Zdrojewski Bogdan
Bogdan Zdrojewski (ur. 1932, Warszawa) – jego ojciec Leon podczas kampanii wrześniowej trafił do niewoli niemieckiej. Po powrocie zaangażował się w działalność konspiracyjną, do której wciągnął swoich synów. Bogdan Zdrojewski podczas powstania warszawskiego roznosił ulotki, był świadkiem walk na Żoliborzu i w okolicach Dworca Gdańskiego oraz wycofania grupy Mieczysława Niedzielskiego do Kampinosu. Po spaleniu domu rodzina przeniosła się do ciotki, a potem do Świdnicy na Ziemiach Zachodnich. Tam pan Bogdan zaangażował się w konspiracyjną działalność w Ruchu WiN. W 1952 został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia. Przez 3,5 roku siedział w pojedynczej celi. Po ponad 9 latach w więzieniach w Świdnicy, Wrocławiu i Rawiczu wyszedł na wolność w 1961 r. W tym samym czasie aresztowano jego ojca, a matka zachorowała na raka, co pokrzyżowało jego plany ucieczki za granicę.
more...
less
[00:00:17] Ur. 6 października 1932 r. w Warszawie na Żoliborzu, rodzice pochodzili z zaboru niemieckiego. Ojciec (ur. we wsi Murawki k. Działdowa) służbę wojskową odbywał w Warszawie, I Pułk Szwoleżerów dowodzony przez płk. Wieniawę-Długoszewskiego. Był podoficerem, powołany do wojska w 1939 r. jako sanitariusz, dostał się do niewoli w Chełmie. Niemcy namawiali do wstąpienia do Wermachtu i puścili go, wrócił do domu. Właścicielka mieszkania w Warszawie zgłosiła do gestapo, że ojciec ma szablę. Brat Leonard. Wezwanie na gestapo w al. Szucha. [+]
[00:04:10] Ojciec nie zgłosił się na gestapo, należał do ZWZ. Zatrzymanie ojca przez gestapo. Oboje rodzice mówili płynnie po niemiecku. Przesłuchanie z tłumaczem, rewizja w mieszkaniu – gestapowcy nie zauważyli szabli. [+]
[00:08:26] Ojciec wstąpił do ZWZ-AK, był łącznikiem między Kampinosem a Żoliborzem. Należał do „Żywiciela”, dowódcą był pułkownik Mieczysław Niedzielski.
[00:10:29] W czasie powstania warszawskiego boh. widział rozstrzelania warszawiaków po drodze do szkoły. Ojciec „zatrudnił” swoich nieletnich synów (boh. miał 9 lat) do przenoszenia prasy i ulotek w skrytce tornista. Sygnał firanką. Akcja roznoszenia ulotek, kocioł. Pierwsze zetknięcie z Niemcami, pobicie. Mieszkanie u matki Cybisa na Placówce. [+]
[00:16:31] Zabranie na gestapo w al. Szucha, przesłuchanie. Wybuch powstania warszawskiego, flagi w oknach, wszyscy się cieszyli. Dowódcą [tłumienia] powstania był Erich von dem Bach-Zelewski, stacjonował w Sochaczewie. Życie „normalnie” się toczyło, działały sądy, sklepy, poczta, odbywały się śluby, pogrzeby, chrzciny – na styku armii Czerwonej i niemieckiej. Aresztowania powstańców przez Rosjan na Pradze. Dywizja Kościuszkowska nie radziła sobie w mieście.
[00:20:57] Walki na Żoliborzu w przeddzień powstania, wycofanie się „Żywiciela” do Kampinosu. Dowódcy odziałów leśnych: „Szymon”, „Okoń”. Wojsko węgierskie nie chciało walczyć przeciw Polakom, nie zatrzymywali powstańców. [+] Powrót „Żywiciela” na Żoliborz. W Instytucie Sportu (AWF) stacjonowało lotnictwo, dużo wojska niemieckiego na Żoliborzu.
[00:22:52] Opanowanie węzła kolejowego, walki na Dworcu Gdańskim, „Gruba Berta”. Brak łączności z centralą AK w Warszawie, przechodzenie kanałami. Utrudnienia dla samolotów z pomocą powstańcom z Włoch. Rosjanie weszli do zrujnowanej przez Niemców Warszawy. Wysiedlanie warszawiaków z miasta.
[00:25:30] W Pruszkowie ucieczka rodziny do Łubca w Puszczy Kampinoskiej, było tam wielu niedobitków partyzantów. Śmierć mjr. „Okonia”. Wyłapywanie partyzantów przez własowców.
