Magadzia Dionizy
Dionizy Magadzia (ur. 1928, Nowa Wieś) podczas okupacji niemieckiej współpracował z Armią Krajową na Wileńszczyźnie, w czasie operacji Ostra Brama w lipcu 1944 r. był w taborach 3. Wileńskiej Brygady AK. W 1946 r. został repatriowany do Polski, zamieszkał w Wólce koło Nieporętu i pracował jako robotnik rolny. Ochotnik w organizacji „Służba Polsce”, w latach 1951-1968 służył w Ludowym Wojsku Polskim. Po zwolnieniu z wojska był prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1928 r. w Nowej Wsi w gminie Worniany na Wileńszczyźnie.
[00:00:37] Do wybuchu wojny boh. ukończył cztery klasy szkoły powszechnej – obchody świąt państwowych. Rodzice prowadzili kilkunastohektarowe gospodarstwo, które po wejściu sowietów zostało włączone do kołchozu. Ojciec uciekł i w gospodarstwie była tylko matka z dwójką dzieci – praca w kołchozie. Boh. chodził do rosyjskiej szkoły – jego postawa.
[00:05:10] Szkoła przed II wojną światową – szkolenia z przysposobienia wojskowego. Podczas manewrów w domu kwaterowali oficerowie. Wielonarodowościowa wieś – po polsku mówiono tylko w kilku domach.
[00:08:12] Sytuacja podczas niemieckiej okupacji – utworzenie państwa litewskiego. W Wornianach stacjonowało Luftwaffe i znajdowały się magazyny zbożowe – sabotaż podczas pracy. U szwagra Michała Kardzisa mieszkali dwaj litewscy urzędnicy, jeden z nich współpracował z partyzantką – kradzieże zboża dla 3 Brygady AK. [+]
[00:15:15] W czerwcu 1944 r. żołnierze Luftwaffe zebrali podwody i przygotowywali się do ucieczki – zbliżanie się sowietów do Wornian – zastrzelenie niemieckiego dowódcy. Boh. brał udział w ewakuacji Niemców – wyjazd załadowanych furmanek do Wilna – bombardowanie kolumny przez Rosjan. W Nowej Wilejce udało mu się uciec i dołączyć do taborów AK. Furmankami powozili okoliczni chłopi, m.in. Mieczysław Kowalewski. [+]
[00:21:38] Ewakuacja oddziału Luftwaffe – boh. przewoził broń na wozie. Walki w okolicach Wilna. Z kilkunastu furmanów jeden zginął, pozostali wrócili do domów. Boh. odłączył się od Niemców i trafił na tabory Armii Krajowej.
[00:25:20] Powrót do zbombardowanych Wornian, gdzie boh. nie zastał rodziców – wiele lat po wojnie dowiedział się, że zginęli i zostali pochowani w Wornianach. Sytuacja po zajęciu dawnych Kresów przez sowietów – likwidacja Armii Krajowej, aresztowanie dowódców, w tym „Wilka”. Internowanie akowców w Kałudze. Boh. nie został zatrzymany przez Rosjan i zdołał wrócić do domu.
[00:30:02] Działalność konspiracyjna – wystawianie fałszywych dokumentów. Boh. dostał dokument na nazwisko Magadzia Dyonizy, ur. w 1939, i został repatriowany w 1946 r. do Polski – dopisanie do karty repatriacyjnej pani Ciechanowicz jako jej nieletni kuzyn – kolejne zmiany nazwiska i daty urodzenia. Po przyjeździe do Polski boh. pracował jako parobek we wsi Wólka koło Nieporętu.
[00:32:28] Karta repatriacyjna była wystawiona na nazwisko pani Ciechanowicz – dopisanie boh. Zmiana nazwiska na Magadzio w 1954. Fałszywe dokumenty dla członków podziemia antykomunistycznego. Po przyjeździe do Polski boh. mieszkał w Wólce u kolegi – powody wyjazdu do Choszczna.
