Kryń Bolesław
Bolesław Kryń (ur. 1933, Podsośnin) pochodzi z biednej rodziny chłopskiej. Podczas pacyfikacji Zamojszczyzny w lipcu 1943 roku został wraz z rodziną aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Rozdzielono go z ojcem, który trafił do innej części obozu, a on sam z matką i rodzeństwem przebywał przez 3 miesiące w obozowym baraku. Potem rodzina Kryniów stanęła przed komisją kwalifikującą do pracy przymusowej na terenach III Rzeszy, jednak z uwagi na zły stan zdrowia zostali zwolnieni. Do wyzwolenia przebywali pod opieką medyczną Polskiego Czerwonego Krzyża, a w 1945 roku osiedlili się na Ziemiach Odzyskanych – w Chwalimiu k. Szczecinka, a następnie w Koszalinie. W latach 50. Bolesław Kryń odbył zasadniczą służbę wojskową, a w 1956 roku rozpoczął pracę w służbie penitencjarnej. Odszedł na emeryturę w stopniu majora Służby Więziennej. Obecnie jest prezesem koszalińskiego oddziału Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.
więcej...
mniej
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w Podsośninie.
[00:00:18] 13 września 1939 r. Niemcy spalili wieś – wyprowadzanie zwierząt z płonących budynków. Wiele osób z okolicy wywieziono podczas okupacji na przymusowe roboty – ucieczki mieszkańców do lasu. Pacyfikację wsi Szarajówka w 1943 r. przeżył tylko Józef Wardoch, który opowiadał o spaleniu mieszkańców wsi w stodole.
[00:03:40] Niemieckie akcje skierowane przeciwko partyzantom w Puszczy Solskiej w 1943 r. – wysiedlanie mieszkańców okolicznych wsi. Sąsiadka uciekła do lasu z grupą osób – rozstrzelanie złapanych ludzi przez Niemców – egzekucję przeżyła jedynie czteroletnia Stefania Postrzech.
[00:06:53] Wysiedlenie z Podsośniny – rodzina boh. została dołączona do kolumny mieszkańców – odgłosy z opustoszałej wsi. Ludzi załadowano do ciężarówek i zawieziono do obozu w Zwierzyńcu, gdzie mężczyzn zabrano na przesłuchanie, a kobiety i dzieci umieszczono w baraku – warunki pobytu. Stan ojca po powrocie z przesłuchania. Przejazd pociągiem towarowym do Lublina – boh. widział pociągi z rannymi Niemcami przewożonymi z frontu wschodniego. Przejście kolumny więźniów na Majdanek – chleb rzucany z okna domu. [+]
[00:13:06] W obozie oddzielono mężczyzn od kobiet i dzieci – odebranie rzeczy osobistych, pieniędzy i biżuterii oraz odzieży. Po kąpieli w łaźni więźniom wydano odzież po Żydach. Boh. z rodziną znalazł się w baraku, w którym mieszkały Rosjanki – historia matki, która trafiła do obozu z łapanki, zostawiając w domu niemowlę. [+]
[00:18:51] Spotkanie z ojcem – rodzina stanęła przed komisją, która kierowała ludzi do pracy. Najstarsza siostra miała 14 lat, a ojcu połamano w Zwierzyńcu palce, więc rodzina nie została zakwalifikowana do pracy, tylko przeznaczona na śmierć głodową. Pobyt w przeludnionym baraku – ataki pluskiew i innych insektów. Boh. czasem wydostawał się z baraku i przynosił jedzenie ze śmietnika. [+]
[00:21:40] Wyżywienie w obozie, obozowy chleb z trocinami, zupa z chwastów. Warunki w baraku, obowiązkowy udział w apelach, usuwanie z baraku ciał zmarłych – wywożenie zwłok do krematorium – rozcinanie żołądków w poszukiwaniu biżuterii, wyrywanie złotych zębów. [+]
[00:26:10] Przywożenie mieszkańców wsi Zamojszczyzny do obozu – jego organizacja – podział na zdolnych i niezdolnych do pracy. Wysoka umieralność z głodu wśród więźniów nienadających się do pracy – zwolnienie rodziny dzięki staraniom Czerwonego Krzyża. Grupa została przewieziona do kościoła, gdzie odłączono chorych na tyfus. Wyjazd do Kaniwoli – powody, dla których byli więźniowie nie mogli wrócić do swoich domów.
[00:29:11] Po wyzwoleniu w 1944 r. ujawnili się bracia, którzy byli w partyzantce w Puszczy Solskiej. Najstarszy brat, Maciej, został wcielony do wojska i zginął podczas forsowania Odry – upamiętnienie poległych żołnierzy na cmentarzu wojskowym w Siekierkach. Losy brata Lucjana, który był razem z Maciejem w Batalionach Chłopskich. Powody wyjazdu na Ziemie Odzyskane.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu – świadek odpowiada na pytania]
[00:31:47] Data urodzenia boh., przedstawienie rodziców: Magdaleny i Jana. Przed wojną rodzice mieli 4 morgi ziemi i siedmioro dzieci – wszystkie chodziły na służbę – boh. pasł krowy u sąsiada. Ojciec pracował u zamożniejszych gospodarzy.