[00:27:58] Powrót furmanką do Warszawy, dobytek w węzełku. Przejazd radzieckim samochodem. Rosyjscy złodzieje. [+]
[00:31:15] Miotacze ognia, mieszkanie w Warszawie było całkowicie spalone. Zamieszkanie u ciotki na Placówce, ogród Cybisa. Wuj-kominiarz wyjechał do Świdnicy i tam ściągnął rodzinę boh.
[00:32:40] Życie w Świdnicy, szkoła naprzeciwko więzienia przy ul. Trybunalskiej, druga przy ul. Kościelnej. Szkoła średnia, ZMP, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Dyrektor szkoły Speidel wciągnął boh. do organizacji WiN. Porucznik Stefan Nagórko z Białostoczczyzny, przyjaciel ojca.
[00:36:11] Stworzenie przez boh. siatki młodzieżowych organizacji konspiracyjnych. Przysięga. Ostrzeżenia w razie wpadki – nieprzydatne w czasie bezwzględnych przesłuchań prowadzonych przez funkcjonariuszy po „kujbyszewskiej szkole”. Specjalne zadanie: obserwacja jednostki radzieckiej, spisywanie ubeków, milicjantów, rozwieszanie ulotek, obserwacja działań, ubezpieczania zebrań organizacyjnych.
[00:39:31] Otrzymanie pistoletu na czas wyjazdu do Warszawy. Parabellum 9 wymieniona na pistolet TT. Kuzyn Urbański z Placówki. Broń schowana pod kanapą odkryta przez mamę. Dokumenty konspiracyjne schowane pod psią budą, znalezione przez wuja. Nocna rewizja w domu ciotki, aresztowanie kuzyna, a później boh. Areszt w Pałacu Mostowskich.
[00:46:15] Raporty przekazywane do Wrocławia z ramienia WiN, pisanie anonimów, „paszkwili”. Organizacja „Szturmówka” zamiast „Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość”. WiN i NSZ powiązane z rządem londyńskim.
[00:48:21] Aresztowanie 22 kwietnia 1952 roku, Pałac Mostowskich w Warszawie. Przesłuchanie, tortury, karcer. Metody przesłuchiwań. Kobieta przesłuchująca – złamana klatka piersiowa. Spanie na sienniku na podłodze. Na przesłuchaniu pokazano boh. jego broń.
[00:53:51] Aresztowanie kolegów w Świdnicy podczas zakupu broni (Ruta, Famurski). Podróż w kajdankach do Wrocławia. Dworzec Warszawa Główna przy Towarowej, uzbrojona obstawa. Kontrola biletów. We Wrocławiu pojedyncza cela z siennikiem na podłodze w budynku WUBP przy Podwalu.
[00:58:15] Pierwsze dni i noce w celi bez jedzenia i picia. Rozmowa z klawiszem. Słone śledzie – prowokacja klawisza. [++]
[01:03:32] Pobicie i skopanie w celi – zlizywanie krwi z podłogi. Przewiezienie do aresztu w Świdnicy. Wyposażenie celi, grzebień do włosów z gwoździ z butów, rany na głowie do dziś.
[01:05:45] Porozumiewanie się z kolegami w więzieniu. Przesłuchania, karcer. Kolejna prowokacja ze śledziami.
[01:09:13] Amnestia 22 lipca – po 4 miesiącach przeniesiony do Wrocławia. Śledczy Wieczorek: nieludzkie traktowanie, poniżanie, tortury. Kapitan NSZ Mazanek. Krwawiące stopy. [++]
[01:13:25] Nocna egzekucja. [++]
[01:15:48] 4 dni w karcerze nago na betonie, bez snu i jedzenia. Mała cela bez okna, bez łóżka. Siedział na kromce chleba. Buraczki z ziemią. Po 3 dniach głodówki zaczął majaczyć, stracił przytomność. Wyszedł do zwykłej celi po 6 dniach. [++]
[01:23:48] Dowódcą aresztu był kapitan z AK. Głodówka po powrocie, żądanie widzenia z prokuratorem. Zabranie sienników i pościeli, spanie więźniów na betonie – prowokacja klawiszy, żeby skłócić więźniów. [+]
[01:28:20] Spotkanie z prokuratorem, namawianie na współpracę. Zmiana więzienia przy ul. Sądowej. Współwięzień z organizacji „Kowalik” z Trzebnicy. Papieros przypalany watoliną. Podpowiedź, jak można wyjść z więzienia.
01: 35:07 Prowokacja podczas rozprawy sądowej, wyrok 15 lat więzienia, najwięcej z całej grupy.
[01:36:49] Wywiezienie z Sądowej na ul. Kleczkowską. Spotkanie z bratem na spacerniaku – za powitanie karcer. Kotlety dla ubeków trzymane w karcerze. Namawianie do zdrady przez prokuratora.
