Marek Świnoga (ur. 1957, Dobrzyca) – jego rodzice pochodzili z Kresów Wschodnich, podczas II wojny św. byli robotnikami przymusowymi w III Rzeszy, a po wojnie osiedlili się na Ziemiach Zachodnich. Pan Marek po ukończonej zasadniczej służbie wojskowej podjął pracę w 1979 roku w zakładzie Unitra w Koszalinie. W sierpniu 1980 uczestniczył w strajku, a następnie działał w komisji zakładowej NSZZ „Solidarność”. Od listopada 1982 roku do lutego 1983 roku przetrzymywany w Wojskowym Ośrodku Internowania w Chełmnie. Po wyjściu na wolność organizował struktury podziemnej Solidarności w Gminnej Spółdzielczości w Koszalinie.
[00:00:30] Ur. 1957 w Dobrzycy, najstarszy brat Józef, „rodzina Józefów”. Szkoła podstawowa w Parnowie. „W Koszalinie wtedy dzieci się nie mogły rodzić”. Liceum ogólnokształcące im. Broniewskiego w Koszalinie, wymagający nauczyciel historii, opowiadał m.in. o Katyniu. Skończona szkoła zawodowa frezerska, praktyki w zakładzie Unitra-Unima (dziś Tepro), służba wojskowa w radiolokacji. Służba w bunkrze. Sukcesy w biegach przełajowych. Przeniesienie ze Słupska do Unieścia, szkoła wieczorowa w Koszalinie. Od 1979 praca w Unimie.
[00:03:55] W 1981 r. ślub, w 1982 r. urodziny córki. Po pół roku zabrany do Chełmna. Działalność w „Solidarności” na wydziale pod okiem p. Michalaka. Spotkanie kolegi z wydziału pałującego manifestantów. Stan wojenny: internowanie Michalaka. Roznoszenie ulotek, pomoc internowanym.
[00:06:45] Pobyt w Chełmnie boh. traktuje jako „szkolenie młodego chłopaka” – odniosło przeciwne działanie. „Rok 1989 był obowiązkiem”. Odejście z Unimy, ciężka praca fizyczna przy złomie, założenie „S” w Gminnej Spółdzielni. Zaprzestanie działalności w związku.
[00:09:15] Mama pochodziła spod Lwowa (rodzina Kamysów osiedlona w okolicach Chełmna, duża wieś niemal całkowicie zniszczona). Kamień z domu dziadka na pamiątkę. Ojciec ukrywał się [przed Ukraińcami], mama wywieziona na roboty, okrutna prawda o Wołyniu. Rodzinne opowieści o rzezi wołyńskiej. Mama wysłana na roboty przez macochę pod francuską granicę. Ucieczka rodziny do Parnowa. Ojciec też wysłany na roboty koło Szwajcarii. Obojgu rodzicom udało się zmienić miejsce pracy. Pobicie mamy przez bauerkę. Obóz polskich robotników przymusowych w Szwarzwaldzie – mama przynosiła im masło. W 1977 r. odwiedziny bauerów u matki w Polsce.
[00:15:49] Ojciec pracował u bauera na wsi, przy koniach. Gdy przyszli Amerykanie, „nie patyczkowali się”, obcinali ręce. Ojciec wrócił w 1947 r., mama w 1946 r. Czworo rodzeństwa.
[00:18:09] Zakład Unitra produkował pompy próżniowe, 300 pracowników fizycznych na 900 całej załogi, boh. był frezerem. „Fala” w wojsku – „nikt nie narzeka po latach”. Po szkółce wojskowej w Chorzowie powrót do Słupska. Wojska ochrony powietrznej – radarowa obserwacja granic. Superszybki samolot Mig-29. Zasady obrony powietrznej Polski i sąsiadów. Ciągły ruch zwiadowczy w powietrzu. [+]
[00:23:39] Strajki sierpniowe 1980 r.: spotkania z Michalakiem, tworzenie związku. Udział w zebraniach, większa zaangażowanie po wprowadzeniu stanu wojennego. Zwolennik Lecha Wałęsy. Wielu partyjnych należało do „S”, duże zaufanie do ludzi.
[00:26:36] Wprowadzenie stanu wojennego – „nierealne”. Następnego dnia zaskoczenie brakiem reakcji, zmuszanie do podpisywania lojalek, niemoc. Msze za ojczyznę, tajne spotkania w katedrze, m. in. z Anną Dymną.
[00:29:31] Rewizja w domu, gdy boh. był w Chełmnie. Odmowa przyznania mieszkania za karę. Pomoc z Kościoła i od ludzi.
[00:31:45] Przebieg internowania – wezwanie „na ćwiczenia wojskowe”. Brat naprawiał telewizowy – miał znajomości [ale one nie wystarczyły]. Bardzo trudno było wymigać się od internowania.
[00:34:07] Wigilia w Chełmnie – był opłatek, pomoc od miejscowych ludzi. Boh. dostał przepustkę do domu w Wigilię „na chrzest dziecka”. Widzenie pół godziny pod nadzorem, jak w więzieniu, kontrola, zastraszanie. Krzyż w obozie. Noszenie medalika/krzyżyka. Wspólne modlitwy, śpiewanie „Boże coś Polskę”. [+]
[00:38:47] Bunt podoficerów – głodówka. Śmierć Breżniewa, zwolnienie Lecha Wałęsy z internowania – okrzyki radości. Obowiązkowe oglądanie „Dziennika Telewizyjnego”. Kolega stoczniowiec, który był świadkiem podpisywania porozumień sierpniowych.
[00:41:55] W Chełmnie nie było głodu ani uczucia zagrożenia, nie bał się. Opuszczanie obozu przez niektórych internowanych z powodu złego stanu zdrowia, dolegliwości psychiatrycznych, zdarzały się samobójstwa.
[00:46:05] Wyjście z internowania (7 kompania): rewizja osobista nago – zaglądanie do odbytu. Dojazd do Gdańska. Boh. był ministrantem, niezrozumienie okrucieństwa – złość po śmierci księdza Jerzego Popiełuszki.
[00:49:16] Pomoc internowanym w zakładzie pracy, zbiórki pieniędzy. Dokumenty służby bezpieczeństwa: „tam spotkasz tylko znajomych”. Kolportaż ulotek w zakładzie. Boh. należał do ZMW, ale nie chodził na pochody pierwszomajowe, był tylko raz w 1973 r.
[00:52:12] Mama układała krzyż z kwiatów, była sceptyczna wobec działań władzy. Obowiązkowe chodzenie do kościoła w rodzinnym domu. Donosiciel w Jamnie. Wybory w Gminnej Spółdzielni, boh. był udziałowcem, cieszył się zaufaniem załogi. Przed Okrągłym Stołem próby odciągnięcia boh. od pomysłu założenia „S”.
[00:58:40] Boh. ceni rozsądek w polityce, cenił Geremka i Mazowieckiego, nie mógłby się zaangażować w działalność radykalną proponowaną przez Solidarność Walczącą, dlatego – w jego opinii – Okrągły Stół był najlepszym rozwiązaniem.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.