Andrzej Augustynowicz (ur. 1931, Niwiska), syn leśnika, wraz z całą rodziną został w lipcu 1944 aresztowany i osadzony w obozie w Pustkowie. Następnie pan Andrzej wraz z bratem, siostrą i matką trafili do Ravensbrück, skąd w kwietniu 1945 dostali się do Szwecji. Ojciec przeżył „marsz śmierci” z Sachsenhausen, wyzwolony przez Amerykanów również trafił do Szwecji. Rodzina wróciła do Polski w 1946 roku. Pan Andrzej w 1957 roku ukończył Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Krakowie. Następnie spędził 2 lata w wojsku jako lekarz, stacjonował pod Kołobrzegiem i w Braniewie. Po przyjeździe do Rzeszowa zatrudniony został w szpitalu wojewódzkim, pracował w pogotowiu ratunkowym. Był specjalistą-radiologiem, założył zakład rentgenowski w zakładach WSK w Rzeszowie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1931 r. w Niwiskach. Przedstawienie rodziców: Henryka i Janiny z d. Leśniak.
[00:00:40] Przed wojną w Niwiskach mieszkali tylko Polacy. Podczas okupacji mieszkańców wsi wysiedlono, ponieważ w pobliskiej Bliźnie Niemcy budowali poligon rakietowy. Ojciec był leśniczym i nie został wysiedlony.
[00:03:20] Początek wojny – odgłosy bombardowania Mielca. Tumy uciekinierów na drodze. Jednym z nich był Władysław Letkiewicz, muzyk, który został organistą w niwiskim kościele.
[00:05:02] Wybuchy pocisków V-2 na poligonie – boh. widział startujące rakiety. Ojciec należał do AK, razem z innymi robotnikami leśnymi zbierał części po wybuchach rakiet. Ksiądz Jan Kurek wywoził je do Kolbuszowej, części V-2 trafiały do Armii Krajowej. [+]
[00:08:31] Do Kolbuszowej przeprowadziła się ze Lwowa ciotka z dziećmi, jej mąż Józef Frączek przebywał w Oświęcimiu, potem, dzięki staraniom ojca boh., przeniesiono go do obozu w Pustkowie, gdzie pracował jako lekarz. Odgłosy zbliżającego się frontu. Podczas ewakuacji obozu Józef Frączek uciekł. Konsekwencje poniosła rodzina boh. – wywiezienie do obozu w Pustkowie, potem Oświęcimia i Sachsenhausen – tu zostawiono mężczyzn. Boh. z matką i rodzeństwem trafił do Ravensbrück – przemarsz do obozu. [+]
[00:16:20] Kąpiel z grupą kobiet po wejściu do obozu – boh. dostał z powrotem swoje rzeczy. Dwutygodniowa kwarantanna. Po pewnym czasie boh. został przeniesiony z obozu kobiecego do męskiego – spotkanie z ojcem, który pracował w grupie rozbudowującej obóz. Wątpliwości boh., czy szczegółowa narracja ma sens. [+]
[00:22:00] Ewakuacja obozu po interwencji Czerwonego Krzyża. Więźniowie z męskiego obozu zostali wyprowadzeni w kierunku Hamburga – do zwolnionych baraków przeniesiono Polki, które miały być pod opieką Czerwonego Krzyża. Boh. trafił do obozu dla niemieckiej młodzieży – okoliczności dołączenia go do matki i rodzeństwa. [+]
[00:27:25] Podczas ewakuacji obozu w szpitalu zostali najciężej chorzy – wanny ze zwłokami. Wyjazd z obozu.
[00:30:08] Powody i okoliczności aresztowania rodziny i wywiezienia do obozu w Pustkowie. Emocje towarzyszące zdarzeniu. Rodzina nie wiedziała, że Józef Frączek uciekł z obozu.
[00:37:50] Po przejeździe do Pustkowa ojca chciano rozstrzelać. Boh. spotkał się z ojcem, który siedział w trupiarni. Odgłosy strzałów z frontu, egzekucje podczas ewakuacji obozu. Spowszednienie widoku zwłok.
[00:42:20] Wczesną wiosną boh. widział przywiezienie słowackich partyzantów do obozu w Ravensbrück. Powrót komanda z pracy – bicie więźniów przechodzących przez bramę. Kary w obozie. [+]
[00:45:02] Boh. został wysłany do zakładów Siemensa, po drodze widział Niemców ćwiczących strzelanie z Panzerfausta – jeden z nich pozwolił mu strzelić.
