Lewandowski Czesław cz. 4
Czesław Lewandowski (ur. 1928, Wólka Garwarska), ps. „Bystry”, powstaniec warszawski i harcerz Szarych Szeregów, więzień KL Stutthof o numerze 79152, pułkownik Ludowego Wojska Polskiego. Pochodzi z robotniczej rodziny, wychowywał się w północnych dzielnicach Warszawy (Bielany, Wawrzyszew, Marymont) – rodzina kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania ze względu na pracę ojca. Jego ojciec został zamordowany przez Niemców w maju 1940 r. za rzekomy sabotaż, niedługo potem rodzinę opuściła matka, więc Czesław Lewandowski jako najstarszy musiał zająć się młodszym rodzeństwem. Z trudem zdobywał pożywienie, wszyscy wówczas głodowali, aż Rada Główna Opiekuńcza zainteresowała się losem sierot i umieściła wszystkich w domach dziecka. Gdy Czesław Lewandowski po dwóch miesiącach uciekł z sierocińca, okazało się, że jego dom rodzinny zajęli już inni ludzie. Dawni koledzy z podwórka wciągnęli go do pracy w konspiracji, wstąpił do Szarych Szeregów, złożył przysięgę. Walczył w powstaniu warszawskim na Marymoncie i Żoliborzu, brał udział w nieudanym szturmie na Dworzec Gdański. Wzięty do niewoli przez Niemców, został wywieziony do KL Stutthof, jako jeden z niewielu przeżył „marsz śmierci”. Po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną leczył się i dochodził do siebie w szpitalu w Lęborku. Wrócił do Warszawy, gdzie zajął pokój w częściowo zburzonej kamienicy na Żoliborzu. Odnalazł także matkę, która przebywała u rodziny niedaleko Ciechanowa. Dawni znajomi z Szarych Szeregów zaproponowali mu udział w „akcji”, która okazała się napadem na bank. Czesław Lewandowski odmówił udziału, za co dostał podziemny wyrok śmierci. Jedynym ratunkiem było wstąpienie do Ludowego Wojska Polskiego – ukończył szkołę podchorążych we Wrocławiu, służył w Braniewie, potem w 1 Batalionie Ochrony Garnizonu Warszawa. Był wykładowcą taktyki na Kursie Oficerów Służb Technicznych, potem był zastępcą szefa wydziału szkoleń Wojsk Chemicznych MON. Ukończył Akademię Obrony Przeciwchemicznej w Moskwie. Był świadkiem wybuchu jądrowego na poligonie w Kazachstanie. Po powrocie do Polski służył w Warszawskim Okręgu Wojskowym, był wykładowcą w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Chemicznych w Krakowie oraz w Akademii Sztabu Generalnego w Rembertowie. W Ludowym Wojsku Polskim dosłużył się stopnia pułkownika.
more...
less
[00:00:06] Wyróżnienia po powrocie ze studiów w Związku Radzieckim – boh. chciał służyć w 6 Dywizji Powietrzno-Desantowej w Krakowie i we wrześniu 1962 r. zameldował się w jednostce, którą dowodził płk. Rozłubirski. Przygotowania do pierwszego skoku ze spadochronem oraz szkolenia z samoobrony. Pierwsze skoki boh. wykonał z balonu, potem skakał z samolotu – przebieg szkolenia spadochroniarzy. Ćwiczenia skoków do jeziora. Boh. nadwyrężył nogę i, jako niezdolny do skoków, musiał odejść z dywizji. [+]
[00:11:40] Rozmowa z dowódcą Warszawskiego Okręgu Wojskowego gen. Kuropieską i szefem Wojsk Chemicznych Okręgu płk. Marchwickim – propozycja służby w sztabie Okręgu na stanowisku szefa Wydziału Szkolenia i Sekcji Operacyjnej. Struktura dowództwa wojsk chemicznych, relacje z kolegami, oficerami. Współpraca z Wydziałem Operacyjnym Okręgu. Zakres zadań – nadzór nad szkoleniami i rozbudową bazy szkoleniowej. Boh. wykonał eksponaty, które wizualizowały skutki wybuchu jądrowego.
[00:18:45] Służba w sztabie Okręgu w czasie konfliktów w Korei i Wietnamie. Zajęcia w terenie, wyjazdy do NRD i Czechosłowacji, które przewidywano jako przyszły rejon działania polskich wojsk. Boh. został zauważony przez szefa sztabu Okręgu, który przydzielał mu wiele zadań.
[00:21:52] Boh. uzyskał zgodę na organizowanie ćwiczeń z użyciem środków chemicznych oraz szkoleń z likwidacji skutków użycia broni jądrowej – kursy dla wszystkich rodzajów wojsk.
