Czekanowski Witold
Witold Czekanowski (ur. 1926, Siemiatycze) podczas okupacji sowieckiej i niemieckiej mieszkał w Siemiatyczach. Mając 14 lat zaczął pracować w kuźni. W 1945 r. wyjechał do Warszawy, gdzie po ukończeniu technikum pracował w Centralnym Biurze Studiów i Projektów Ministerstwa Komunikacji, a potem w Miastoprojekcie Stolica. Uczestniczył m.in. przy odbudowie warszawskiej Starówki, budowie MDM-u oraz Nowej Huty. Był właścicielem zakładu kaflarskiego w Siemiatyczach.
mehr...
weniger
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1926 r. w Siemiatyczach.
[00:00:28] Matka zmarła, gdy boh. miał 4 lata i czwórką dzieci zajmował się ojciec, który pracował w fabryce kabli. Ojciec walczył podczas I wojny światowej, najpierw w armii carskiej, potem w wojsku polskim. Ze służby wojskowej odszedł w 1926 r. po przewrocie majowym.
[00:02:24] Podczas sowieckiej okupacji brat uciekł do Warszawy, jedna z sióstr zmarła w 1940 r., druga została deportowana na Syberię. Boh. obie okupacje spędził w Siemiatyczach, do Warszawy wyjechał w 1945 r.
[00:03:40] Boh. chodził do radzieckiej szkoły w Siemiatyczach, w 1945 r. zaczął naukę w technikum w Warszawie. W Siemiatyczach przed wojną mieszkało wielu Żydów, w 1942 r. Niemcy wywieźli ich do Treblinki. Żydowskie i polskie fabryki w Siemiatyczach.
[00:06:17] Polski antysemityzm drugiej połowy lat 30. – boh. należał do bojówki, która atakowała Żydów. [+]
[00:07:56] We wrześniu na Siemiatycze spadło kilka bomb. 1 września 1939 boh. miał rozpocząć naukę w szóstej klasie. Bieda przed wojną – dzieci do szkoły chodziły w brudnych i połatanych ubraniach. Podczas okupacji 14-letni boh. pracował w fabryce.
[00:12:10] Wjazd niemieckich jednostek zmotoryzowanych do Siemiatycz we wrześniu 1939 r. Deportacje podczas sowieckiej okupacji – ostatni transport kobiet i dzieci wyjechał w piątek, kilkunastu aresztowanych mężczyzn ewakuowano przed frontem i rozstrzelano koło Hajnówki – jeden z nich przeżył.
[00:15:25] Sytuacja podczas niemieckiej okupacji – wywiezienie Żydów z getta. Radość Polaków podczas wkroczenia Niemców w 1941 r. Ojciec został na kilka dni zatrzymany przez Niemców i boh. nosił mu jedzenie.
[00:17:06] Latem 1944 r. Siemiatycze zostały wyzwolone. W 1939 r. wielu biednych Żydów wstąpiło do milicji. Podczas niemieckiej okupacji w okolicy działała partyzantka, po wyzwoleniu także.
[00:19:15] Deportacje podczas sowieckiej okupacji. Zaskoczenie sowietów wybuchem wojny w 1941 r. – bombardowanie Siemiatycz i zniszczenia żydowskiej części miasta, błyskawiczne natarcie Niemców i opanowanie miasta.
[00:21:26] Po wyzwoleniu w okolicy działał oddział „Młota” i Brygada Wileńska, do której należał sąsiad Stanisław Kuchciński – po wojnie skazano go na 8 lat więzienia. Po amnestii w 1947 r. wielu ujawnionych partyzantów trafiło do więzienia. Wiele osób wyjechało na Ziemie Odzyskane i zmieniło nazwiska.
[00:25:35] Działalność podziemia antykomunistycznego w okolicy Siemiatycz – efekty potyczki partyzantów i KBW w Bujakach.
