Felicja Lucyna Nahorska z d. Brudnicka (ur. 1928, Warszawa) w czasie powstania warszawskiego służyła w Pułku Baszta Armii Krajowej jako sanitariuszka w szpitalu Sióstr Elżbietanek. Pod koniec powstania, gdy została ranna, wróciła do rodziców. Po kapitulacji Mokotowa została wypędzona do Pruszkowa, a następnie do Wolbromia. Do 17 stycznia przebywała w Zalesiu. Po wojnie, ponieważ ojciec był właścicielem piekarni, nie przyjęto jej na studia. Pracowała m.in. jako księgowa. Mieszka w Warszawie.
[00:00:09] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1928 r. w Warszawie. Ojciec miał piekarnię na Mokotowie.
[00:00:30] Wspomnienie rodzinnego domu. Przed wojną boh. chodziła do prywatnej szkoły powszechnej Zofii Tobolcewowej przy ul. Puławskiej. W 1944 r. zdała małą maturę, po wojnie zdawała na studia, ale nie przyjęto jej, bo ojciec był „prywatną inicjatywą”. Boh. ma wykształcenie średnie ekonomiczne.
[00:02:34] Żałoba w domu i w szkole po śmierci Piłsudskiego. 1 września boh. wracała z matką z Zalesia nie wiedząc, że wybuchła wojna – samoloty krążące nad miastem. Widok niemieckich żołnierzy wkraczających do stolicy. Podczas oblężenia Warszawy ojciec wypiekał chleb – długie kolejki przed piekarnią.
[00:04:33] Podczas okupacji boh. wracając ze szkoły była świadkiem egzekucji przy bramie zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej. Rodzice i sąsiedzi wspierali działalność konspiracyjną. W domu mieszkała żydowska rodzina, przed wojną boh. przyjaźniła się z ich córką Belką. Po przesiedleniu do getta babka Belki przychodziła do dawnych sąsiadów po jedzenie.
[00:07:14] Boh. nie spotkała się przed wojną z przejawami antysemityzmu – przyjaźń z Belką, zajęcia jej babki. W domu bywali żydowscy pośrednicy w handlu mąką. Ojciec często kupował od Szermana, którego żona miała przy Puławskiej sklep z płytami.
[00:09:55] Powrót z wakacji w Zalesiu 1 września 1939.
[00:10:52] Boh. nie pamięta informacji o wkroczeniu do Polski wojsk sowieckich. Okupacyjne wspomnienia – matka widziała ciała ofiar egzekucji wiszące na balkonie. Przed wybuchem powstania ojciec zgromadził siano dla koni i przywiózł dwie platformy mąki. Boh. należała do konspiracji, po wybuchu powstania miała się stawić z torbą sanitarną w szpitalu Sióstr Elżbietanek.
[00:13:05] Zimą 1943 r. Włodzimierz Bławdziewicz wprowadził boh. do konspiracji – kurs sanitarny i przysposobienia wojskowego. Wcześniej boh. przewoziła prasę z Grochowa do Śródmieścia. Przestrzeganie zasad konspiracji.
[00:16:08] Podczas okupacji boh. uczyła się na tajnych kompletach w gimnazjum – przykrywką był kurs księgowości – gimnazjalne nauczycielki. Organizacja tajnego nauczania.
[00:19:17] Aresztowanie dyrektora szkoły powszechnej przy ul. Narbutta.
[00:20:15] Ojciec prowadził piekarnię i dostarczał chleb, który kupowano na kartki, dostarczał też pieczywo do więzienia przy ul. Rakowieckiej.
[00:21:55] Boh. jeździła do warsztatu przy ul. Mlądzkiej – tam odbierała paczkę z ulotkami, „Biuletynem Informacyjnym” i dostarczała ją w Aleje Jerozolimskie. Praktyki w szpitalu Ujazdowskim.
[00:23:51] Wytyczne w razie wybuchu powstania. Boh. zgłosiła się do szpitala Elżbietanek, pierwszej nocy pomagała, razem z koleżanką Irką Pacholską, przynosić rannych z Alei Niepodległości. Irena Pacholska zginęła na Czerniakowie.
[00:25:44] Przynależność organizacyjna – boh. składała przysięgę na Grochowie i nie miała wiedzy, do jakiego oddziału należy.
[00:26:42] 1 sierpnia 1944 – na wiadomość o wybuchu powstania boh. poszła do szpitala. Rodzice wiedzieli, że córka jest sanitariuszką – wizyty w domu. Wspomnienie doktor Łążyńskiej i siostry Tertulii – boh. pomagała im przy opatrunkach. [+]
[00:31:18] Podczas pierwszej nocy w szpitalu boh. pomagała nosić rannych z Alei Niepodległości – ich stan, prace w szpitalu. Przy jednym z rannych czuwała matka.
[00:35:09] Na szpital spadły pociski – śmierć doktor Łążyńskiej. Boh. w tym czasie pracowała w suterenie. Ewakuacja szpitala rowem łącznikowym przez Park Dreszera na ul. Misyjną. W szpitalu Elżbietanek zostali ranni Niemcy. Boh. zgłosiła się do Służby Kobiet i została skierowana jako sanitariuszka do kompanii O-3 pułku „Baszta”, drużynowym był Henryk Kalski ps. „Tommy”. Współpraca z lekarzem ps. „Kowalski” (Aleksander Laukienicki). Czujki w rowach łącznikowych. Wspomnienie kolegi Mirskiego.
