Stanisław Śledański (ur. 1929, Ruda Wolińska) pochodzi z rodziny rolniczej, gospodarującej na kilkunastohektarowym gospodarstwo rolnym. Od 1943 roku w Armii Krajowej, brał udział w przyjmowaniu alianckiego zrzutu w nocy z 24 na 25 marca 1943 oraz w Akcji „Burza”. Po wojnie mieszkał w Siedlcach, pracował jako kierowca i równocześnie uczył się w gimnazjum. Po przeprowadzce do Warszawy ukończył Technikum Budowlane i pracował na budowie osiedla MDM oraz przy odbudowie kościoła na Tamce. W latach 1951-54 pracował przy budowie linii kolejowej Skierniewice-Łuków. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Koła Światowego Związku Żołnierzy AK w Wodyniach, jest autorem książki wspomnieniowej „Ziemia Wodyńska. Historia – Ludzie”.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w Rudzie Wolińskiej.
[00:00:35] Rodzice prowadzili gospodarstwo rolne – życie przed wojną, nabożeństwa majowe koło kapliczek. Przedstawienie rodzeństwa – w chwili wybuchu wojny boh. miał 10 lat. W 1936 r. we wsi wybudowano nową szkołę, naukę przerwała wojna.
[00:05:43] Początek wojny – odgłosy wybuchów, zajęcie Siedlec przez Niemców, sytuacja na froncie podczas kampanii wrześniowej.
[00:09:12] Do Rudy Wolińskiej Niemcy weszli rano 13 września. Po przejeździe Niemców, którzy w budynku szkoły zostawili posterunek, do wsi zajechał patrol kawalerii – ucieczka Niemców. Atak czołgów, które nadjechały od strony Siedlec – pożary we wsi. Rodzina i uciekinierzy z Warszawy ukrywali się w piwnicy – ucieczka z płonącego domu, ratowanie bydła i koni przez ojca. Boh. schowany pod ulem widział toczącą się walkę. Straty we wsi. [+]
[00:17:12] Dom i budynki gospodarcze spłonęły i rodzina nie miała gdzie mieszkać. Boh. z bratem zajmowali się uratowanym bydłem i spali w stogu – sytuacja, gdy w październiku zmieniła się pogoda. Rodzina do 1942 r. mieszkała u stryja – przeprowadzka do domu zbudowanego przez ojca. [+]
[00:19:53] Brat przyrodni Jan służył w 1939 r. w 9 Dywizji Piechoty w Brześciu – jednostki stacjonujące w Siedlcach – walki na Pomorzu. Brat dostał się do niewoli i przebywał w Stalagu, potem był robotnikiem przymusowym – wykupienie z robót w 1942 r.
[00:25:18] Walki w okolicy Siedlec podczas kampanii wrześniowej – wycofywanie się polskich oddziałów w kierunku Łukowa i dalej na południe. Na cmentarzu parafialnym w pobliskim Seroczynie spoczywa ponad stu polskich żołnierzy – cmentarz wojenny w Woli Wodyńskiej. Ostatni bój żołnierze stoczyli koło Tarnawatki na Lubelszczyźnie, dowódca, gen. Kowalski dostał się do niewoli. Koniec kampanii wrześniowej – bitwa pod Kockiem.
[00:32:00] Życie na wsi podczas okupacji – wysokie kontyngenty. Początki konspiracji – powstanie Polskiej Organizacji Zbrojnej w oparciu o byłych żołnierzy, połączenie z Batalionami Chłopskimi. Polski rząd we Francji – kontakty z krajem. Powstanie Armii Krajowej – jej struktura.
[00:37:45] Brat po powrocie z obozu wstąpił do Armii Krajowej, boh. wstąpił do AK w 1943 r. i był łącznikiem dowódcy plutonu. Zadania w 1941 r., gdy Niemcy przygotowywali się do ataku na Związek Radziecki. Boh. brał udział w osłonie zrzutów dla partyzantki.
[00:42:50] We wsi działała niemiecka firma, która przygotowywała tłuczeń do budowy dróg – zbiórka kamieni z pól. Do pracy przy ładowaniu wagoników przywożono Żydów z getta – sabotaż w zakładzie, którego pilnował Niemiec, inwalida wojenny. Dochodzenie prowadzone przez żandarmów – wpłynięcie sołtysa Pietraszka na strażnika, Niemca. Dosypywanie soli i piasku do paliwa maszyn. [+]
[00:51:32] Do pracy przywożono Żydów z getta w Siedlcach – bicie ich przez strażników. Sposoby podawania jedzenia Żydom. [+]
[00:55:00] Dowódcą plutonu był kapral Jan Bulik „Wicher”. Razem z boh. służył jego brat Henryk „Żuk”, Stefan Zwoliński „Lis”, Piotr Pietraszek, uczestnik bitwy pod Kockiem – rozróżnianie licznych Pietraszków we wsi. Pochodzenie pseudonimu boh. „Długi”.
