Jędrzejewska Ludmiła
Ludmiła Jędrzejewska z d. Kwiatkowska (ur. 1938, Toruń), córka zawodowego wojskowego, który w 1939 r. walczył w obronie Lwowa, a podczas okupacji niemieckiej prowadził firmę transportową w Ostrowi Mazowieckiej. Aresztowany przez Niemców trafił do Oświęcimia, skąd został wykupiony przez żonę. W roku 1948 rodzina przeprowadziła się do Warszawy, gdzie ojciec pracował w Samopomocy Chłopskiej. Ludmiła Jędrzejewska ukończyła stomatologię na Akademii Medycznej w Warszawie. Po studiach pracowała we wsi Drygały koło Pisza, po ślubie zamieszkała z mężem w Olszynie.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1938 r. w Toruniu.
[00:00:22] Rodzina mieszkała w Ostrowi Mazowieckiej – sytuacja podczas niemieckiej okupacji. Boh. przyjaźniła się z Mirą Fiodor, córką sędziego.
[00:02:10] Ojciec boh. pochodził z Gródka koło Mołodeczna. Służył w wojsku w Komorowie koło Ostrowi Maz., uprawiał sport. Po ślubie został przeniesiony do Torunia, boh. miała starszą siostrę Ewę. Matka pochodziła z Ostrowi, dziadek Żelazny pracował w sądzie, z zamiłowania był pszczelarzem.
[00:05:05] W 1939 r. rodzina została ewakuowana z Torunia – droga do Ostrowi Mazowieckiej. Ojciec brał udział w obronie Lwowa, po wkroczeniu Armii Czerwonej na Kresy uniknął niewoli i przyjechał do Ostrowi.
[00:08:08] Ojciec przyjechał do Torunia zobaczyć, co się dzieje z mieszkaniem. Dozorca pozwolił mu zabrać rzeczy, które ojciec przewiózł do Ostrowi – perypetie podczas drogi, spotkanie z niemieckim patrolem, którego dowódca startował z ojcem w zawodach narciarskich. [+]
[00:11:08] Ojciec założył w Ostrowi firmę transportową, zatrudniał furmana, potem kupił samochód. Został aresztowany, gdy w samochodzie znaleziono ulotki. Zarekwirowane konie przejął niemiecki komendant miasta. Po powrocie z obozu ojciec ponownie uruchomił firmę, jego pomocnikiem był Jan Matuszewicz, z którego ojcem siedział w Oświęcimiu.
[00:14:30] Wygląd ojca po powrocie z obozu. Po aresztowaniu ojciec przebywał w więzieniu na Pawiaku, potem przewieziono go do obozu w Oświęcimiu. Po powrocie do domu rodzice nie rozmawiali przy dzieciach o jego obozowych przeżyciach. Ojciec przysłał z obozu adresy osób, które nie dostawały paczek i matka chrzestna boh., Helena Lipińska, wysyłała paczki do Oświęcimia.
[00:18:46] Ojciec był w obozie przez półtora roku, został zwolniony dzięki staraniom rodziny i wysokiej łapówce. Pieniądze były schowane w ulu dziadka.
[00:21:50] Po powrocie ojciec ponownie uruchomił firmę transportową – pomoc kobietom, które same wychowywały dzieci. Postawy mieszkańców miasta.
[00:23:40] Boh. znała Wandę Wujcik. Ojciec był kolegą rotmistrza Pileckiego, po wojnie był w kontakcie z Marią Pilecką. Po powrocie z obozu działał w konspiracji, ale boh. niewiele o tym wiedziała.
[00:26:28] Ojcu amputowano nogę i po wojnie władze dały mu spokój. Boh. chodziła na lekcje rytmiki, córka nauczycielki miała chłopaka, Darka. Ciężarówka, którą ojciec wracał z Warszawy została zatrzymana przez partyzantów, którzy wyprowadzili mężczyzn do lasu – dowódcą partyzantów okazał się Darek, jego zachowanie. Partyzanci zostali otoczeni koło Długosiodła i Darek wysadził się granatem.
