Milewska-Zawada Anna
Anna Milewska-Zawada (ur. 1931, Warszawa) – aktorka filmowa i teatralna, poetka, żona himalaisty Andrzeja Zawady, wnuczka działaczki społecznej i publicystki Jadwigi Milewskiej. Dzieciństwo spędziła we wsi Bełcząc w majątku hrabiego Karola Raczyńskiego, którym administrował jej ojciec. W czasie okupacji przeniosła się do Czemiernik. Po śmierci matki (1943) zamieszkała w internacie Sióstr Nazaretanek na ulicy Czerniakowskiej w Warszawie. Podczas Powstania Warszawskiego mieszkała u stryja na ulicy Tamka, pomagała budować barykadę i wyposażać prowizoryczny szpital przy ulicy Pierackiego. We wrześniu 1944 trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego została zwolniona, a następnie dostała się wraz z rodziną w okolice Częstochowy. W 1952 r. ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i podjęła pracę w Muzeum Narodowym w Warszawie. W 1959 r. po ukończeniu studiów w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie została zaangażowana do Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Występowała na deskach Teatru Powszechnego w Łodzi i w warszawskich teatrach Klasycznym oraz Studio. Ma w dorobku artystycznym wiele ról filmowych oraz kilka tomików wierszy. Mieszka w Warszawie.
more...
less
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1931 r. w Warszawie.
[00:00:51] Rodzice ukończyli SGGW. Ojciec był plenipotentem w majątku hrabiego Raczyńskiego i w latach 30. rodzina mieszkała w dworku w Bełczącu k/Czemiernik.
[00:03:20] Latem 1939 w majątku stacjonował polski oddział, który przewoził pociski artyleryjskie. Wspomnienie sióstr: starszej Jadwigi zwanej Jagodą i młodszej Teresy. Dziewczynki nosiły żołnierzom jabłka. Ojciec zgłosił się do wojska, do domu przyjechał stryj Lech, który został dowódcą taboru kobiet z dziećmi – ewakuacja na wschód. Przyjazd do płonącej Włodawy. W Lesku uciekinierzy dostali się pod ostrzał sowieckiej artylerii – ukrywanie się w ogrodzie popa. Powrót do Bełcząca z dyniami, które podarowały córki popa. Napotykani polscy żołnierze niszczyli swoją broń. Pomoc żołnierzy podczas przeprawy przez Bug. [+]
[00:12:49] Powrót ojca z wojny. Spotkanie z niemieckim patrolem motocyklowym. Jeden pokój w bełcząckim dworze zajął Niemiec, który bał się myszy. [+]
[00:16:42] W dworze mieszkali studenci, których ojciec ukrywał, rodzina, która przyjechała z Kielc – zajęcia wuja w świniarni. Ucieczki źrebaków z zagrody. [+]
[00:20:22] Mama zachorowała i leczono ją w Warszawie – wyjazdy na naświetlania. Podpalenie przez bandytów stodoły ze zbożem – dwór ocalał z pożaru i stoi do dziś. Po wojnie mieściła się w nim szkoła, obecnie został wyremontowany przez gminę Czemierniki.
[00:24:18] Podczas napadu jeden z bandytów zabrał siostrze zegarek i łańcuszek, drugi podpalił stodołę. Po pożarze rodzina zamieszkała na plebanii w Czemiernikach u księdza Gieysztora. W Czemiernikach wiosną 1943 r. zmarła mama – ojciec z młodszą siostrą zamieszkał w oficynie pałacu, starsza siostra wyjechała do szkoły w Kielcach.
[00:28:15] Boh. wysłano do szkoły sióstr Nazaretanek do Warszawy. Przedwojenne wyjazdy z mamą do stolicy – ogródek japoński zakupiony w domu towarowym braci Jabłkowskich.
[00:30:34] Poznawanie Warszawy ze stryjem Jerzym Milewskim, varsavianistą, który miał pozwolenie na zabieranie bratanicy z internatu Nazaretanek. Wizyty na Placu Teatralnym, Starówce i w kawiarni „U Aktorek”, gdzie pracowała m.in. Janina Romanówna.