[00:33:58] Przyjazd w koszalińskie we wrześniu 1945 r. – wysiedlenie Niemców w 1946 r. - różnice między wysiedleniami z Zamojszczyzny i Ziem Odzyskanych. Ojciec dostał 9 hektarów ziemi i gospodarstwo, w którym pracował do emerytury. Przyznanie ojcu odznaczenia na wniosek ZBOWiD-u w Biłgoraju. Działalność społeczna boh.
[00:37:01] Żydowski handel obnośny przed wojną. Podczas drogi do Zwierzyńca mijano transporty z Żydami wywożonymi na platformach do obozu w Bełżcu. Boh. przed wojną nie chodził do szkoły, czytać i pisać nauczył się po wojnie.
[00:39:55] Najmłodsza siostra matki mieszkała na Wołyniu, w 1943 r. została zamordowana wraz z całą rodziną. Po przyjeździe na Ziemie Odzyskane boh. miał dwóch kolegów Niemców, od 1947 r. kolegów Ukraińców. Struktura narodowościowa na Ziemiach Odzyskanych. Spotkania boh. z młodzieżą – opowieści o obozie koncentracyjnym.
[00:45:23] Informacje o wydarzeniach na Wołyniu przekazał Ukrainiec, który został przesiedlony w Koszalińskie. Dwaj bracia byli podczas okupacji w partyzantce – Niemcy wywozili mieszkańców wsi, by nie pomagali partyzantom.
[00:48:58] Boh. był na uroczystościach z okazji 30-lecia wyzwolenia obozu na Majdanku – spotkanie z byłym więźniem, który potwierdził wiele obozowych obserwacji boh. Losy Stefci Postrzech, która przeżyła egzekucję – partyzanci pochowali ciała rozstrzelanych osób na cmentarzu w Łukowej.
[00:50:24] W obozie przejściowym w Zwierzyńcu dawano zupę tylko tym, którzy mieli jakieś naczynia, położenie obozu, katowanie podczas przesłuchań.
[00:52:00] W Majdanku zabrano więźniom odzież i wydano ubrania po Żydach, ojciec dostał obozowy pasiak. Powody, dla których Niemcy nie wchodzili do baraku. Brak możliwości leczenia – wynoszenie zwłok z baraku. Gwałcenie i zabijanie więźniarek przez niemieckich strażników.
[00:58:38] Boh. spotkał w obozie Rosjanki. Cała rodzina boh. przeżyła trzymiesięczny pobyt na Majdanku – uwolnienie dzięki staraniom Czerwonego Krzyża. Smak obozowej zupy. Stan zdrowia po przyjeździe do Kaniwoli – pomoc mieszkańców wsi. Boh. nie miał wiadomości o sytuacji w kraju, nie wiedział o powstaniu warszawskim.
[01:05:33] Spotkanie z czerwonoarmistami, ich wygląd. Gwałty dokonywane podczas okupacji przez żołnierzy z formacji kolaborujących z Niemcami. Opinia na temat pobytu Armii Radzieckiej w Polsce.
[01:09:10] Boh. zamieszkał w Koszalinie w 1956 r., wcześniej mieszkał w Chwalimiu i Szczecinku. Zatrudnianie skazańców przy budowie bloków w Koszalinie. Ojciec zajął gospodarstwo w Chwalimiu, w domu jeszcze mieszkali Niemcy. Boh. miał niemieckich kolegów.
[01:12:14] Boh. pracował w więziennictwie, dyrekcja okręgu mieściła się w Koszalinie. Bunt więźniów w zakładzie w Czarnem i Nowogardzie. Praca skazanych – potrącenia z pensji na poczet alimentów, grzywien. Więźniowie pracowali w PGR-ach. Ucieczki z zakładów karnych, kradzieże w więzieniach. Zasady w więziennictwie po 1956 r. – wyrzucanie z pracy za bicie więźniów. Opinia na temat kary śmierci – wykonywanie wyroków w więzieniach w czasach PRL.
[01:23:25] Awans społeczny boh., możliwość pracy i nauki, opinia na temat poziomu życia w PRL-u oraz obecności Armii Radzieckiej w Polsce.
[01:25:38] Specyfika pracy w więziennictwie, kryzys w latach 80. Warunki w więzieniach w latach 80. – opieka lekarska. Inne traktowanie więźniów skazanych za ciężkie przestępstwa – zasady bezpieczeństwa. Boh. był przez kilka lat wychowawcą młodocianych przestępców – spotkania z byłymi wychowankami, recydywistami.
więcej...
mniej