Massalski Adam
Adam Massalski (ur. 1942, Kielce) historyk, profesor nauk humanistycznych. W 1965 ukończył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktoryzował się w roku 1972, habilitował w 1985. W 2001 r. otrzymał tytuł profesora. Od 1965 do 1972 pracował w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Kielcach. W 1973 został zatrudniony w Wyższej Szkole Nauczycielskiej w Kielcach, przemianowanej potem na Wyższą Szkołę Pedagogiczną. Od 1978 kierował Zakładem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, w latach 1988–1996 Instytutem Historii WSP. Od 1990 do 1993 sprawował obowiązki prorektora, a w latach 1999-2005 rektora WSP, przemianowanej w okresie jego urzędowania na Akademię Świętokrzyską. Od roku 1957 Adam Massalski należy do Związku Harcerstwa Polskiego, w latach 1973-1977 zasiadał w Radzie Naczelnej Związku, a w latach 2007-2013 pełnił funkcję przewodniczącego ZHP. W latach 1994-1998 sprawował mandat radnego Rady Miasta Kielce, jednocześnie reprezentował tę radę w Sejmiku Samorządowym województwa kieleckiego. W wyborach parlamentarnych w 2005 został wybrany na senatora VI kadencji z listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu kieleckim. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz drugi uzyskał mandat senatorski. Mieszka w Kielcach.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1942 r. w Kielcach. Tradycje niepodległościowe w rodzinie.
[00:00:44] Boh. ukończył liceum im. Żeromskiego w Kielcach i studia na Uniwersytecie Jagiellońskim – kariera naukowa do profesury. Wspomnienie stryja Edmunda Massalskiego, który w 1905 r. był jednym z przywódców strajku szkolnego w kieleckim gimnazjum. W 1906 przedostał się do Galicji, skończył studia przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po powrocie do Kielc uczył w szkole Marii Krzyżanowskiej. Po wybuchu I wojny wyjechał do Krakowa i wstąpił do Legionów, jako oficer dyżurny przyjmował do nich Stefana Żeromskiego. Stryj był adiutantem płk. Tokarza, działał w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego, departamentem kierował płk. Sikorski. W 1915 r. stryj został delegowany do Kielc – działalność w rodzinnym mieście, nauczanie w kieleckich szkołach. Propagowanie krajoznawstwa i fotografii przyrody.
[00:07:08] W okresie międzywojennym Edmund Massalski działał w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym, Lidze Ochrony Przyrody, w latach 30. był przewodniczącym kieleckiej Rady Miasta – konsekwencje po wojnie. W 1918 r. został redaktorem „Gazety Kieleckiej”, publikował artykuły dotyczące regionu. Działał w harcerstwie. Podczas okupacji brał udział w tajnym nauczaniu, pracował dla Rady Głównej Opiekuńczej jako instruktor ds. zielarstwa. Po wojnie stryj był dyrektorem Muzeum Świętokrzyskiego, działał w PTTK. W latach 60. zaprotestował przeciwko budowie przekaźnika telewizyjnego na Świętym Krzyżu i pozbawiono go stanowiska.
[00:14:08] Starszy brat ojca Zygmunt uczył się w rosyjskim Seminarium Nauczycielskim w Jędrzejowie, które było szkołą bezpłatną. Potem pracował jako nauczyciel. Po wybuchu I wojny św. razem z młodszymi braćmi Leonem i Feliksem Tadeuszem wstąpił do batalionu rekruckiego Legionów w Kielcach. W grudniu 1914 stryj Zygmunt zginął w Karpatach Wschodnich w walkach prowadzonych przez II Brygadę z Rosjanami.
[00:17:09] Trzeci brat ojca Leon Massalski uczył się w gimnazjum w Krakowie, w 1914 r. zdał maturę i wrócił do Kielc. Znajomym stryja Edmunda był Felicjan Sławoj Składkowski – wspólne mieszkanie podczas studiów w Krakowie. Stryj Leon walczył w szeregach II Brygady Legionów. W 1917 r. podczas kryzysu przysięgowego stryj i ojciec nie złożyli przysięgi – wezwanie do gen. Hallera – zwolnienie z wojska. Obydwaj bracia podjęli studia na Politechnice Lwowskiej – udział w Obronie Lwowa. Stryj Leon zgłosił się na ochotnika podczas wojny polsko-bolszewickiej i szkolił rekrutów w jednostce w Radomiu. W 1923 r. utonął podczas wakacji.
[00:25:41] Ojciec, Feliks Tadeusz, jako uczeń Miejskiej Szkoły Handlowej w Kielcach stał na czele tajnej organizacji niepodległościowej „Zarzewie”, potem zastąpił go Włodzimierz Gierowski. W 1914 r. ojciec z dwoma braćmi wstąpił do Legionów i walczył w szeregach II Brygady – walki zimą w Karpatach Wschodnich. Podczas odpoczynku w Kołomyi zwierzchnicy zorientowali się, że ojciec i stryj Leon znają niemiecki – skierowanie na kurs łączności. Służba jako telefoniści w sztabie II Brygady.
