Ks. Władysław Derunow (ur. 1961, Lwów) uczęszczał do polskiej szkoły we Lwowie, w 1989 w Rydze przyjął święcenia kapłańskie. Opowiada o trudnościach, jakie spotykały katolików na sowieckiej Ukrainie i o dzisiejszej sytuacji Polaków we Lwowie.
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1961 r. we Lwowie.
[00:00:14] Rodzina mieszkała w sąsiedztwie lwowskiej katedry – wychowanie w duchu patriotycznym i religijnym, boh. chodził do polskiej szkoły. Tajne przygotowywanie dzieci do I Komunii Św. – zajęcia prowadziła Jadwiga Zappe, pani Wisia, dzieci egzaminował ksiądz Rafał Kiernicki. Ukrywane życie religijne Polonii w Związku Radzieckim, rola kobiet – ręczne przepisywanie katechizmu.
[00:04:22] Prof. Panek przyjął do domu księdza Kiernickiego, gdy wypuszczono go z więzienia. Siostry Pankówny organizowały sprzątanie Cmentarza Łyczakowskiego. Boh. grywał w jasełkach wystawianych w mieszkaniu Jadwigi Zappe. Sytuacja osób wyznania grekokatolickiego we Lwowie – msze w katedrze odprawiane przez księdza Kiernickigo.
[00:08:18] Na przełomie lat 50. i 60. ksiądz Kiernicki był pozbawiony prawa posługi duszpasterskiej. Kościół na Ukrainie nie miał swoich hierarchów – związki z kościołem w Polsce. Księdza ze Stryja ukarano za odprawienie mszy dla grekokatolików. W latach 80. na Ukrainę przyjeżdżali księża z Łotwy, którzy obejmowali parafie. Ograniczanie przez władze działalności kościoła – sprzedaż palm poza kościelnym terenem, pomoc wiernych – rady parafialne.
[00:13:30] Zakaz działalności na zewnątrz kościoła obchodzono urządzając procesje w środku. Ludzie z okolicznych wsi przyjeżdżali na dwie msze do katedry, by wysłuchać kazania opartego na ewangelii oraz tematycznego. Genowefa Pszoniak została oskarżona o uczenie dzieci religii i musiała podjąć pracę w cegielni. Sytuacja Polaków w Mościskach – powstanie polskiej szkoły. [+]
[00:16:38] Boh. ukończył polską szkołę im. Wandy Wasilewskiej, w której uczyli przedwojenni nauczyciele, m.in. Krystyna Łukianowicz. W szkole językiem wykładowym był polski, uczono też angielskiego i rosyjskiego. Namawianie dzieci do wstępowania do komsomołu – boh., wzorem starszego brata Celestyna, odmówił wstąpienia do organizacji. Służba wojskowa, stosunek do Polaków i katolików.
[00:23:00] Boh. służył w wojsku w Berdyczowie i w okolicach Odessy, gdzie poznał innych Polaków, m.in. Czesława Puzynę z Grodzieńszczyzny.
[00:24:12] Po odbyciu służby wojskowej boh. jeździł do księdza Jana Olszańskiego, który w Mańkowcach odprawiał nocne, tajne msze święte. Powody wyboru uczelni na Litwie – boh. dostał się na zaoczne studia w Instytucie Pedagogicznym. Blokowanie przez władze przyjęć do seminarium. Na Litwie, u księży Marianów, działało seminarium podziemne, ale je wykryto. Boh. wybrał oficjalne seminarium w Rydze – powołania z Lwowskiego. [+]
[00:30:48] Prymicje młodych księży, tajne nauczanie ministrantów, lektorów i chorążanek. Wyjazd do Rygi na święcenia księdza Ludwika Marko – pytanie w kasie biletowej o powód masowego wyjazdu do Rygi. W Rydze księża mogli chodzić w sutannach – siostry jadące na święcenia brata boh. przebrały się w pociągu w habity. [+]
[00:33:10] Seminarium w Rydze, jako jedyne na terenie ZSRR, przyjmowało kandydatów spoza Łotwy. Klerycy seminarium w Kownie musieli znać język litewski. W Rydze wykłady były po łotewsku, ale też po polsku i po rosyjsku. Profesorem teologii moralnej był ksiądz Wiktor Pentiusz, wieloletni więzień łagrów. Represje wobec księży w okresie powojennym. Organizacja wykładów w seminarium. Ksiądz Julian Vaivods pojechał do Rzymu i wrócił jako biskup. [+]
[00:39:58] Zmiany w kościele w czasach pieriestrojki – zalecenia dla księży w duchu ekumenizmu. Wielu księży z Ukrainy ukończyło ryskie seminarium. Tajna działalność księży w Związku Radzieckim – posługa kapłańska księdza Albinasa w Karagandzie. Ksiądz Merkis był nauczycielem matematyki, ukończył tajne seminarium na Litwie i pracował w parafii w Greczanach.
[00:44:27] Brat boh., Celestyn Derunow, jest księdzem w Rosji. Ks. Jan Olszański został wyrzucony z Gródka Podolskiego i przez 20 lat był w Mańkowcach – jego postawa, gdy zaistniała możliwość objęcia większej parafii. Szykany wobec księży, wymogi stawiane przez władze. Obchodzenie przepisów przez ksiądza Władysława Wanagsa.
[00:48:55] Ksiądz Rafał Kiernicki załatwił objęcie przez boh. wikariatu we lwowskiej katedrze w 1989 r. – trudności posługi kapłańskiej w rodzinnej parafii – napomnienia parafianek, zmiany po pieriestrojce. Odzyskanie kościoła w Kamionce Buskiej i innych miejscowościach. [+]
[00:55:21] Sylwetka księdza Rafała Kiernickiego i jego posługi kapłańskiej w katedrze we Lwowie. Tajna działalność duszpasterska na terenie Ukraińskiej SRR. Wspomnienie lekarza Henryka Mosinga, potajemnie wyświęconego na księdza. [+]
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.