Krystyna Tyfa z d. Kocot (ur. 1929, Śliwowszczyzna) przed wojną mieszkała z rodziną w Szczuczynie w woj. nowogródzkim, gdzie jej ojciec był murarzem. Po wojnie rodzina repatriowała się do Polski i zamieszkała w Malborku. Krystyna ukończyła Liceum Pedagogiczne w Kwidzynie i pracowała w szkole w Lasowicach Wielkich, potem przez rok uczyła wychowania fizycznego w Elblągu. Po ukończeniu studiów w Warszawie przez 36 lat była nauczycielką w XIII LO w Łodzi.
[00:00:01] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1929 r. w osadzie wojskowej Śliwowszczyzna.
[00:00:25] Działkę w Śliwowszczyźnie dostał stryj Franciszek, który wydzierżawił ją ojcu boh., z zawodu murarzowi, który kilka lat później wybudował dom w Szczuczynie. Charakter pracy ojca, starszy brat chciał kupić rower i pomagał na budowie. Ojciec nauczył boh. grać w szachy. Domowe obowiązki. Rodzeństwo. Matka była Rosjanką – jej sylwetka, pomoc biednym, modlitwy w domu.
[00:05:21] Położenie domu w Szczuczynie, specjalność matczynej kuchni – faszerowana papryka i potrawy tatarskie. W domu mieszkali lokatorzy, lekarka pani Musmanowa uratowała 4-letnią boh. po zatruciu alkoholem. [+]
[00:08:30] Boh. poszła do szkoły mając 6 lat, postawa nauczycieli. Przepychanka w szatni z udziałem brata Michała, podczas której został zraniony żydowski chłopiec. Wspomnienie żydowskiego sąsiada, pana Joselewicza, właściciela trzech domów, którego córka przeszła na katolicyzm. [+]
[00:12:43] Niemcy zamknęli ludność żydowską w getcie – noszenie żywności do getta. Likwidacja getta w Szczuczynie – rozstrzelanie Żydów pod lasem. [+]
[00:13:53] Sowieci zamknęli polskie szkoły w miasteczku zostawiając tylko jedną – ciasnota w klasach. Koleżanki boh. były córkami policjantów, ojciec Janki Urbanowicz hartował ją, nacierając śniegiem – podczas deportacji dziewczynka zmarła w wagonie. Danuta Nowosielska dostała się do Armii Andersa i po wojnie została w Anglii. Boh. siedziała w ławce z Izą Żudrówną, której rodzinę deportowano – zachowanie nauczyciela pana Hurko. [+]
[00:18:15] Początek wojny – samoloty nad miastem. Wkroczenie Armii Czerwonej, terror NKWD. Przed wybuchem wojny lokatorem był sędzia z rodziną, po wkroczeniu sowietów do domu dokwaterowano rosyjskie rodziny. Rozmowy matki z komunistami. [+] [00:21:58] Podczas niemieckiej okupacji Rosjanka uczyła dzieci niemieckiego hymnu – zachowanie podczas publicznego występu. [+]
[00:23:05] Starsze rodzeństwo należało do AK. 29 kwietnia 1944 r. podczas ataku partyzantów „Ponurego” na miasto zginęło wielu partyzantów, w tym szwagier boh. 3 maja spłonął dom, podczas pożaru wybuchała ukrywana amunicja. Po pożarze brat Michał, który pracował w mleczarni, zamieszkał u znajomych – zamordowanie rodziny i brata przez Niemców.
[00:27:58] Sytuacja rodziny w 1944 r. – powody wyjazdu boh. do Bochni. Boh. pojechała sama, przesiadka, gdy okazało się, że z powodu powstania pociąg nie wjedzie do Warszawy – podróż do Bochni przez Poznań, Wrocław i Kraków. Spotkanie na dworcu w Poznaniu z kolejarzem i elegancką Niemką. Podróż do Wrocławia pociągiem pełnym uciekinierów i niemieckich żołnierzy. Na dworcu we Wrocławiu boh. pomogła starsza kobieta. Przejazd z Krakowa do Bochni – ucieczka z pociągu przed obławą. Przyjazd do dziadków Kocotów. [+]
[00:37:09] Boh. u dziadków pasła krowy i wykonywała różne prace domowe. Stryj Zygmunt był znanym krawcem. Życie wśród licznej rodziny. W marcu 1945 r. boh. dostała list od brata, który był w szkole oficerskiej w Lublinie. Spotkanie ze szkolnym kolegą Ryśkiem Belczykiem, którego rodzina także pochodziła z Bochni. Przyjazd siostry, której boh. nie poznała – wyjazd do rodziny w Malborku, wiadomość, że ojciec jest w Bochni. [+]
[00:44:00] Rodzina zamieszkała w Malborku, gdzie ojciec znalazł pracę w cukrowni – ojciec był w Armii Andersa – często na przesłuchania zabierano jego i syna, który także miał na imię Stanisław. Stosunki rodziny z funkcjonariuszem UB Karościukiem. Wspomnienie szkolnych lat w Szczuczynie – rusyfikacja. Współczesne wyjazdy na dawne Kresy.
[00:48:05] W 1949 r. boh. zdała maturę w Liceum Pedagogicznym w Kwidzynie i dostała pracę w Lasowicach Wielkich na Żuławach. Za pierwszą pensję kupiła rower i jeździła nim z Malborka do pracy. Praca w siedmioklasowej szkole, której kierownikiem był Piotr Tyc. Po wakacyjnym obozie dla nauczycieli wychowania fizycznego boh. pracowała w Elblągu, wśród jej uczennic była Elżbieta Duńska, później Krzesińska. Boh. zamieszkała u państwa Massalskich, pan Massalski był dyrektorem Urzędu Miar i Wag. Boh. zdała maturę dla pracujących i w 1951 r. podjęła studia w Warszawie.
[00:53:51] Po ukończeniu studiów boh. przepracowała 36 lat w XIII LO w Łodzi. Wspomnienie dyrektorki Łucji Macherowej, która troszczyła się o boh. – wyjazd na narty do Zakopanego.
[00:56:31] Powojenne spotkania młodzieży ze Szczuczyna. Wspomnienie życia na Kresach.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.