[00:30:51] Od maja 1915 do końca służby bracia Massalscy służyli w sztabie II Brygady jako telefoniści – walki na Wołyniu. Współczesny stan legionowych cmentarzy. W 1917 r. II Brygada stacjonowała w Zegrzu – ojciec ukończył szkołę oficerską – powody, dla których nie został mianowany na stopień oficerski. Samokształcenie w wojsku – wyjazd na studia do Lwowa jesienią 1917. W 1918 r. bracia Massalscy brali udział w Obronie Lwowa – ojciec jako szeregowiec. Po walkach, gdy okazało się, że ma stopień oficerski, pozostał w wojsku.
[00:37:34] W kwietniu 1919 ojciec został dowódcą plutonu podsłuchowego Wojska Polskiego – skład osobowy i wyposażenie plutonu. Budowa stacji podsłuchowych – przechwytywanie meldunków przesyłanych drogą radiową przez Ukraińców i bolszewików. Ojciec brał udział w Bitwie Warszawskiej, był pod Radzyminem – rozkazy podpisane przez szefa wywiadu mjr Kierzkowskiego. [+]
[00:41:45] Po wojnie ojciec ukończył Politechnikę. Sytuacja w latach 20. – podjęcie pracy w amerykańskiej firmie budującej sieć wodociągów i kanalizacji. Praca w Lublinie, Brześciu nad Bugiem, Radomiu i na Śląsku. Wyjazd do Persji na budowę linii kolejowej – wysyłanie pieniędzy do rodziny. Ojciec zaprojektował dom w Kielcach i i sfinansował jego budowę. Po powrocie do Polski pracował w Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach. Ojciec, major łączności WP, uczestniczył w ćwiczeniach rezerwistów. List od inż. Zaczyńskiego, burmistrza Zakopanego z propozycją pracy i mieszkania – wyjazd do Zakopanego. Tu ojciec poznał Helenę Lucas i ożenił się w 1938 r.
[00:48:58] Gdy wybuchła II wojna św. ojciec został zmobilizowany i miał być zastępcą dowódcy pułku łączności formowanego w Lublinie. Gdy dojechał do miasta, pułku już tam nie było, znalazł się w Kowlu. Rozmowy w sztabie Grupy Operacyjnej „Polesie”, informacja, że do Polski wkroczyli sowieci. Ojciec zdecydował się na wyjazd do Warszawy – przeprawa przez Bug. Matka i dziadek Lucas mieszkali w Milanówku, ponieważ dom w Warszawie został zbombardowany. W początkach 1940 r. rodzice przeprowadzili się do Kielc.
[00:52:46] Ojciec działał w Armii Krajowej. Po aresztowaniu Grota-Roweckiego został aresztowany w „kotle” urządzonym w zdekonspirowanym lokalu. Gdy prowadzono zatrzymanych, ojciec namawiał do ucieczki inż. Stanisławskiego, który się nie zdecydował – udana ucieczka ojca i nieoczekiwana pomoc mieszkanki kamienicy. [+]
[00:58:27] Ojciec wyjechał do Lublina, po dwóch miesiącach wrócił do Kielc – poszukiwania go przez gestapo. Ojciec uprzedzony przez sąsiada inż. Kaweckiego schował się w studzience kanalizacyjnej w ogrodzie – rewizja w domu, jego lokatorzy.
[01:00:50] Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Kielc do domu przyszli dwaj żołnierze i dwaj cywile szukający Łukasza Kumora, jednego z Delegatów Rządu na Kraj, który był zameldowany pod nazwiskiem Grudzień – groźby w stosunku do ojca. [+]
[01:03:45] Ojciec podjął pracę w Urzędzie Wojewódzkim w dziale odbudowy. Okoliczności zwolnienia z pracy w 1950 r. Profesor Zaczyński zaproponował mu profesurę na Politechnice Śląskiej, ale ojciec podjął pracę w Centralnym Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego – kształcenie młodych inżynierów. W biurze były „kołchoźniki” – boh. słyszał Wolną Europę. Odznaczenia ojca, jego udział w pięciu wojnach.
[01:09:55] Ciotka Stanisława Massalska chodziła do gimnazjum żeńskiego w Radomiu, w Kielcach zdała egzamin na nauczycielkę domową, w 1913 r. podjęła pracę w Bibliotece Publicznej i jako jej kierowniczka pracowała do roku 1968. Podczas I wojny działała w Lidze Kobiet Polskich razem z panią Kasprzycką, siostrą generała. Organizacją kierowała Iza Moszczeńska – zadania Ligi. Ciotka była współorganizatorką tzw. Tarczy Legionów, podczas świąt państwowych dekorowała witrynę placówki – organizacja bibliotek ruchomych. Podczas okupacji biblioteka została zamknięta i opieczętowana. Kierownik szkoły powszechnej Sylwester Kowalczewski zorganizował chłopców, którzy wchodzili do budynku przez okienko w piwnicy i wynosili książki, które trafiły do zaufanych kielczan. Działalność biblioteki po wojnie. Wpływ ciotki na wychowanie boh., jej powiedzenia.