[00:33:06] Boh. chodziła do pierwszej klasy gimnazjum – organizacja nauki francuskiego. Jedna z koleżanek w klasie była Żydówką, którą zakonnice ukrywały. Wyżywienie u zakonnic – konsekwencje bitwy na nielubiane kluski. [+]
[00:35:54] Ojciec poznał w Warszawie pannę, która później została jego drugą żoną – cała rodzina zjechała do stolicy 1 sierpnia 1944 r. – nastroje w domu stryja na Tamce. Koncerty chopinowskie w pałacu Ostrogskich, podczas których grywała Barbara Hesse. Atmosfera pierwszych dni powstania. Pomoc boh. w przygotowywaniu polowego szpitala. Zaopatrzenie Śródmieścia w żywność i wodę. Boh. nie zeszła do piwnicy podczas ostrzału pierzei domów po drugiej stronie ulicy. Kuzynka przeszła kanałami ze Starówki do Śródmieścia. [+]
[00:47:12] 6 września własowcy wypędzili ludzi z piwnicy – przejście do ogrodu koło uniwersytetu. Widok płonącego Powiśla. Przejście na Wolę, do kościoła św. Wojciecha. Przejazd do obozu w Pruszkowie – selekcja przez gestapowca. Rodzina znalazła się w grupie, która miała jechać na roboty do Niemiec. Stryj trafił do Dachau, ale udało mu się przeżyć i wrócić na Tamkę. Głód w obozie. Ojciec zdobył opaskę Czerwonego Krzyża – wypisanie przez niemieckiego lekarza zwolnienia z obozu. Okoliczności wyjazdu z pruszkowskiego obozu. Jedna z ciotek została wywieziona na roboty i ślad po niej zaginął, druga nie została wywieziona dzięki interwencji niemieckiego oficera. [+]
[00:59:06] Ojciec z córkami znalazł się w Słomkowej Górze koło Częstochowy, potem zamieszkał w Złotym Potoku – wejście Armii Czerwonej. Spotkanie z czerwonoarmistą, który oddał szynel za butelkę wódki. Z szynela uszyto palto dla boh. Obawy kobiet przed czerwonoarmistami. Narzeczona ojca Anna Krasowska udawała, że jest w ciąży, siostra Jagoda symulowała tyfus. W domu zakwaterowano radzieckie radiotelegrafistki. [+]
[01:04:48] Boh. i starsza siostra Jagoda wyjechały do Częstochowy i podjęły naukę u sióstr Nazaretanek. Traktowanie pomnika radzieckiego żołnierza. Do dziewcząt mieszkających na stancji przychodzili chłopcy z partyzantki.
[01:07:41] Po ślubie ojca rodzina wróciła do Warszawy, macocha pracowała w UNRRa. Boh. podjęła naukę w szkole Goldmanowej – warunki w placówce. Wyjazd do szkoły sióstr Urszulanek we Włocławku. Wyjścia do cukierni – żarty uczennic. Powrót do Warszawy, gdzie rodzina mieszkała przy ul. Kopińskiej. Boh. ukończyła liceum im. Słowackiego – atmosfera w szkole. Wybór kierunku studiów dzięki nauczycielce historii. [+]
[01:15:22] Rozważania na temat wspomnień zawartych w książkach napisanych przez boh. Okupacyjna edukacja – boh. chodziła do wiejskiej szkoły, kłopoty z tabliczką mnożenia – rola koleżanki Irki. Kary stosowane przez nauczycielkę, panią Totową. Boh. wracała z lekcji zawszona i jej naukę przerwano. [+]
[01:22:50] Studenci przebywający w bełcząckim dworze byli znajomymi nauczycielki, która uczyła dzieci w domu.
[01:24:00] Boh. nie pamięta działań związanych z konspiracją – dzieci nie wiedziały, co robią dorośli. Wyprawy na łąki po pieczarki, hodowla królików.
[01:26:20] W Czemiernikach mieszkało wielu Żydów. Przedwojenne kontakty Żydówek i gospodyni księdza – pomoc w szabat. W 1942 r. boh. była w Czemiernikach i widziała otwarte okna i drzwi żydowskich domów, których mieszkańców wywieziono. [+]
[01:30:22] Tematem rozmów w domu nie była wojna, tylko choroba mamy – pisane do niej listy. Konieczność zorganizowania polowania dla Niemców – postawa rodziców.
[01:34:24] We wrześniu 1939 r. rodzina ruszyła w kierunku Zaleszczyk. Tłumy na drodze za Włodawą. Poszukiwania młodszej siostry, która zaginęła na jednym z postojów. Przeprawa przez Bug w drodze powrotnej do domu. Ludność na Lubelszczyźnie.
[01:38:41] Tworzenie szpitala polowego podczas powstania – boh. pomagała ojcu przenosić materace do pałacu Bourbona [pałac Wołowskiego przy ul. Foksal]. Ranny wuj Władysław Siła-Nowicki skontaktował się z ojcem, który zabrał go ze szpitala przy ul. Jasnej – na drugi dzień szpital został zbombardowany.
[01:43:00] Boh. brała udział w budowie barykady – beczki ze składu win.
[01:46:50] Boh. została w pruszkowskim obozie zakwalifikowana do wyjazdu na roboty. Odnalezienie córek przez ojca.
[01:47:55] Podczas powstania ojciec chodził na ul. Nowogrodzką do przyszłej teściowej po żywność. Starsza córka pani Krasowskiej (Zofia) zginęła na początku powstania.
[01:50:04] Andrzej Zawada spędził okupację w Rabce, gdzie pracował w sklepie bławatnym. Do uzdrowisk przywożono z frontu wschodniego rannych i chorych niemieckich żołnierzy. Mama Andrzeja Zawady znała niemiecki – przyszłego męża poznała podczas przygotowań do plebiscytu na Warmii i Mazurach po I wojnie. Po plebiscycie majątek rodziny matki znalazł się na terenie Prus Wschodnich. Okupacyjne zdarzenie z niemieckim żołnierzem i figurką Kościuszki. Ciotka była więziona w Ravensbrück od 1939 r. do wyzwolenia.
[01:55:58] Wpływ zakochania ojca na sytuację rodziny – jego wędrówki w mieście ogarniętym walką, by spotkać się z narzeczoną. Niezbyt jasna sprawa z tabunem źrebaków, rzekomo dla niemieckiego wojska. Wpływ urodzenia w Warszawie na życie boh.
more...
less