[00:35:30] Wstąpienie do Służby Polsce – budowa magistrali na Pustynię Błędowską. Boh. został wytypowany do wymiany z junakami z Jugosławii – powody strajku kompanii, za który wyrzucono go z brygady – praca w piekarni. Boh. został szefem zaopatrzenia żywnościowego.
[00:38:30] W 1951 r. boh. został powołany do wojska i służył w 1 Praskim Pułku Piechoty – funkcje w zaopatrzeniu. Dzięki znajomości z intendentem Warszawskiego Okręgu Wojskowego został skierowany na kurs oficerski i potem kierował wojskową piekarnią w Rembertowie.
[00:43:27] W 1955 r. boh. pojechał w odwiedziny do rodziny na Wileńszczyźnie – sprowadzenie ich do Polski w 1957 r.
[00:44:35] Boh. zgłosił się na ochotnika do Służby Polsce i ukrywał się w jej szeregach, potem był w wojsku. W 1968 r. został zwolniony za niewykonanie rozkazu przejęcia obowiązków szefa zaopatrzenia żywnościowego w jednostce lotniczej w Mirosławcu – linia obrony w prokuraturze – wymiar kary. Prawdziwe powody przeniesienia boh. z Warszawskiego Okręgu Wojskowego do garnizonu na prowincji. Boh. miał mieszkanie w Warszawie przy ul. Odyńca – sposób jego załatwienia – i nie chciał wyjeżdżać do „zielonego garnizonu”.
[00:54:52] Po wyjściu z wojska w 1968 r. boh. ożenił się. Żona pracowała na Poczcie Głównej i współpracowała ze Służbą Bezpieczeństwa – powody wyrzucenia boh. z mieszkania, trudności w znalezieniu pracy. Mieszkanie było tajnym lokalem SB – kłótnia z funkcjonariuszami. [+]
[01:00:10] Po wyrzuceniu z mieszkania boh. mieszkał w piwnicy i szukał pracy – przyjęcie do zakładów mięsnych w Sokołowie Podlaskim. Po pół roku boh. został zwolniony, rzekomo z powodu zostawienia pieczątki na biurku – wytoczone mu sprawy sądowe.
[01:05:18] Dzięki dokumentom IPN boh. dowiedział się, że żona na niego donosiła. Po zwolnieniu z zakładów w Sokołowie boh. zrobił kurs rolniczy i wybudował pieczarkarnię, którą prowadził do końca lat 70. Powrót do Warszawy – podejmowane prace. Boh. został księgowym w Związku Plastyków – konieczność podpisania lojalki – zwolnienie z pracy.
[01:12:30] W lipcu 1944 boh. był w okolicach wileńskiego Cmentarza na Rossie w taborach 3. Brygady AK – wydawanie broni i odzieży partyzantom. Przejazd niemieckiego taboru do Wilna – bombardowanie. Boh. prowadził przy wozie źrebaka, troska o zwierzęta.
[01:19:55] Boh. brał udział w akcjach dostarczania żywności dla partyzantki. Walki partyzantów o Worniany – uwolnienie Żydów z aresztu [akcja 5 listopada 1943]. Deportowanie sześcioosobowej rodziny Krasińskich, której synowie trafili potem do Armii Andersa, dwaj zginęli pod Monte Cassino.
[01:25:25] Po wycofaniu się partyzantów z Wornian wielu miejscowych, w tym boh., zostało zatrzymanych – kara chłosty.
[01:27:30] Po powrocie do Warszawy w 1979 r. boh. pracował „na czarno”. W 1981 r. dostał mieszkanie w kamienicy przy ul. Noakowskiego – koszty remontu.
[01:32:56] Boh. ujawnił akowską przeszłość w 2010 r. – starania o uprawnienia kombatanckie.
[01:35:30] Porównanie represji niemieckich i sowieckich. Opinia na temat Rosjan.
mehr...
weniger