Opacki Bruno
Bruno Opacki (ur. 1936, Puławy) jest synem przedwojennego policjanta. Podczas okupacji niemieckiej mieszkał w Puławach, gdzie był świadkiem m.in. likwidacji ludności żydowskiej, terroru niemieckiego i akcji partyzanckich. Po wojnie jego ojciec został uwięziony, a potem zamordowany. W 1953 Bruno Opacki zdał maturę i mimo problemów z dostaniem się na studia, ukończył Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Po utworzeniu województwa nowosądeckiego (1975 r.) przeprowadził się do Nowego Sącza, gdzie pracował w Wojewódzkim Ośrodku Postępu Rolniczego.
more...
less
[00:00:10] Ur. 1936 r. w Puławach, mieście Czartoryskich. Ojciec Jan ur. w 1891 r. jako poddany cara Mikołaja, matka w 1900 r. 5 dzieci. Rodzice pracowali na roli. Ojciec w 1913 r., wzięty do wojska, ranny pod Kijowem. W 1918 r. ślub – śmierć pierwszej żony przy porodzie drugiego dziecka.
[00:03:37] W 1920 r. ojciec brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Matka jako najstarsza córka musiała pomagać swojej odwowiałej matce i licznemu rodzeństwu. Ślub z ojcem – wdowcem z dwójką dzieci z pierwszego małżeństwa – był swoistą ucieczką od tego życia.
[00:06:00] Po wojnie namawiano ojca do zostania w Korpusie Ochrony Pogranicza albo policji, wrócił do domu. Mama pochodziła z Góry Puławskiej. Losy Armii Berlinga w okolicy Puław. Ojciec zaciągnął się do policji państwowej, posterunek w Karczmiskach. Przeprowadzka do Puław w latach 20. XX w.
[00:10:20] Budowa domu na działce leśnej otrzymanej od państwa. Niewiadoma data dzienna urodzenia boh. Elektryfikacja podkarpackich wsi zakończyła się w 1976 r. Stosunki dworu Czartoryskich z ludnością z okolicznych wsi.
[00:15:19] Wybuch II wojny światowej. Rodzina wyjechała do leśniczówki, boh. chował się przed nalotami w sterty liśćmi. Przemarsz oddziałów niemieckich, stukot podkutych butów. Strzelnica w lesie – tam roztrzeliwano ludzi z łapanek, Żydów.
[00:18:43] Dom boh. przy ulicy Żyrzyńskiej 24 – biegła z pałacu Czartoryskich do Żyrzyna – w czasie wojny nazywała się Parkstrasse 42, po wojnie Partyzantów. Przez całą okupację Niemcy organizowali tam ćwiczenia i egzekucje. Rozstrzelania odbywały się też na wale nad Wisłą. Egzekucja 20 mężczyzn w Górze Puławskiej.
[00:22:54] Siostra widziała powieszonych w Górze Puławskiej – niektórych mama znała. Widok ludzi idących na rozstrzelanie w stronę lasu. Jednostka wojskowa z czasów carskich – tam stacjonowali Niemcy.
[00:25:59] W Puławach było wielu Żydów – w czasie okupacji zniszczono dzielnicę żydowską. Handel, szewstwo, krawiectwo były w rękach Żydów, także restauracje. Apteka. Kamień pamiątkowy naprzeciw kościoła na skarpie.
[00:28:20] Prawosławni w Puławach – cerkiew przerobiona w PRL na kościół garnizonowy. Najstarszy cmentarz Puław – Włostowicki – nagrobki prawosławne z XIX w. Szkoła agronomiczna z czasów carskich, budynki w stylu rosyjskim. Getto żydowskie było w Puławach krótko, na terenie tartaku przy szosie na Lublin. Potem Żydzi zostali wywiezieni na Majdanek. Najbiedniejsi Żydzi – pachciarze – chodzili po wsiach i skupowali jajka i inne rzeczy.
[00:34:35] Cyganie w czasie okupacji byli wysyłani do obozów śmierci. Po wojnie przejeżdżały tabory, stacjonowały w lasach, na polanach. Wróżyli i kradli, kobiety kąpały się w sukienkach, śpiewy przy ogniska.
[00:37:25] Przy domu był ogród, grządki, woda do podlewania ze studni. Pomoc rodziny ojca – żyzne gleby nadwiślańskie. W czasie okupacji siostra mogła chodzić tylko do szkoły krawieckiej, boh. chodził 1 i 2 klasy przy ul. Polnej.
