Guścin Stanisław
Stanisław Guścin (ur. 1932, Borszczów), sybirak i emerytowany żołnierz Armii Brytyjskiej, przewodniczący Związku Kombatantów i Junaków z Leeds oraz Royal British Legion Polish Branch No. 1. Miał starszego brata Zbigniewa (ur. 1931), młodszy Marian zmarł przy porodzie. Ojciec Kazimierz (1904-1987) służył jako sierżant w Korpusie Ochrony Pogranicza. W 1938 r. został przeniesiony z Borszczowa do Sienkiewicz (używano też nazwy Sinkiewicze) na Polesiu, a w 1939 r. trafił na Hel, gdzie był dowódcą kompanii karabinów maszynowych. Stanisław Guścin był z rodziną na dwa dni przed wybuchem wojny na Helu u ojca. Kiedy wracali do domu przez Gdańsk, trwała już strzelanina. Osiedli w Wilnie, gdzie Stanisław Guścin chodził do litewskiej szkoły koło Ostrej Bramy. W lutym 1940 r. wrócił ojciec, który uciekł z niewoli niemieckiej. Na wiosnę 1940 r. przenieśli się z Wilna do dóbr rodzinnych mamy Julii z Siemaszków - mieszkali najpierw w Podbrodziu, a potem w Podworszczyźnie. Stamtąd 21 czerwca 1941 r. wywieziono ich w ostatniej deportacji na Syberię (ojciec Kazimierz uniknął wywózki i po wojnie został w Polsce, zmarł we Wrocławiu w 1987 r.). Julia Guścin wraz z synami trafiła do Palestyny, gdzie została ochotniczką w Pomocniczej Służbie Kobiet, a Zbigniew i Stanisław uczyli się w Junackiej Szkole Kadetów. Po zakończeniu wojny osiedlili się w Wielkiej Brytanii. Stanisław wstąpił do Army Apprentices School w garnizonie Arborfield (1948-1951), gdzie ukończył szkolenie wojskowe i został mechanikiem pojazdów. Pozostał w szeregach armii brytyjskiej w General Service Corps, a od 1957 r. w jednostce The Royal Electrical and Mechanical Engineers. Równolegle rozwijał swoją sportową pasję – walczył w amatorskich turniejach bokserskich w wadze półśredniej i osiągał w tej dziedzinie znaczne sukcesy. Po zakończeniu służby znalazł pracę w Seismograph Services Limited i został oddelegowany do współpracy z The Burma Oli Co. Pracował jako mechanik podczas prowadzenia badań w terenie, głównie na Półwyspie Arabskim. Od lat angażuje się w działalność kombatancką, w 2006 r. został odznaczony Krzyżem Zesłańców Sybiru. [źródła: wywiad własny, profil Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej na Facebooku (https://www.facebook.com/archiwumipn/posts/pfbid0mftJgM3AkCWDdZekErC342b6YDYWEhiBcgGp78wdFZhfnanaenjqf5BgmckmwRzjl - dostęp: 02.02.2023).
more...
less
[00:00:15] Ur. 1 listopada 1932 r. w Borszczowie. Ojciec Kazimierz służył w KOP, mama Julia pochodziła ze Święcian, brat Zbigniew ur. w 1931 r, młodszy brat Marian zmarł przy porodzie. Ojciec przeniesiony do Sienkiewicz. Dom koło koszar. W 1938 r. zakup domu i gospodarstwa, psy Nela i Ala. Chodzenie do koszar. Mobilizacja ojca na Hel – został dowódcą karabinów maszynowych.
[00:03:50] Kilka dni przed rozpoczęciem wojny wyjazd z Helu, strzelanina w Gdańsku. Zamieszanie w Warszawie – początek wojny, droga do Wilna. Zerwanie mostu, bombardowanie pociągu, zatrzymanie przez żołnierzy radzieckich, rozbrojenie polskich oficerów. Rampa wojskowa w Wilnie, zatrzymanie się u ciotki.
[00:08:56] Przekazanie Wilna Litwinom. Trudności z zaprowiantowaniem. Nauka w litewskiej szkole koło Ostrej Bramy, śpiewanie hymnu litewskiego. Egzekwowanie zasad ruchu pieszych po ulicach, ukaranie mamy. Luty 1940, przybycie ojca, który uciekł z niewoli.
[00:11:40] Wiosną [1940] decyzja o wyjeździe do majątku matki Podolszczyzna, kościół w Podbrodziu, polska szkoła. Ukrywanie się ojca, współpraca Litwinów z Rosjanami. Wyjazdy do kościoła w Powiewiórce. W 1941 r. ucieczka do lasu przed wywózką, spanie w stodołach. Po tygodniu wywózka, przyjście Rosjan do domu, stacja w Nowej Wilejce, wyjazd 21 czerwca, droga przez 3 tygodnie. [+]
[00:17:07] Przyjazd do Barnaułu nad Obem na Syberii. Zamieszkanie w barakach, ojciec pracował na budowie. W obozie razem z Litwinami – na sąsiedniej pryczy spał burmistrz Wilna. Wieści o formowaniu się wojska polskiego, niesnaski z Litwinami. W listopadzie informacja o wyjeździe – pociągiem do Ałmaty, polski konsulat. Inżynier Sroczyński – wspólna droga do Szymkentu, potem do Georgiewki (Kazachstan). Pierwsza komunia.
