Tomaszewski Ryszard
Ryszard Tomaszewski (ur. 1951, Gościno) w latach 70. w ramach zasadniczej służby wojskowej służył w Marynarce Wojennej na ORP „Warszawa”. Był członkiem komisji zakładowej podczas strajku w sierpniu 1980 w Zakładzie Maszyn Lampowych Te-Pro w Koszalinie. Od listopada 1982 roku do lutego 1983 roku przebywał w Wojskowym Obozie Internowania w Chełmnie.
więcej...
mniej
[00:00:20] Boh ur. 13 lutego 1951 r. w Gościnie (pow. Kołobrzeg). Szkoła średnia w Kołobrzegu. W 1967 r. przeprowadzka rodziny do Koszalina. Praca zawodowa od 1968 r. do emerytury w Zakładach Budowy Maszyn Lampowych (jako ślusarz, kontroler jakości, tokarz, frezer, serwisant urządzeń) przekształconych w Zakład Techniki Próżniowej Tepro S.A. Przynależność w Związku Zawodowego Metalowców (CRZZ). Po powstaniu NSZZ „Solidarność” działalność w komisji zakładowej.
[00:03:26] Dbanie o interes zakładu i ludzi, kolportaż prasy podziemnej z miasta. Krzysztof Stachowicz wpadł, wioząc prasę. Boh. woził bibułę autem służbowym. Prężna komisja zakładowa, m.in.: Paweł Michalak (przewodniczący regionu), Grzegorz Stachowiak, Henryk Foremny, Elżbieta Potrykus – wielu zmuszono do wyjazdu za granicę.
[00:06:31] Dyrektor Mytko współpracował z SB, nie zdołano go usunąć, nie wszyscy działacze komisji zakładowej znaleźli się na liście do internowania. Boh. był wtedy w czynnej służbie w Marynarce Wojennej, przydział do WSW.
[00:09:10] Wezwanie do obozu internowania w Chełmnie, także dla innych kolegów z zakładu. Przyjazd do jednostki, przydział starych butów i ubrań, zakwaterowanie, codzienne straszenie i zakazy, przeniesienie do obozu nad Wisłą na Kępie Panieńskiej, do namiotów – przez 3 miesiące od listopada [1981] do lutego [1982]. Codziennie praca łopatą, przebieg dnia.
[00:12:01] Głodówki, poczta polowa, zakaz odwiedzin. Odwiedziny żon. Zakaz wyjazdu na pogrzeb babci. Dowódca plutonu por. Stanisław Tarnowski - „ludzki człowiek”.
[00:17:11] Po 3 miesiącach przejazd do Terespola pod Toruniem, pociąg do Gdańska. Przejście do kościoła św. Brygidy. Kolega Tadeusz Lipiński. Pomoc por. Tarnowskiego w przemyceniu z więzienia pieczątek i kopert obozowej poczty polowej. [+]
[00:21:31] Powrót do zakładu, trudności z awansowaniem i podwyżkami do 1989 r. Emerytura po 39 latach.
[00:23:02] Rodzice: Jan i Czesława dd.Barska, dziadek [ze strony matki] był partyzantem, ps. „Brona” [„Wrona”?], działał w rejonie Radomska. Ojciec w momencie wybuchu wojny mial 9 lat. Babcia zabrana do obozu za nielegalny handel, dziadek do końca wojny zajmował się ojcem i stryjem-bliźniakiem. Mieszkali w Golinie, dziadek miał prywatną orkiestrę. Wejście Armii Czerwonej – rozstrzelanie dziadka na oczach synów. Przywiezienie babci do Spławia przez Amerykanów. [+]
[00:26:06] Dziadek ze strony mamy działał w partyzantce koło Radomska, organizował zaopatrzenie. Mama mieszała zacier na bimber. Po wojnie obie rodziny przyjechały na Ziemie Odzyskane, ślub rodziców. Ojciec pracował na kolei w Gościnie, potem w Koszalinie, mama pomagała dziadkom w gospodarstwie. W Koszalinie zaczęła pracować w mleczarni. Niemcy na Ziemiach Odzyskanych – poprawne stosunki w Gościnie, „po ludzku”. Większość Polaków napłynęła tam z Polski centralnej („z centrali”).
