Teresa Majchrzak z d. Kochanowska (ur. 1941, Bełcząc k/Radzynia Podlaskiego) urodziła się na Lubelszczyźnie, dokąd jej rodzice zostali po wybuchu wojny przesiedleni przez Niemców z rodzinnej Kłodawy. Po ukończeniu liceum pedagogicznego w Poznaniu pracowała w żłobku oraz w przedszkolach, jednocześnie studiując na Akademii Wychowania Fizycznego. W maju 1982 jej najstarszy syn Piotr został ciężko pobity, w wyniku czego zmarł. Sprawców pobicia nie wykryto do dnia dzisiejszego. W 1997 roku pani Teresa założyła pierwsze w Poznaniu przedszkole dla dzieci niepełnosprawnych, którym kierowała przez kolejnych szesnaście lat. Jest prezesem Związku Solidarność Polskich Kombatantów. Mieszka w Poznaniu.
[00:00:10] Boh. urodziła się w 1941 w Bełczącu k/Radzynia Podlaskiego
[00:00:22] Rodzina z szóstką dzieci, wywieziona przez Niemców z Kłodawy, przebywała przez pół roku w obozie przesiedleńczym w Łodzi – przyjazd do Bełcząca. Choroba dzieci i śmierć córki Marysi – narodziny boh. – zmieniona data urodzin, by chronić dziecko.
[00:01:55] Powrót do pustego domu w Kłodawie w 1945 r. Majątek (zwierzęta gospodarskie, pojazdy) został rozkradziony – trudne warunki życia, powolne dorabianie się.
[00:02:40] Edukacja boh. – szkoła podstawowa w Kłodawie, liceum pedagogiczne w Ostrowie Wielkopolskim i Poznaniu. Studia na poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego.
[00:03:34] Ślub z Jerzym Majchrzakiem
mieszkanie u teściów i cioci
narodziny synów. Praca w przedszkolu, wychowanie dzieci.
[00:04:56] Rok 1980 – powstanie NSZZ Solidarność – rodzina interesowała się działalnością opozycji, czytano prasę podziemną. Syn Piotr (ur. 1963) poszedł do szkoły zasadniczej, po-tem do technikum ogrodniczego w Rokietnicy.
[00:06:02] Wprowadzenie stanu wojennego – reakcja boh. i synów oglądających telewizję.
[00:07:20] Wyjazd z synem Piotrem do Konina z ulotkami przykrytymi w torbie chlebem (jeszcze nie było przepustek ani godziny milicyjnej) – nagabywanie przez ZOMO.
[00:08:25] Syn Piotr po powrocie ze szkoły powiedział, że zatrzymywało go ZOMO. Słuchanie w domach Radia Wolna Europa.
[00:09:23] Udział młodzieży w manifestacji 13 (lutego 1982). Strach o synów potęgowany przez opowieści rodziców o wojnie. Syn chodził na Msze za Ojczyznę, które były zakłócane przez ZOMO
doniesienia Wolnej Europy o sytuacji w kraju.
[00:11:22] Manifestacja 13 lutego pod pomnikiem Poznańskiego Czerwca 1956 – Piotr Majchrzak widział pobicie Wojciecha Cieślewicza przez ZOMO. Po śmierci Cieślewicza chciał jechać na jego pogrzeb do Kcyni, ale zrezygnował, bo musiałby się starać o przepustkę.
[00:13:23] Oporniki noszone w klapie jako symbol oporu wobec władzy – zrywanie oporników przez ZOMO. Ojciec Piotra Majchrzaka był elektrykiem i dostarczał je synowi, który rozdawał je kolegom.
[00:14:06] W dniu pogrzebu Wojciecha Cieślewicza rodzina Majchrzaków była na moście w miejscu pobicia.
[00:14:19] W lutym [1982] Piotr Majchrzak wracał do domu ok. 21.30 i został zatrzymany przez ZOMO – powrót do domu następnego dnia, ślady pobicia, kara do zapłaty: 1800 zł.
[00:17:55] Boh. zarabiała wtedy 980 zł, pożyczyła pieniądze i zapłaciła za syna.
[00:18:18] 12 marca Piotr Majchrzak skończył 19 lat – po przyjęciu dla kolegów poszedł złożyć kwiaty przy tablicy upamiętniającej poznańskich tramwajarzy z 1956 – pogoń zomowców.
[00:20:22] Piotr Majchrzak był zaczepiany na ulicy Kochanowskiego przez ZOMO – wyrywanie oporników. Piotr trenował karate, był wysportowany, matka wierzyła, że nie pozwoli się złapać zomowcom.
[00:21:35] 11 maja 1982 Piotr Majchrzak miał iść na komisję wojskową i odebrać prawo jazdy – poranek w domu. Boh. wróciła wieczorem – w domu nie było najstarszego syna. ZOMO na ulicy przed budynkiem. Oczekiwanie rodziny na powrót syna – wizja Matki Boskiej.