[00:23:26] Zachowanie żony boh., która pisała anonimowe skargi do dowództwa – szykany ze strony aparatu politycznego w wojsku, szczególnie zastępcy dowódcy Okręgu ds. politycznych – pomijanie w nagrodach. Reakcja boh., który zażądał konfrontacji z żoną – sprawę zbadał płk Jerzy Skalski, przewodniczący sądu honorowego – zmiana nastawiania dowództwa. Awans do stopnia podpułkownika.
[00:27:15] Sztab Okręgu był równocześnie sztabem grupy operacyjnej, która miała działać na kierunku Cieśnin Duńskich – opracowywanie operacji desantowej. Rozpoznanie terenu podczas wyjazdów turystycznych, ćwiczenia na morzu.
[00:30:10] Podczas ćwiczeń 9 Dywizji z Rzeszowa na poligonie boh. obserwował mobilizację batalionu czołgów i nocne ćwiczenia w ostrym strzelaniu. Czołgi miały otworzyć ogień na błysk światła. Obserwatorzy stali na pagórku, żołnierz z obsługi samochodów zapalił zapalniczkę i ściągnął ogień czołgu – zniszczenie samochodów. Poszukiwanie winnych i rozdzielenie kar – nagroda dla celnych czołgistów. [+]
[00:36:55] Ćwiczenia 9 Dywizji z użyciem imitatorów wybuchów jądrowych, opracowanych przez inżynierów z Instytutu Chemii i Radiometrii. Efekt wybuchu imitatora. Podczas omawiania ćwiczeń dotarł meldunek, że imitatory się zapaliły – przyczyna zapłonu. Akcja ratunkowa – wytaczanie beczek z magazynu, gdzie znajdowały się także pociski artyleryjskie, zasypywanie ich ziemią, wnioski na przyszłość. [+]
[00:46:10] Przemieszczanie się pułku wojsk chemicznych z Biskupca – przejazd samochodów specjalistycznych. Zranienie żołnierza podczas wybuchu pochłaniacza do maski przeciwgazowej w obiegu zamkniętym.
[00:50:12] Boh. został zastępcą szefa wojsk chemicznych Okręgu – strzelanina w pułku wojsk chemicznych w Biskupcu. Podczas odprawy kadry oficerskiej na salę wszedł żołnierz z pepeszą i ostrzelał zebranych ciężko raniąc trzy osoby, potem się zastrzelił. Próby wyjaśnienia zajścia. Boh. zaproponował pułkowe ćwiczenia jednostki – zakres zadań. [+]
[00:57:40] Podczas ćwiczeń na poligonie koło Nidzicy szkolono żołnierzy w zakresie likwidacji skażeń na drogach – użycie iperytu. Ostrzeżenia wokół poligonu. Po zakończeniu ćwiczeń na teren poligonu weszło kilku chłopaków, którzy znaleźli dół z zakopanym iperytem – ciężkie poparzenia chłopców, synów miejscowych notabli. Trudności w leczeniu poparzeń. Śledztwo w sprawie wypadku, oskarżenie dowódcy kompanii chemicznej i skazanie go za zaniedbanie w służbie. Interwencja rodziców u I Sekretarza KC PZPR. [+]
[01:04:55] Na jedno ze zgrupowań boh. zabrał syna, który zaprzyjaźnił się z żołnierzami z dywizji powietrznodesantowej. Pomoc w gaszeniu pożaru lasu w okolicy – oskarżenie żołnierzy o podpalenie. Syn ukrył się w samochodzie i pojechał na akcję gaśniczą, podczas której zgubił się w lesie.
[01:09:46] Jeden z żołnierzy często uciekał, po czwartej ucieczce boh. skierował sprawę do prokuratury – przyjazd jego matki i jej wyjaśnienia.
[01:12:30] Informacja o katastrofie w święta Bożego Narodzenia – wyjazd z gen. Jankowskim w okolice Łowicza, gdzie wykoleił się pociąg z cysternami przewożącymi chemikalia, opary przewożonego środka już zabiły trzy osoby. Chmura oparów unoszona wiatrem spadła na fermę kur i zabiła kilkadziesiąt tysięcy ptaków oraz kilku pracowników. Przyjazd kompanii chemicznej z Legionowa – kurtyna wodna na mrozie. Cysternami przewożono chlor ze Związku Radzieckiego do NRD. Przebieg akcji ratunkowej – zaklejanie dziur w cysternach przez ekipy z zakładów zbrojeniowych, podstawienie salonki dla ekipy. Przyjazd szefa sztabu WP – jego zachowanie. Na miejsce katastrofy przyjechały ekipy specjalistów z zakładów chemicznych – ich opinia. Wybuch podczas napełniania jednej z cystern wodą. Cysterny odciągnięto od torów – przejazd pociągu specjalnego, wiozącego członków rządu na Śląsk. Oskarżenie o sabotaż – ekspertyzy dotyczące wybuchu. W wyniku wybuchu podczas eksperymentu przeprowadzonego na WAT kpt. Piekar stracił rękę. Cysterny zostały odholowane do granicy ZSRR i oddane właścicielom – organizacja transportu. [+]
[01:33:40] Problemy zdrowotne po akcji – uszkodzenie nerek. Nagrody i pochwały za przeprowadzoną akcję. W wypadku zginęło 13 osób. Wykorzystanie wody do neutralizacji chloru – praca przy minusowych temperaturach. Utajnienie wypadku, jego prawdopodobne przyczyny. [+]
[01:39:20] W 1969 r. szef katedry Obrony przed Bronią Masowego Rażenia Akademii Sztabu Generalnego zaproponował boh. pracę na uczelni – dwuletni staż w Wyższej Oficerskiej Szkole Wojsk Chemicznych w Krakowie na stanowisku kierownika cyklu. Szefem szkoły był płk Szer. System w szkole – brak łączności między poszczególnymi cyklami. Zmiany, które zaproponował boh. zostały wdrożone. Bazą dla szkoleń był pobliski poligon, który przygotowano dla potrzeb szkoły – poczynione inwestycje. Opinie absolwentów na temat szkoły. Promocja rocznika – uroczystość na krakowskim Rynku.