[01:20:47] Babcia Gołda miała trzech braci i wszyscy byli proboszczami, boh. ma imię po proboszczu Chodowa, księdzu Adamie Gołdzie.
[01:21:50] Matka urodziła się w Rakowie, gdzie jej ojciec Józef Lucas pracował w hucie. Dziadek wybudował dom na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, w sierpniu 1939 sprzedał swoje udziały w fabryce i nosił przy sobie sztabki złota. Po wojnie na wieść o nacjonalizacji przemysłu dostał udaru – podział majątku w latach 50.
[01:25:32] Rodzice pobrali się w Zakopanem, gdzie rodzina Lucasów mieszkała ze względu na syna Juliusza, chorego na gruźlicę. Babcia, z domu Kopczyńska, pochodziła z Warszawy. Jej brat Bronisław, artysta malarz, był świadkiem śmierci prezydenta Narutowicza. Wuj mieszkał z rodziną w domu na Saskiej Kępie. Jego syn był lotnikiem RAF, po wojnie został w Anglii, drugi syn Bronisław Onufry należał do grupy Sztuka i Naród, zginął zakatowany przez gestapo.
[01:30:40] Wpływ rodziny na boh. – działalność społeczna. W 1956 r. boh., uczeń liceum im. Żeromskiego, wstąpił do harcerstwa. Jednym z jego podopiecznych był syn Mariana Sołtysiaka „Barabasza”. Na pierwszym roku studiów w Krakowie boh. został podharcmistrzem, w 1968 r. razem z uczniami liceum im. Żeromskiego założył Błękitny Szczep Dzieci Gór. W latach 70. zakazano mu pracy w harcerstwie, ale podjął ją w roku 1981. Rozłam w harcerstwie na przełomie lat 80. i 90. Boh. pozostał w ZHP, w latach 2007-2013 był przewodniczącym Związku – poprawa sytuacji finansowej organizacji.
[01:40:32] Błękitny Szczep Dzieci Gór był szczepem turystycznym, organizowanie Harcerskich Rajdów Świętokrzyskich.
[01:44:00] Po zakończeniu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim boh. wrócił do Kielc i podjął pracę w Archiwum Państwowym, ale zapisał się na seminarium doktorskie u prof. Hulewicza – w 1972 r. obronił doktorat na temat tajnego nauczania podczas okupacji. Podjęcie pracy w Zakładzie Historii Wyższej Szkoły Nauczycielskiej.
[01:50:21] Praca habilitacyjna na temat początków szkolnictwa średniego w Kielcach – trudności z wyjazdem do archiwum w Leningradzie, gdzie znajdowały się akta rosyjskich ministerstw – odpowiednie sformułowanie podania. Pomoc prof. Diakowa, autora książki o ks. Ściegiennym. W lutym 1980 boh. wyjechał na stypendium do Moskwy i Leningradu. Opinia prof. Hulewicza o zebranym materiale – pogrzeb profesora we wrześniu 1980 jako manifestacja ruchu ludowego.
[01:58:20] Podczas stanu wojennego boh. napisał książkę i habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1984 r. Po transformacji ustrojowej został prorektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej – dalsza droga zawodowa. W roku 1999 został rektorem uczelni – powstanie Akademii Świętokrzyskiej. Publikacje naukowe, działalność inwestycyjna na uczelni. Koniunktura boomu demograficznego. W 2001 boh. został profesorem.
[02:06:52] Podsumowanie działalności naukowej – książki i artykuły. Boh. wyjeżdżał na kwerendy do archiwów w Rosji szukając materiałów do kolejnych publikacji. Był promotorem kilkunastu prac doktorskich. Sukcesy w pracy zawodowej. Prace naukowe poświęcone Kielecczyźnie.
[02:12:10] Działalność polityczna boh. – walka o przekształcenie Akademii Świętokrzyskiej w uniwersytet – zbliżenie do polityki. W 2005 r. po rozmowach z Przemysławem Gosiewskim boh. wystartował w wyborach do Senatu z listy PiS i został senatorem. Wchodził w skład dwóch komisji – przekształcenie w roku 2008 Akademii Świętokrzyskiej w uniwersytet. Sukcesy podczas pracy w Senacie. Praca w zespole Pomocy Polakom na Wschodzie.
[02:20:43] W 2010 r. boh. jako senator i przewodniczący ZHP miał uczestniczyć w uroczystościach w Katyniu. Na dwa dni przed wylotem dowiedział się, że został skreślony z listy – rozmowy z kolegami, którzy polecieli do Katynia. Ostatnia rozmowa z Przemysławem Gosiewskim. Wiadomość o skreśleniu boh. z listy nie dotarła do mediów i ogłoszono, że zginął w katastrofie – dementi na antenie kieleckiego radia. [+]
more...
less