[00:29:35] Wejście Rosjan w 1944 r. – rodzina została wyrzucona z domu, który zamieniono na stołówkę dla oficerów. W domu był album z galerii Tretiakowskiej, radziecki oficer poradził ojcu, by nikomu go nie pokazywał. Dorośli nie rozmawiali przy dzieciach, boh. nie była świadkiem pobicia ojca Rosjan – jej lęki, strach przed NKWD.
[00:34:20] Ojciec jechał motocyklem i został potrącony przez pijanych czerwonoarmistów, w wyniku wypadku stracił nogę. Mundek Sobieszczański zawiózł rannego ojca ciężarówką do szpitala w Warszawie – amputacja nogi, zastosowanie penicyliny sprowadzonej z Lublina. [+]
[00:37:07] [przerwa techniczna] [00:38:31] Boh. pamięta Wandę Wujcik. Jadwiga Długoborska została aresztowana za ukrywanie Żydów i zamordowana.
[00:39:50] W 1948 r. rodzina przeniosła się do Warszawy. Kolega ojca Bolesław Sokół załatwił mu pracę kierownika w Samopomocy Chłopskiej. Boh. chodziła do piątej klasy w Warszawie, warunki mieszkaniowe. Zmiana sytuacji politycznej po zjednoczeniu partii w 1948 r., ojciec został prezesem związków zawodowych. Po ukończeniu studiów pracował w Instytucie Grzegorzewskiej, prowadził lektorat z języka rosyjskiego na Akademii Medycznej.
[00:44:15] Ruiny Warszawy, okolice placu Starynkiewicza. Po ukończeniu stomatologii na Akademii Medycznej w Warszawie boh. pracowała we wsi Drygały za Piszem. Po trzech latach wyjechała w okolice Sochaczewa, potem przeprowadziła się z mężem do Olsztyna.
[00:46:05] Po przyjeździe do Warszawy boh. tęskniła do dziadków. Wychowawczyni w szkole przy ul. Raszyńskiej straciła w powstaniu trzynastoletnią córkę i dużo opowiadała dzieciom o powstaniu. Wspomnienie przyjaciółki Miry Fiodor, która również została lekarką.
[00:49:10] Boh. nie pamięta końca wojny. Jako dziecko bała się saperów, którzy rozminowywali okolice Ostrowi. Wojna dla boh. skończyła się, gdy Rosjanie wyprowadzili się z domu. Dezerterzy z Armii Czerwonej byli po wojnie wyłapywani i wywożeni na Syberię – tak wywieziono sąsiada dziadka, który zostawił w Ostrowi żonę i dzieci.
[00:50:55] Wojenna trauma – strach przed pukaniem w okiennice. Nocne wizyty partyzantów, którzy przychodzili po jedzenie. Dziadek dostawał żywność za miód.
[00:52:36] Reakcja na fajerwerki i wybuchy. Wygląd ojca po powrocie z obozu. Współczucie ojca dla radzieckich żołnierzy.
[00:55:12] Ojciec był sportowcem, był na kursie w Centralnym Instytucie Wojskowym. Znał Feliksa Stamma, w domu bywał ojciec Jacka Gmocha.
[00:56:57] Jerzy Laudański wracając z Oświęcimia zatrzymał się u dziadków boh. w Ostrowi. Gdy matka była z ojcem w szpitalu w Warszawie, zajmował się boh. i jej siostrą. Jerzy Laudański ożenił się z dziewczyną z Ostrowi – relacje w rodzinie Laudańskich. Ojciec Jerzego obarczył go czynnym udziałem w zbrodni w Jedwabnem. Jerzy Laudański był więźniem Oświęcimia, po wojnie sądzono go za sprawę Jedwabnego. Opinia boh. na jego temat.
[01:01:48] Przez dziury w ogrodzeniu boh. widziała Żydów pędzonych ulicą na miejsce straceń – reakcja dziadka. Matka miała koleżankę Żydówkę, Romę Kachan, jej rodzice byli właścicielami apteki w Ostrowi. Roma jako jedyna z rodziny przeżyła okupację i mieszkała w Warszawie.
mehr...
weniger