[00:28:48] Podczas niemieckiej okupacji, do 1945 r., boh. pracował w kuźni u wuja, co przydało mu się w dalszym życiu zawodowym. Boh. nie ukłonił się żandarmowi i został przez niego kopnięty. Strach przez wywózką podczas sowieckiej okupacji. W czerwcu 1945 boh. wyjechał do Warszawy.
[00:33:07] Siostra mieszkająca w Janowie koło Pińska została deportowana wraz z mężem do Kazachstanu. Podczas wywózki zabito dziecko. Siostra i jej mąż z Armią Andersa dotarli do Włoch i emigrowali do Australii. Szwagier bał się przyjeżdżać do Polski. Rodzina miała majątek koło Janowa i dlatego została wywieziona. Siostra napisała z Janowa list o śmierci leśniczego.
[00:40:25] Podczas sowieckiej okupacji ojciec robił popiersia z gliny: Lenina, Stalina, Woroszyłowa, które wypalano, a znajoma je malowała. Robił także przedmioty użytkowe: solniczki, popielniczki. Popiersia stały w urzędach. [+]
[00:45:58] W 1945 r. boh. zdecydował się na wyjazd do szkoły do Warszawy – nie chciał kontynuować wojskowych tradycji (ojciec walczył w I wojnie, a dziadek w powstaniu styczniowym). Boh. poszedł do szkoły z internatem – pobierał nauki i sam (będąc uczniem) uczył ślusarstwa. Dobrze zarabiał i uznał, że nie potrzebuje studiów wyższych. Po skończeniu technikum poszedł do pracy w Centralnym Biurze Studiów i Projektów Ministerstwa Komunikacji, potem do Miastoprojektu Stolica, gdzie zarabiał 400 tys., w tym samym czasie pensja sprzedawczyni wynosiła 10 tys. Żona boh. nie musiała pracować.
[00:49:27] Boh. zajmował się projektowaniem elektrowni. Brał udział w odbudowie Starego Miasta, budowie MDM. Kupił działkę i wybudował dom w Siemiatyczach, a obok kaflarnię, którą prowadził ojciec.
[00:51:49] Boh. miał znajomości na milicji, w prokuraturze i to pomagało mu, gdy prowadził działalność gospodarczą – przyjęcia dla siemiatyckich elit.
[00:54:21] Boh. poznał przyszłą żonę w Siemiatyczach, jej rodzina przyjechała z okolic Brześcia. Żona zdała na medycynę, ale nie przyjęto jej, ponieważ ojciec miał zakład kuśnierski.
[00:56:33] Boh. szukał w Warszawie bezpłatnej szkoły. Chciał iść do marynarki, by skorzystać potem z okazji i uciec za granicę, ale nie przyjęto go, bo wspomniał w życiorysie legionową przeszłość ojca i siostrę za granicą. Kłopoty z mieszkaniem w Warszawie – rozmowa z politrukiem.
[00:59:10] Po ukończeniu technikum boh. był w Marynarce Wojennej przez jedną noc – zwolniono go, bo pracował przy planach Nowej Huty.
[01:00:22] Nastawienie siostry i szwagra do Polski Ludowej.
[01:01:32] Początkowo w mieście były trzy getta. Po wojnie w Siemiatyczach pojawili się Żydzi, którym udało się przetrwać, ale wyjechali do innych miast. Stosunek partyzantki powojennej do Żydów i prawosławnych.
[01:06:11] Boh. często wyjeżdżał za granicę – zwiedzanie demoludów. W 1976 r. był u siostry w Australii – trudności z wizą. Siostra pierwszy raz przyjechała do Polski w latach 60.
[00:11:33] Ojciec po krótkim pobycie w Warszawie wrócił do Siemiatycz i prowadził kaflarnię. Nastroje podczas niemieckiej okupacji. Opieka nad ojcem pod koniec życia.
[00:14:30] Kupno pierwszego samochodu i kolejnych – wyjazdy do Zakopanego. Losy dzieci.
mehr...
weniger