[00:49:00] Boh. pracował w obozowej kancelarii jako goniec. Istotna rola książeczki do nabożeństwa. Obozowe apele zaczynały się o 4 rano liczeniem więźniów. Selekcji dokonywano na rampie kolejowej po przyjeździe transportu. Chorzy trafiali do szpitala – dr. Mączka zrobiła prześwietlenie choremu boh. Procedury podczas choroby. Większość chorych umierała w szpitalu.
[00:57:17] Podczas pobytu w obozie dla mężczyzn boh. pisał grypsy do matki i dostawał od niej informacje. Komando, w którym pracował ojciec wykonywało prace w obozie, w którym przebywała matka – rodzice wiedzieli się, ale nie mogli ze sobą rozmawiać. Wygląd matki po 9 miesiącach w obozie. Matka była pomocnicą sztubowej w baraku. Boh. spał na pryczy z Mają Berezowską.
[01:01:20] Boh. został uderzony w twarz za nierówno pościelone łóżko i stracił ząb. Zachowanie strażników wobec więźniów. Boh. nie widział rozstrzeliwania więźniów w obozie, ale słyszał strzały, widział natomiast powieszenie człowieka.
[01:05:55] Przez półtora miesiąca boh. przebywał w kobiecym obozie. Warunki w namiocie, w którym zgromadzono ludzi przywiezionych z Warszawy po upadku powstania. Matka bała się, że córka Ewa zostanie wywieziona do domu publicznego.
[01:11:00] Więźniarki wyrzucały swoje rzeczy. Boh. znalazł na obozowej ulicy pierścionek, na którym było wygrawerowane podziękowanie dla Izy Bogdan.
[01:14:34] Podczas pobytu w obozie boh. dwa razy chorował. Opiekował się nim Czech, szef izby chorych. Trudności z opowiadaniem obozowych scen bez odpowiedniego kontekstu, którego boh. nie potrafi nakreślić.
[01:17:30] Z Panzerfaustów strzelali żołnierze w mundurach. Na terenie obozu było wydzielone osiedle, w którym, jak mówiono, przebywali oficerowie odbywający karę.
[01:18:27] Wyżywienie w obozie – współczesny stosunek do buraków. Polki pracujące w kuchni dawały matce jedzenie. Traktowanie boh. przez kucharki wydające porcje – dodatkowe ziemniaki.
[01:22:38] Lekcje polskiego i geografii w obozie – brak atmosfery do nauki. Przebieg lekcji. Obecny stan zdrowia boh.
[01:25:32] Ojciec był w komando, które zajmowało się robieniem pomiarów i kreśleniem planów. Boh. miał kolegę Tomka, z którym spał na pryczy. Wszawica w obozie.
[01:28:35] Przez jakiś czas boh. był w obozie razem z grupą dzieci niemieckich Cyganów. Przywódca grupy pięknie grał na skrzypcach. Boh. zachorował na grypę i trafił na rewir, a w tym czasie Cyganie zginęli w komorze gazowej. Cyganie mówili po niemiecku – trudności w porozumiewaniu się. [+]
[01:34:00] Wiosna 1945. Droga do Szwecji – rejs z Kopenhagi do Malmö, gdzie boh. dotarł 1 maja.
[01:35:05] Prace porządkowe w obozie, obowiązki gońca, panująca atmosfera. Głód, ojciec widział więźniów, którzy jedli wątroby wycinane ze zwłok. Ojciec przeżył „marsz śmierci” z Sachsenhausen do Hamburga.
[01:41:21] Droga rodziny z Pustkowa – ojciec został w Sachsenhausen, a boh. został przydzielony do matki i pojechał do Ravensbrück. Okoliczności pozostania z matką.
[01:44:10] Boh. nie rozmawiał z obozowymi strażnikami. Ojciec będąc w Szwecji opisał „marsz śmierci”, pozostali członkowie rodziny, w tym boh., także opisywali pobyt w obozie – relacje są w muzeum w Lund. Ojciec był chory i prowadzili go koledzy. W Schwerinie ojca, leżącego w rowie, znaleźli amerykańscy sanitariusze – półroczny pobyt w szpitalu.
[01:50:21] W Ravensbrück boh. widział przyjazd transportów kobiet z Powstania Warszawskiego – znalezienie pierścionka. Powody wyrzucania kosztowności przez kobiety – spekulacje boh. Wśród warszawianek były młode dziewczyny, boh. nie pamięta dzieci. Młodszy brat nie pamięta pobytu w obozie.
[01:55:15] Matka nawiązała w obozie znajomości, które kontynuowała po wojnie. Jej praca na oddziale położniczym, gdzie rodziły kobiety przywiezione z Warszawy – duża śmiertelność wśród noworodków. Przeżycia matki w obozie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.