[00:26:32] Przed szóstą rano boh. pobiegła do budki telefonicznej i dzwoniła na milicję oraz do szpitali. Pomoc księży. Po południu odebrała telegram od dr [Ryszarda] Górnego, że jej syn leży na oddziale intensywnej terapii – droga do szpitala, spotkanie z lekarzem – błaganie o wpuszczenie na oddział – widok poranionego syna.
[00:32:48] Boh. udała się w miejsce pobicia syna, ale chodnik był posprzątany, weszła do kawiarni W-Z i pytała o zajście – reakcja kierownika i kelnera. Wizyta oficera milicji w domu Majchrzaków – próba zastraszenia.
[00:34:22] Odwiedzanie syna w szpitalu
msza za wyzdrowienie. Śmierć Piotra Majchrzaka.
[00:35:22] Po śmierci syna boh. i mąż zostali wezwani na przesłuchanie i nie mogli pożegnać się z synem. Zakaz zgromadzeń został złamany podczas pogrzebu
otwarcie trumny – obrażenia Piotra Majchrzaka.
[00:37:11] Dochodzenie sprawiedliwości – rozprawy sądowe.
[00:37:51] Ostatni dzień życia Piotra Majchrzaka – gra na pianinie. Wspomnienie syna.
[00:38:25] Brak pomocy psychologicznej dla rodziny. Pobicie drugiego syna, który po tym zdarzeniu wyjechał do Niemiec.
[00:39:23] Sądowa walka o sprawiedliwość.
[00:40:25] Szykanowanie syna Radosława przez nauczycielkę matematyki [Marię] Kościelniak – zmiana szkoły. Kłopoty w klasie maturalnej. Studia na AWF.
[00:44:54] Pobicie Radosława Majchrzaka, pobyt w szpitalu na intensywnej terapii. Wyjazd do Niemiec, by uniknąć prześladowania. Syn jest obecnie prezesem Wiary Lecha.
[00:46:04] Postawa nauczycieli licealnych wobec Jarosława Majchrzaka. Studia prawnicze – zapoznanie się z dokumentami śledztwa w sprawie brata.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
[00:47:26] Przedstawienie rodziców: Stefania Kochanowska z domu Grudzińska, Zygmunt Kochanowski. Przed wojną rodzina mieszkała w Kłodawie przy ul. Łączówka 4. Dziadkowie Marianna i Stanisław Kochanowscy mieli duże gospodarstwo i byli właścicielami cegielni – stracili majątek podczas wojny. Ojciec boh. został w 1953 aresztowany za niedostarczenie zboża i mięsa w ramach dostaw obowiązkowych – pobyt w więzieniu w Rawiczu i Wronkach. Trudna sytuacja materialna rodziny.
[00:49:57] Rodzina miała sześcioro dzieci – wykształcenie rodzeństwa i ich losy.
[00:51:39] Boh. była na procesie ojca – nazwanie go antykomunistą. Konsekwencje wyroku – trudności w dostaniu się do szkoły córki „kułaka”.
[00:52:35] Wspomnienie członków rodziny Kochanowskich – ich losy, wykształcenie.
[00:53:32] Skazanie Zygmunta Kochanowskiego na sześć miesięcy więzienia – złe warunki pobytu, brak odwiedzin. Powrót ojca wyniszczonego więzieniem, choroby.
[00:54:40] Okupacja niemiecka – pobyt rodziny w obozie dla przesiedleńców, niewielkie racje żywnościowe, choroba i śmierć siostry Marysi, śmierć brata.
[00:55:44] Pobicie mamy przez Niemców za brak przepustki i podejrzenie, że jest Żydówką. Pobyt w szpitalu po pobiciu. Podczas pobytu w Bełczącu mama żebrała koło kościoła, żeby wykarmić dzieci. Ojciec pracował w gospodarstwie folksdojcza. W tym czasie w gospodarstwie w Kłodawie mieszkali Niemcy.
[00:59:08] Stan gospodarstwa w 1945 po powrocie. Kochanowscy byli jedyną rodziną wysiedloną z Kłodawy.
[01:00:18] Ojciec działał w AK w okolicach Bełcząca, wracając do Kłodawy przywiózł ze sobą broń. Po wojnie gospodarstwo Kochanowskich dwukrotnie spłonęło.
[01:02:20] Przed wojną Zygmunt Kochanowski służył w 15 Pułku Ułanów
przechowywanie munduru i szabli.
[01:03:28] Edukacja boh. - Liceum Pedagogiczne w Ostrowie Wielkopolskim, ostatnią klasę ukończyła w r. 1959 w Poznaniu. Studia na poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Wykładowcą na warszawskim AWF był kuzyn Tadeusz Kochanowski (judoka) i to on namawiał boh. na studia.