[00:29:09] Ukraińcy przesiedleni w ramach „Akcji Wisła” zamieszkiwali 3 wsie: Charzyno, Ząbrowo, Ołużna, chodzili razem z boh. do szkoły w Kołobrzegu. Poprawne stosunki, ciocia pochodzenia ukraińskiego. Kołobrzeg był spokojnym miastem. W Gościnie dużo prywatnych gospodarstw w końcu lat 50. Zmuszanie do wstępowania do spółdzielni rolniczych. Przymusowe kontyngenty. Dziadek cały dobytek oddał do spółdzielni, w jego domu mieściło się biuro spółdzielni. Po upadku spółdzielni dziadek musiał odbudować cały majątek. Dzieła Lenina i książki propagandowe znalezione na strychu. Gospodarze po rozwiązaniu spółdzielni gospodarowali na własną rękę.
[00:33:15] Rok 1968 – wkroczenie wojsk [Układu Warszawskiego] do Czechosłowacji. Odmowa wstąpienia do PZPR, agitator Mieczysław Trzciński. [+]
[00:38:04] Grudzień 1970 z perspektywy żołnierzy – boh. był w Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce, odwołanie uroczystej przysięgi, przysięga polowa. W styczniu uspokojenie sytuacji – przeniesienie na okręt ORP „Grom”w Gdyni.
[00:42:00] ORP „Warszawa” – tajny okręt poradziecki, miał wyrzutnie rakietowe. Boh. jako mechanik robił przeglądy. Rozmowa z oficerem politycznym, list z domu. Wizyta ojca. „Zarzut” posiadania rodziny za granicą – przeniesienie na ORP „Grom” – otrzymany po wojnie w darze od Anglików. Kurs do Narwiku, by rzucić wieniec ku pamięci poległych w bitwie. Ucieczka za burtę 3 żołnierzy. Dwaj dostali po 12 lat za dezercję, trzeci został w Niemczech. „Rodziną za granicą” była wiekowa kuzynka babci z Francji. [+]
[00:50:58] W jednostce obowiązkowe oglądanie „Dziennika telewizyjnego” o 19.30, zajęcia polityczne, nakłanianie do wstępowania do PZPR. Strajki sierpniowe 1980 r. – organizowanie się w zakładzie, sprowadzanie ulotek, kontakt z działaczami z Gdańska i Szczecina. Tymczasowa Komisja Koordynacyjna (TKK).
[00:53:15] Trudne rozmowy z dyrektorem Mytko. Wprowadzenie stanu wojennego, samochody opancerzone jadące w kierunku Koszalina. Zakaz działalności „S” w zakładzie – spotkania w mieszkaniach albo w kurii biskupiej i kościołach. Spotkania z aktorami.
[00:56:33] W Chełmnie podczas głodówki wmuszanie jedzenia. Głodowano 4-5 dni. Paczki żywnościowe na święta. Warunki bytowe w obozie. Trudne momenty kryzysowe.
[01:00:32] Chorzy w jednostce. Smutna wigilia. Śmierć Breżniewa – radość. Zakaz modlitwy, śpiewów kościelnych, praktyk religijnych. Postawienie krzyża w namiocie, potem drugiego – oba rozkazano rozebrać.
[01:04:03] Przerażenie po śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Msze solidarnościowe za ojczyznę – w katedrze i kosciele podwyższenia św. Krzyża, ks. Kapusta. Manifestacja w 1982 r. – ucieczka przed milicją do mieszkania nieznanego mężczyzny, byłego akowca. [+]
[00:07:46] Obowiązkowy udział w pochodach 1-majowych, czyny społeczne w pierwszych latach pracy. Kolportaż książek i prasy drugiego obiegu.
[01:10:50] Przemiany Okrągłego Stołu można było pociągnąć dalej. Boh. zaangażował się w kampanię przed wyborami 4 czerwca w zakładzie pracy – na rzecz Komitetu Obywatelskiego.
więcej...
mniej