[00:41:00] Warty w rowach łącznikowych. Wyrób placków ziemniaczanych. Boh. została ranna 24 września na ul. Wajnerta. Podczas ataku zginął powstaniec ps. „Piorun”, któremu podczas powstania urodziło się dziecko. Koledzy zaprowadzili boh. do domu – po kapitulacji powstania wyszła z miasta z rodzicami w grupie ludności cywilnej. [+]
[00:45:10] Na dom spadł pocisk i boh. została zaniesiona do piekarni Kałasy przy ul. Racławickiej. Ranna boh. była w piwnicy sama, gdy wszedł niemiecki żołnierz, Ślązak, który wyprowadził ją z piwnicy i dał płaszcz oraz kij. Przechodząc obok domu widziała zwłoki ciotki, która zginęła idąc po wodę – spotkanie z rodzicami. Boh. trafiła z nimi do obozu na Służewcu – pomoc folksdojcza. Za siatką widziała kolegów z drużyny O-3. Po krótkim pobycie w Pruszkowie przywieziono ją z rodzicami do Wolbromia – pomoc mieszkańców miasta. Leczenie w szpitalu w Miechowie, skąd boh. została zabrana do Białobrzegów – leczenie przez niemieckiego lekarza. [+]
[00:52:20] Dyrektor szpitala Sióstr Elżbietanek kazał wywiesić flagę Czerwonego Krzyża, co poskutkowało systematycznymi bombardowaniami budynku. Radzieckie zrzuty dla powstańców w większości trafiały do Niemców.
[00:55:40] Szpital nie był bezpośrednio zagrożony niemieckim atakiem i nie miał powstańczej obrony. Wspomnienie kolegów, braci Grześkowiaków – Ewaryst zginął na Czerniakowie.
[00:57:52] Przed wybuchem powstania Niemcy ewakuowali szpital Elżbietanek, pozostawiając siostry zakonne. Początkowo szpital był dobrze zaopatrzony w leki. Przypadki rannych chorych na tężec. Ranni leżeli w piwnicach i na korytarzach. Na drugim piętrze leżeli Niemcy. [+]
[01:02:00] Podczas okupacji boh. widziała, jak Niemiec zastrzelił na ulicy psa, który na niego szczekał.
[01:02:47] Rodzice wiedzieli, co się dzieje w getcie, podczas powstania getcie słychać było dochodzące stamtąd strzały. Kupowanie gazetek konspiracyjnych.
[01:04:55] W domu był gramofon – spotkania młodzieży, na których bywali bracia Grześkowiakowie. Wieczorami grywano w siatkówkę.
[01:06:28] Wspomnienie Hanny Kumunieckiej i jej matki.
[01:07:20] Koniec powstania – ranną boh. znalazł w piwnicy piekarni niemiecki żołnierz. Nastroje wśród powstańców pod koniec walk. Zachowanie Niemców w obozie przejściowym na Służewcu, gdzie boh. dojechała na wozie, i w Pruszkowie.
[01:12:14] Rodzice wrócili do Zalesia, zimą dołączyła do nich boh. Na wiadomość o końcu wojny poszła z ojcem do Warszawy. Powrót do domu – z powodu stanu budynku boh. i ojciec spali na węglu w piwnicy – w tym czasie czerwonoarmiści dokończyli szabrowanie mieszkanie. Polscy żołnierze weszli do Zalesia – reakcja boh. [+]
[01:16:05] Boh. napisała w ankiecie, że należała do AK – reakcja kadrowca. Rodzicom zabrano dom i piekarnię. Ojciec po powrocie uruchomił piekarnię i zaczął remontować dom – odebranie nieruchomości przez władze. Ojciec pracował w piekarni Kałasy, potem rodzice przeszli na emeryturę.
[01:18:44] Siostra mieszkała na Starówce, jej mąż zginął podczas gaszenia katedry – trumna zbita z kuchennego kredensu. Po kapitulacji powstania trafiła do Ravensbrück – jej stan zdrowia po powrocie. Druga siostra mieszkała na Woli – jej mąż po wybuchu wojny trafił z zarządem fabryki Lilpopa do Rumunii. Podczas powstania Niemcy wysiedlili ją do Janowic na Dolnym Śląsku, gdzie pracowała w fabryce papieru. Po wojnie przyjechała do Zalesia. Siostra po powrocie z Ravensbrück nie chciała opowiadać o obozowych przeżyciach – rodzina nie liczyła na jej powrót i zaopiekowano się jej córką.
[01:24:31] Podróż pociągiem z obozu w Pruszkowie do Wolbromia – atmosfera w wagonie.
[01:26:05] Podczas gaszenia pożaru na Starówce zginął szwagier Michał Grodecki, mąż Zofii. Przedstawienie rodziców: Wiktorii z domu Gutkiewicz i ojca Mariana Brudnickiego. Boh. miała trzy siostry – trzecia mieszkała w Śródmieściu, po powstaniu znalazła się w Częstochowie.
[01:28:06] W domu w Zalesiu mieszkali znajomi i rodzina. Kuzyn został w Zalesiu postrzelony przez radzieckiego żołnierza.
[01:29:40] Boh. nie ma snów o powstaniu. Zmarłych w szpitalu chowano w Parku Dreszera – przerwanie pogrzebu kolegi na skutek niemieckiego ostrzału.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.