[01:05:48] Praca w żłobku – ominięcie nakazu pracy.
[01:06:41] Po ślubie rodzina Majchrzaków mieszkała w mieszkaniu cioci przy ul. Wawrzyniaka. Wykup mieszkania i podniesienie czynszu – zamieszkanie w TBS.
[01:09:36] Gwara poznańska, cechy poznaniaków
rodzinne święta.
[01:11:10] Boh. pracowała w żłobku, potem w przedszkolu. Po śmierci syna Piotra założyła pierwsze w Poznaniu przedszkole dla niepełnosprawnych dzieci – marzenia syna.
[01:13:18] Lato 1982 rodzina Majchrzaków spędziła nad morzem w Pogorzelicy.
[01:14:00] Po powrocie do Poznania boh. nie chciała wracać do pracy, ale namówiona przez Jadwigę Lewandowską stanęła do konkursu na dyrektorkę przedszkola, wygrała go i przedszkole nr 116 przekształciła w placówkę, z której mogły korzystać niepełnosprawne dzieci.
[01:15:31] Wyjazd do Niemiec na kurs pracy z niepełnosprawnymi dziećmi. Sponsorzy przedszkola. Organizowanie placówki, dokształcanie nauczycieli.
[01:21:36] Sukcesy w pracy z dziećmi autystycznymi
specjalistyczna kadra w przedszkolu. Wyjazdy wakacyjne z niepełnosprawnymi dziećmi. Działalność przedszkola integracyjnego.
[01:24:36] Przedszkole zostało otwarte w r. 1997, praca zawodowa do 2011.
[01:25:24] Po śmierci syna ludzie odsunęli się od rodziny, tylko księża odwiedzali Majchrzaków
wspomnienie Piotra.
[01:28:36] Miejska fama: Piotr Majchrzak był w lokalu W-Z i przewrócił stolik Niemcom.
[01:29:30] Okoliczności śmierci Piotra Majchrzaka – chłopak biegł do tramwaju i został zatrzymany do wylegitymowania (powyrywane kartki z dokumentu, jako dowód szarpaniny). Po śmierci syna milicjant, który przyszedł do domu i groził rodzinie, zabrał dokumenty Piotra Majchrzaka. Nadzieja na cud, gdy syn leżał w szpitalu – stan pobitego chłopca, opis obrażeń
dokonania sportowe syna.
[01:32:28] Świadek zdarzenia opisał matce wygląd syna tuż po pobiciu i przekazał ostatnie słowa. Relacje innych świadków. Wg. matki syna pobiło czterech zomowców. Droga karetką do szpitala przy ul. Lutyckiej.
[01:34:44] Opis ubrań pobitego chłopca, zerwany medalik i różaniec. Przekazanie kurtki do muzeum.
[01:35:47] Zabiegi w szpitalu MSW – trepanacja czaszki. Postawa lekarzy, widok syna na szpitalnym łóżku.
[01:38:08] Reakcja rodziny w czasie, gdy Piotr leżał w szpitalu.
[01:38:39] Reakcje kolegów chłopca – wizyty młodzieży w szpitalu. Konsultacja kuzyna – neurologa z Warszawy [dr Teofan Domżał]. Śmierć syna.
[01:40:36] Gdy boh. przyjechała do szpitala po pobiciu syna, z lekarzem było dwóch mężczyzn w cywilu. Wizyta funkcjonariusza w domu – próba zastraszenia rodziny. Emocje boh.
[01:41:45] Dochodzenie sprawiedliwości – szukanie mecenasa, który reprezentowałby rodzinę.
[01:42:30] W stanie wojennym w miejscu śmierci Piotra Majchrzaka młodzież stawiała zapalone lampki, które były usuwane przez milicjantów.
[01:43:10] Wizyta umundurowanego kapitana milicji, który zastraszał rodzinę. Piotr Majchrzak ostatni dzień życia spędził z kolegą Piotrem Siedleckim.
[01:43:38] Podczas śledztwa zabrano dokumenty dotyczące zdarzenia, m.in. telegram ze szpitala – strach boh.
[01:44:24] Zgubienie się na cmentarzu pod koniec maja [1982].
[01:45:05] Wezwanie na prokuraturę po śmierci syna – wypytywanie o rodzinę: ojca, braci i rodzinę męża.
[01:47:03] Spotkanie prokuratora z Marcinem Kęszyckim, aktorem Teatru Ósmego Dnia, który po tej rozmowie napisał sztukę „Piołun” [1985] – zakaz wystawiania po kilku przedstawieniach.
[01:49:32] Spotkania z młodzieżą w szkołach, spotkania w kościołach – opowieści o synu – wspomnienie Piotra leżącego na szpitalnym łóżku. Wychowanie w duchu patriotyzmu i sprzeciwu wobec władzy ludowej – wiedza o Poznańskim Czerwcu i Katyniu. Autorytet matki w rodzinie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.