Ireneusz Lewandowski (ur. 1934, Częstochowa) pochodzi z rodziny robotniczej – jego ojciec pracował w kaflarni, matka w fabryce włókienniczej. Po ukończeniu szkoły pracował w biurze projektów w Hucie Katowice. W latach 80. działał w NSZZ „Solidarność”, zajmował się powielaniem i kolportażem wydawnictw niezależnych. Był prezesem Związku Wędkarskiego.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1934 r. w Częstochowie.
[00:00:42] Starania chrzestnej, by nadać boh. imiona Ireneusz Leonard. Przedstawienie rodziców: Adama i Marii z d. Kwaśniak. Boh. miał siostrę Zenobię.
[00:03:50] Ojciec pochodził z Działoszyna, był z zawodu garbarzem, ale pracował w kaflarni. Matka pracowała w fabryce włókienniczej.
[00:07:20] W Częstochowie mieszkało wielu Żydów, choć nie w robotniczej dzielnicy Stradom. Do domu przychodził Żyd handlujący szmatami, matka zapraszała go na herbatę – boh. musiał wiedzieć, z której szklanki pił. [+]
[00:09:55] W willi naprzeciwko mieszkali polscy oficerowie, boh. bawił się wyrzucanymi przez nich pudełkami po papierosach. Po wybuchu wojny boh. szedł do sklepu i widział żołnierzy rekwirujących konie. Wujek wybudował schron i postanowił zostać w mieście, ojciec podjął decyzję o ucieczce – droga w kierunku Aniołowa. Boh. został zabrany na wóz przez żołnierza – ucieczka przed nalotami, zwłoki przy drodze. [+]
[00:16:05] Na początku istnienia getta Żydzi mogli z niego wychodzić, Polacy chodzili tam na handel. Matka kupiła w getcie miskę, które boh. ma do dziś. Matka znajomej miała sklep w Kętach i pomagała Żydom.
[00:20:00] Żydzi z getta w Częstochowie zostali wywiezieni do Oświęcimia. Praca na polach i przy stawach rybnych w Harmężach.
[00:22:45] Podczas egzekucji publicznej w Częstochowie powieszono kuzyna Koniarskiego, który działał w partyzantce. Ojciec należał do Armii Krajowej – do domu kierowano uciekinierów z obozu, jeden z nich nazywał się Wachelka. Ojciec odprowadzał ich do Olsztyna k/Częstochowy. Po wojnie dyrektorem zakładów chemicznych w Oświęcimiu był Olszewski, który pochodził z Częstochowy i znał ojca z działalności w podziemiu.
[00:30:40] Dziadek Michał Kwaśniak miał radio, sąsiad-komunista przychodził wieczorem, by słuchać wiadomości z Londynu. W czasie audycji boh. jeździł koło domu na łyżwach i wypatrywał, czy nikt obcy się nie zbliża.
[00:33:00] Boh. idąc do szkoły spotykał grupę starszej młodzieży, wśród której był Żabiński, który potem zginął podczas napadu na sklep.
[00:35:18] Na polach za ulicą Łokietka ćwiczyli Niemcy, jeden z nich przyszedł do domu ciotki, by się umyć – pomoc dziewczynie, która oparzyła nogę. Niemiec przynosił wojskowe buty, z których ojciec usuwał gwoździe, a buty sprzedawał na wsi – łapanka w pociągu. Wizyty Niemca w domu ciotki.
[00:41:00] Boh. poszedł do piekarni i widział niemiecki czołg nad Stradomką. Noc przed wkroczeniem Armii Czerwonej spędzono u sąsiadów, którzy mieli murowany dom – przyjście Żyda, uciekiniera z obozu pracy. Rano boh. poszedł na dworzec, gdzie stały m.in. wagony z mięsem. Boh. przyniósł do domu skrzynkę z papierosami, od czerwonoarmistów dostał niemiecki płaszcz, z którego potem matka uszyła boh. ubranie do komunii. [+]
[00:47:15] Matka pracowała w zakładzie produkującym nici, w sąsiedniej fabryce pracowali Żydzi, ale nie miała z nimi kontaktu. Przed wojną służąca odprowadzała boh. do przedszkola.
[00:50:15] Po wojnie boh. pracował w Biurze Projektów w Hucie Katowice, należał do Solidarności – wyrzucenie dyrektora z zakładu. Kolega Radwan przywoził z Krakowa materiały opozycyjne – ulotki, pisma, które boh. powielał i rozprowadzał. Syn Rajmund działał w KPN, pomagał podczas strajku w Hucie, dowożąc żywność. Boh. rozprowadzał ulotki także wśród członków chóru, do którego należał. Szef Biura Projektów w Hucie Katowice pochodził ze Lwowa – jego postawa wobec komuny.
[00:59:52] Boh. widział przejeżdżającą koło domu ciężarówkę z Niemcami. Na ul. Chrobrego w piwnicy jednego z domów ukrywali się Żydzi. [Pan Przemysław podaje teczki z dokumentami – poszukiwanie planu Stradomia. Boh. pokazuje plan domu i budynków gospodarczych].
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.