. Wygląd radzieckich żołnierzy. [+]
[00:19:08] Radość po zakończeniu wojny – reakcja ojca. Bieda lat powojennych, wiele żywności zostawili Rosjanie. Na wieś napadli bandyci, którzy rabowali niemieckie gospodarstwa – dzięki boh. dom jej gospodarzy nie został okradziony. Stosunki między polskimi osadnikami i Niemcami – ich wyjazd do Niemiec. W okolicy nie było przesiedlonych Ukraińców.
[00:22:52] Stan gospodarstwa w 1945 r. – rodzice mieli dwie krowy i dwa konie. Ojciec pędził bimber, który sprzedawał Rosjanom. Boh. prowadziła teatrzyk we wsi, w świetlicy odbywały się zabawy taneczne. We wsi nie było kościoła, msze odprawiano przy krzyżu.
[00:25:36] Ojciec był szykanowany przez UB – zabrano mu maszyny, meble z domu – decyzja o zostawieniu gospodarstwa. Przed wyborami zamykano ojca do aresztu. Konsekwencje wyjazdu ze skargą do Warszawy. Incydent podczas wyjazdu na urodziny do leśniczego – przesłuchanie męża przez UB.
[00:28:50] Mąż był w 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, po wyzwoleniu wstąpił do polskiego wojska i był czołgistą. Wojnę zakończył pod Budziszynem, gdzie został ciężko ranny – długi pobyt w szpitalu.
[00:30:57] Mąż był świadkiem rzezi na Wołyniu. Ukraińcy napadli na kościół i zamordowali znajdujących się tam ludzi oraz księdza – współczesny stan kościoła. Mąż był w szkole oficerskiej, ale zwolniono go po odkryciu partyzanckiej przeszłości. Potem pracował w sklepie GS-u w Paprotach i tu boh. go poznała. Rodzice nie pozwolili na ślub, ale potem przekonali się do zięcia.
[00:33:50] W okolicy były trzy rodziny z Kresów, jeden z mężczyzn jako jedyny ze wsi przeżył napad Ukraińców. Matka męża została zastrzelona przez Niemców – okoliczności jej śmierci.
[00:36:04] Prewencyjne aresztowania męża. Rewizja w mieszkaniu w Sławnie – milicjanci kazali boh. podnieść materac na łóżku, zachowanie funkcjonariuszy, którzy podeptali portret Stalina. Wizyta szefa UB – prośba, by boh. nie składała skargi w Koszalinie.
[00:41:30] Kolega z partyzantki namówił męża na wyjazd do PGR-u w Bożenicach, gdzie załatwił mu pracę w księgowości. Boh. została złapana przez partyzanta, który kazał jej przekazać wiadomość sekretarzowi partii
[00:45:05] Wspomnienie Ryszarda Markiewicza ps. „Mohort” i jego żony. Kontakty z kolegami z 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.
[00:47:25] Radość po śmierci Stalina.
[00:48:04] Ojciec Talarek utrzymywał kontakt z mężem. Powojenne Sławno – ruiny miasta. Boh. brała udział w czynach społecznych – cegły z rozbieranych domów i ruin były wywożone do Warszawy.
[00:51:07] Po maturze boh. wyjechała na studia rolnicze do Olsztyna, ale zrezygnowała z nich. Pracowała w księgowości oraz klubach RUCH-u, w których spotykała się młodzież – prowadzenie teatrzyku – wystawiane sztuki, robienie rekwizytów.
[00:54:37] Reakcja na wprowadzenie stanu wojennego. Głosowanie w pierwszych wolnych wyborach – zmiany po 1989 r., prywatyzacja PGR, zniszczenie gospodarstwa przez polsko-niemiecką spółkę.
[00:59:46] Ojciec nie wstąpił do spółdzielni produkcyjnej i zabrano mu maszyny. Zostawił gospodarstwo i pracował w PGR. Potajemne słuchanie radia – donosy na sąsiadów.
[01:02:46] Dziecięce zabawy przed wojną, przed jej wybuchem zabroniono zabaw z niemieckimi dziećmi. Podczas okupacji Niemcy zajęli polskie gospodarstwa, których właścicieli przesiedlono.
więcej...
mniej