[01:51:25] Szkolenie na poligonie pod koniec kursu, gdy komendantem szkoły był płk Sokołowski ps. „Kujon”, znawca i pasjonat regulaminów – incydent z udziałem boh., który badała prokuratura. [+]
[01:54:50] Komendantem Akademii w Rembertowie był gen. Kuropieska – opinia ze szkoły w Krakowie wystawiona przez płk Sokołowskiego i opinia komisyjna z Krakowa. Boh. został adiunktem w Akademii Sztabu Generalnego – opinia na temat kolegów-wykładowców. Opieka nad kursami wojsk chemicznych – zmiany w katedrze, opracowanie skryptu na potrzeby szkolenia. Boh. utworzył koła naukowe dla słuchaczy.
[02:02:37] Niskie oceny w jednej grupie słuchaczy, jej skład – zmiana programu nauczania i poprawienie wyników. Pochwały katedry wygłaszane przez słuchaczy. Boh. wypatrzył dwóch zdolniejszych studentów i pomagał im – ich szybkie awanse na stopnie generalskie.
[02:08:30] Zmiany kadry wykładowców, współpraca z prof. płk Noszko – przygotowywanie opracowań na potrzeby szkoły. Nagrody za działalność naukową. Boh. przeczytał w „Polsce Zbrojnej” wzmiankę o rozwoju kadr – rozmowa ze słuchaczami koła naukowego, która doszła do zastępcy komendanta ds. politycznych – jego reakcja podczas odprawy, zarzucenie boh. „odchylenia burżuazyjnego”. Sprawa została oddana do komisji kontroli partyjnej, stanowisko boh. poparł gen. Kuropieska – zakończenie sprawy. Uznanie dla boh. w Akademii, jego awanse. Na koniec był szefem katedry. Boh. odszedł z wojska po dwóch zawałach. Pożegnanie 11 listopada 1981.
[02:18:07] Praca naukowa w katedrze – otwarcie przewodu doktorskiego. Tematem pracy było wykorzystanie urządzeń technicznych wojsk chemicznych do odkażania umundurowania i wyposażenia armii. Przebieg obrony, która trwała 5 godzin i nie odbyła się publicznie z powodu wykorzystania w pracy doktorskiej tajnych materiałów – obecność wojskowych. Przed boh. bronił się oficer 6 Dywizji, do którego przyjechali koledzy w mundurach i pod bronią. W 1976 r. boh. został doktorem nauk techniczno-wojskowych. Z jego pracy korzystało dwóch doktorantów z Akademii Marynarki Wojennej i jeden z WAT.
[02:24:25] Odejście z wojska w listopadzie 1981, na miesiąc przed wprowadzeniem stanu wojennego. Po jego ogłoszeniu zaproponowano boh. działanie w składzie grupy operacyjnej i kierowanie działem polityki mieszkaniowej. Efektem pracy było załatwienie ponad 20 tysięcy zaległych spraw mieszkaniowych. Dział polityki społecznej zajmował się wydawaniem zezwoleń na przemieszczanie się po godzinie milicyjnej i zezwoleń na zgromadzenia – współpraca z władzami kościelnymi.
[02:26:42] Zakończenie nagrania – omawianie tematów na następną sesję.
[02:26:58] Dzień zakończenia wojny – refleksje boh., który był tego dnia w Warszawie – nadzieje chłopaka, który w 1945 r. miał 17 lat. 25 i 26 kwietnia ze Stutthofu ewakuowano część więźniów droga morską. 8 maja wyzwolono obóz, w którym znajdowało się kilkuset więźniów. Boh. został wyzwolony przez radzieckich czołgistów w marcu. Polityka polskich władz po przemianie ustrojowej – deprecjonowanie Dnia Zwycięstwa. Udział Polaków w II wojnie światowej. [+]
more...
less