[00:42:30] W 1945 r. wysiedlenie ludności z Puław – rodzina boh. zamieszkała w Łubkach k. Wąwolnicy – szkoła wiejska. W pierwszej klasie boh. siedział w ławce z żydowskim chłopcem, który „zniknął” ok. Bożego Narodzenia. W szkole nauka pisania i rachunków. Starsze dzieci chodziły na tajne komplety – geografii uczył ojciec kolegi, wychowanek profesora Romera.
[00:46:50] I komunia św. w 1945 r . w zniszczonym kościele garnizonowym (po pobycie Niemców i Rosjan). W styczniu 1945 r. w Puławach przebiegała strefa frontowa, opuszczona przez mieszkańców. Obrazek komunijny, białe spodnie uszyte przez mamę, tenisówki bielone pastą do zębów.
[00:49:50] Na Kresach Rosjanie usuwali Polaków ze stanowisk: wysyłali do obozów. W Generalnej Guberni ludzie poszli do lasu – ojciec współpracował z partyzantką. Starsza siotra była łączniczką. Partyzanci spotykali się, grali w siatkówkę. Boh. był „naznaczony” jako syn policjanta.
[00:56:16] Brak opracowań na temat losów dzieci b. policjantów w PRL. Kłopoty z dostaniem się na studia. Rozpoczęcie studiów w 1955 r. na Wydziale Rolniczym SGGW w Warszawie, najmniej atrakcyjnym, po którym pracowało się w PGR.
[01:01:19] Indoktrynacja w szkole średniej w czasie stalinizmu, ZMP, dzieci donosiły na rodziców. Matura w 1953 r. Dysproporcja w poziomie nauki między miastem a wsią. Liceum im. Czartoryskich w Puławach. Przedwojenni legendarni nauczyciele, jedność kształcenia i wychowania w czasie stalinizmu. Wszechobecność Stalina w życiu szkolnym. Boh. nie należał do ZMP. [+]
[01:08:25] Armia Berlinga przybyła do Puław w lipcu 1944, Niemcy wysadzili most na Wiśle. Zmęczeni, spragnieni żołnierze nieśli dobytek w worku, wysysali wodę z błota. [+]. Przeprowadzali wysiedlenia mieszkańców.
[01:12:35] Po wysiedleniu władzę przejęło wojsko. Niemcy, wycofując się, zbombardowali Puławy. Wysiedlenie do Wronowa, potem pod Wąwolnicę. Przejście z mamą przez tory, zatrzymanie przez pijanego Rosjanina. [+]
[01:17:30] Mama wymieniała bimber na tuszonkę w radzieckich kuchniach polowych. Zatrzymanie przez Rosjan, zamknięcie z mamą w komórce. Rosjanie „niszczyli wszystko”, wracając z Berlina byli obwieszeni zegarkami. Powojenne dowcipy o Rosjanach.
[01:22:10] Śmierć Stalina, akademia, smutna muzyka z kołchoźników. Aktywiści z ZMP mieli duży wpływ na życie szkoły. Na studiach ocena niedostateczna z przedmiotu „podstawy marksizmu i leninizmu”, poprawka.
[01:26:02] Październik 1956 – boh. była na II roku studiów. Zlikwidowano egzamin z ekonomii politycznej. Studenci wycięli brzytwą tekst z podręcznika – wróbelek mieszkał w tym pudełku. Akademik na Jelonkach.
[01:29:32] Studium nauczycielskie przy SGGW. Boh. nie chciał mieszkać w Warszawie, a jego dziewczyna tak. Kupowanie meldunku w Warszawie. Miłość do gór i koni. Półroczna praktyka studencka w stadninie koni w Walewicach. Niedaleko Bielawy nad Bzurą – cmentarz z czasów II wojny (bitwa nad Bzurą). W latach 60. likwidowano stadniny koni na Podkarpaciu.
[01:33:55] Możliwości pracy po studiach. Turystyka studencka. W latach 70. praca w Wojewódzkim Ośrodku Postępu Rolniczego. Kierownik Mieczysław Kotlicki.
[01:36:49] Wprowadzenie stanu wojennego – wizyta u znajomych po choinkę. Boh. nie angażował się w działalność opozycyjną. Chata z ulami w Ochotnicy Górnej.
[01:41:11] Ojciec w marcu 1945 r. aresztowany przez UB, dokumenty z przesłuchań w IPN. Odbicie więźniów przez „Orlika”, ciężko pobity ojciec nie zdołał uciec. Przetrzymywany jeszcze przez 2 lata, potem wyrzucony ledwo żywy za płot.
[01:45:20] Ojciec eskortował więźnia politycznego, który uciekł w Lublinie z samochodu. Ojciec miał sprawę prowadzoną przez Niemców.
more...
less