[01:41:00] Kategoria więźnia A1. Przeniesienie do Rawicza, odseparowanie, siedział w pojedynkę. Konwojenci z KBW. Artykuł nr 86 kodeksu (organizacja). Odsiadka w pojedynczej celi, bez książki, bez gazety przez 3,5 roku. Sposoby na wytrwanie: rozszyfrowywał inicjały na ścianie, hodował pająka. [+]
[01:44:08] Udawał, że jest analfabetą, nauka pisania w więziennej szkole przez tydzień. Kolejny karcer.
[01:47:11] Zawroty głowy, wizyta u lekarza, mjr Janke, myśli samobójcze. Śmierć współwięźnia. [+]
[01:51:49] Współwięzień, kelner z Łodzi, mobilizował do pomagania chorym.
[01:53:35] Po 2 tygodniach w szpitalu został przeniesiony do celi chorych, gdzie było 40 osób.
[01:56:00] Dr Mróz, lekarz z oddziału kpt. „Huzara” (wyrok 15 lat). Symulowanie choroby płuc. List do rodziców, amerykańskie lekarstwo Remifon przesłane przez rodziców. Odmowa władz więzienia podawania leku. Rozmowa z lekarzem, metody leczenia chorób płuc, walka o lekarstwo.
[02:01:24] Lekarz więzienny wystąpił o przerwę w odbywaniu kary. Ubecka komisja weryfikacyjna, mimo pozytywnego orzeczenia boh. nie dostał zwolnienia. Wezwania do więzień we Wrocławiu, Wronek, Strzelec Opolskich. Wniosek prokuratury wojskowej o rewizję wyroku (do 8 lat).
[02:05:22] Zwolnienie z więzienia w Strzelcah Opolskich, rozmowa z adwokatem Polaczkiem z Opola, ostrzeżenie. Do tej pory nie wiadomo, kto pomógł wyjść na wolność.
[02:08:07] Spotkanie z profesorem, który docenił niezłomną postawę boh. Odmowa współpracy z UB.
[02:09:50] Konieczność meldowania sie na komendzie, zakaz wyjazdu. Wyjazd motorem do kolegi z więzienia do Skopaczewa [Rozkopaczewa?]. Spotkanie przy wódce. Najście ubeków w domu, obowiązek meldunkowy. Zniszczenie zboża. Kolega Józef Janczarek, porucznik z NSZ, schował broń, pisał do boh. listy z więzienia.
[02:14:38] Janczarek rozbroił milicjantów na komendzie i zamknął ich za kratkami. [+]. Poszukiwanie Janczarka.
[02:16:18] List od Janczarka. Najście ubeków w domu boh. Zamiana mieszkania, remont. Przyjście milicjantów, namawianie do współpracy. Zatrzymanie na 3 godziny.
[02:21:42] Po wypuszczeniu boh. z więzienia zatrzymano ojca „za to, że wychował synów bandytów”, matka zachorowała na raka przewodu pokarmowego. Koledzy namawiali boh. do wyjazdu z kraju.
[00:02:10] Wezwanie do Dzierżoniowia. Spotkanie z kolegami, którzy zamierzali uciec na Zachód przez zieloną granicę z bronią. Został ze względu na matkę. Koledzy przeszli na Zachód.
[02:25:20] Rozmowa na komendzie MO, ultimatum – nie musiał się potem meldować.
[02:26:38] Aresztowanie wiosną 1952, rozprawa na początku stycznia 1953, śledztwo trwało 7 miesięcy. Proces bez publiczności, na rozprawie była tylko matka. Był głównym oskarżonym. Tylko jeden (nauczyciel) był zdrajcą, jego zeznania były obciążające, załamał się.
[02:30:15] Kierowca taksówki był członkiem WiN z Wrocławia, współpracował z UB i za to został zabity. Boh. oddał swój pistolet TT koledze, który miał wykonać wyrok, był obecny podczas egzekucji.
[02:34:30] Taksówkarz też miał broń, egzekucja w polu.
. [02:34:30] Ubek z Wrocławia, na którym też mieli wykonać wyrok za znęcanie się nad więźniami, uciekł. Kobiety przeszkodziły w egzekucji. Postrzelenie kolegi przez ubeka. [+]
[02:40:10] Zwolniony z więzienia w 1961 r. po odsiedzeniu 9 lat, 2 miesiący i 8 dni. Wolny poczuł się dopiero po 1989 roku.
[02:41:48] Na całe życie został mu uraz po jedzeniu śledzi w więzieniu.
more...
less