[00:57:18] Broń dla ruchu oporu pochodziła m.in. z kampanii wrześniowej. Aliancka pomoc dla ruchu oporu – zrzuty broni i zaopatrzenia. Organizacja zrzutów – lokalizacja pola o kryptonimie „Smok”, system powiadamiania o zrzucie, ochrona obszaru podczas akcji. Boh. uczestniczył w zrzucie 23-24 marca 1943 [wedle dokumentów 24-25 marca], podczas którego przyjęto trzech cichociemnych i kilka zasobników. [+]
[01:07:20] Podczas zrzutu w nocy z 23 na 24 marca 1943 skakało trzech cichociemnych, zrzucono też kilka zasobników, zasobnik z amunicją rozbił się – zbieranie pocisków. Incydent z cichociemnym – interwencja dowódcy Błażeja Szostka. Skoczkami byli: por. Eugeniusz Chyliński, por. Zbigniew Twardy „Trzask” i kurier kapral Olędzki „Rab”. Chyliński i Twardy zostali skierowani do wsi Budy i przez dwa tygodnie mieszkali w domu wuja boh. Olędzki, kurier Delegatury Rządu na Kraj, pojechał do Warszawy. Po aklimatyzacji zorganizowano ich wyjazd do Warszawy. [+]
[00:13:26] Dalsze losy skoczków – Chyliński trafił do Wilna, po wkroczeniu Armii Czerwonej został aresztowany i do lat 50. był więźniem łagrów. Por. „Trzask” trafił do Pińska, ranny podczas Akcji Burza, zmarł w chełmskim szpitalu. Aleksander Olędzki był w partyzantce na Lubelszczyźnie.
[01:16:02] Akcja przyjęcia zrzutu i sprzątanie pola. [+]
[01:17:30] Drugi zrzut z dwóch samolotów, w którym boh. nie uczestniczył, odbył w kwietniu 1944 r. Zrzucono broń dla przygotowywanego powstania, mundury, radiostacje. Przewożenie broni do Siedlec – ukrycie w ciężarówce pod sadzonkami drzew.
[01:20:15] Zachowanie Niemców po zrzutach – obstawienie Rudy Wolińskiej.
[01:22:32] Rozpoczęcie Akcji „Burza” 24 lipca 1944 – zbiórka partyzantów koło Woli Wodyńskiej – przemówienie Jana Pszczółkowskiego i wymarsz w kierunku Siedlec. W Wólce Wiśniewskiej spotkano się z żołnierzami Armii Czerwonej, którzy przygotowywali się do ataku na miasto. Zachowanie Rosjan. Dowódca obwodu mjr Zawarczyński zorientował się, że Rosjanie chcą rozbroić akowców. Dowódca placów Błażej Szostek wycofał nocą swoich podkomendnych – ostrzelanie przez niemiecki patrol. Rozformowanie oddziału. Aresztowania dowódców. Niezrealizowane plany Armii Krajowej ruszenia na pomoc walczącej Warszawie. [+]
[01:30:50] Aresztowania wśród akowców, kilku kolegów wywieziono do łagru w Borowiczach, do domów wrócili w 1947 r.
[01:31:38] Po wojnie boh. mieszkał w Siedlcach i pracował jako kierowca ciężarówki. Po ukończeniu nauki w gimnazjum wyjechał do Warszawy. Tu skończył Technikum Budowlane, pracował przy budowie MDM-u, odbudowie kościoła na Tamce. Powody podjęcia pracy na budowie linii kolejowej Skierniewice-Łuków.
[01:35:55] W latach 1951-54 boh. pracował przy budowie linii kolejowej Skierniewice-Łuków, baza mieściła się w Stoczku Łukowskim – nadzór przez funkcjonariuszy UB.
[01:38:08] Na polu zrzutów postawiono pamiątkową tablicę. Placówka wodyńska nosiła kryptonim „Woda” – pochodzenie nazwy.
[01:40:05] Bracia poszli na obstawę pola zrzutowego, do domu wrócili z bronią i nie schowali jej w schowku, tylko ukryli w słomie. Przyjazd Niemców, którzy na podwórku postawili karabin maszynowy i wzięli kilka snopków ze stodoły, szczęśliwie nie trafiając na snopek z bronią.
[01:43:38] Boh. jest autorem książki „Ziemia Wodyńska. Historia – Ludzie”.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.