[00:21:32] Możliwość wyjazdu do Persji, przeniesienie do Aszchabadu – świerzb w ochronce, kasza manna z robakami. Przejście przez granicę, przejazd z polskimi kierowcami do Meszhedu, potem do obozu w Teheranie. Polska szkoła, 3 klasa, mama pomagała w szkole, potem wstąpiła do wojska. Odmowa przyjęcia boh. i brata do junaków.
[00:24:16] Leczenie malarii w obozie. Mama chciała wrócić do Polski, służyła jako „pestka” [Pomocnicza Służba Kobiet]. Przejazd pociągiem do Iraku, tydzień w Bagdadzie, ciężarówką przez Jordanię do Palestyny. Nauka w szkole w klasztorze w Nazarecie. Wakacje w Libanie: przejazd do Bejrutu, Hindusi przewozili dzieci autami do Cedrów. Drugi atak malarii. Po 3 tygodniach powrót do zdrowia, wycieczki po górach, powrót do Nazaretu.
[00:28:02] Uczestnictwo mamy w kursie radiotelegrafistów w Egipcie. Rozpoczęcie nauki w gimnazjum w obozie wojskowym w Sarafanie – mama tam pracowała, brat został w obozie „Barbara”, uczył się w szkole kadetów. Kierowcami w obozie byli Żydzi, podłożenie bomby, która zabiła dwóch Anglików – przeniesienie uczniów Gimnazjum Mechanicznego do Tell El Kebiru na pustyni w Egipcie. Zakwaterowanie w namiotach. Wiadomość o wyjeździe do Anglii. Boh. dostał zakażenia krwi, pobyt w szpitalu. Droga pociągiem, kolega z YMCA, okradzenie przez Egipcjanina.
[00:32:15] Przejazd do Quassasinu – tam oczekiwanie na wyjazd do Anglii z Port Saidu, przyjazd do Southampton we wrześniu. Statek „Alcantara” – spanie w hamakach, podróż razem z żołnierzami i nauczycielami. Przepustka do odwiedzania mamy na wyższym pokładzie. Z Southampton przejazd do obozu Hursley Park Camp koło Winchester. Zbieranie grzybów. Starsi junacy pracowali w lesie, nauka angielskiego, zimą przeniesienie do Fargo Camp koło Stonehenge.
[00:36:38] Przyjazd szkockiego majora, który namawiał do wstąpienia do brytyjskiej szkoły wojskowej niedaleko Norwich – boh. wstąpił razem z bratem. Latem przeniesienie do szkoły wojskowej w Taunton, podpisanie kontraktu w Bristolu: 3 lata szkoły wojskowej i 7 lat służby. Kolega Stanisław Sobolewski, którego ojciec zginął w Katyniu. Boh. zaczął trenować boks, wygrał mistrzostwa młodzików wagi półśredniej.
[00:42:00] Po ukończeniu szkoły służba w jednostce w Ashford (hrabstwo Kent), boh. był bokserem. Brat pojechał do Korei. Przeniesienie do jednostki przeciwlotniczej w Dorchester – też jako bokser. Boh. nie chciał wyjeżdżać do Singapuru. Przeniesienie do Uniwersytetu Leeds – „nudna praca” ze studentami. Wyjazd do Triestu, który był wolnym miastem pod protektoratem brytyjskim i amerykańskim, jesienią 1954 r., boh. zabezpieczał konwój ciężarówek ze sprzętem do amerykańskiej strefy przez Austrię, Mönchengladbach. Powrót do Anglii – pod Nottingham.
[00:47:21] Zwycięstwo w wojskowych mistrzostwach północnej Anglii, atak wyrostka robaczkowego. Przeniesienie do Tobruku – nadzorowanie warsztatów. Święto REME. Wyjazd do Szardży w Dubaju, potem na Cypr (1957 r.) – eskortowanie więźniów.
[00:51:00] Zalanie lotnisk na pustyni, odwołanie przedstawienia komika Harry’ego Secombe. Po 18 miesiącach powrót do Anglii, wyjazd do Niemiec. Powrót do Anglii, koniec służby wojskowej w listopadzie.
[00:53:45] Praca z bratem przez rok w chłodni piwa Paxman Coolers, decyzja o wyjeździe, praca dla Seismograph Service England Ltd. Od 1961 r. – wyjazd do Birmy (2 lata 8 miesięcy), wakacje w Tajlandii. Zamach stanu gen. Ne Wina.
[00:57:10] Ślub w Birmie. Wyjazd do Omanu, praca dla firmy Shell, potem praca w Danii, szukanie ropy i gazu w Anglii, Holandii, Egipcie.
[01:01:38] Wyjazd do Libii, powrót do Anglii po śmierci brata, wyjazd do Libii [+]. W 1986 r. szukanie ropy w Manchesterze, Weakfield. Przejście na emeryturę. Działalność wśród weteranów, udział w paradach wojskowych.
[01:05:26] Rządy Litwinów w Wilnie [po wrześniu 1939]: szkoła litewska, regulacja ruchu na ulicy. Ojciec służył w KOP, uciekł do Wilna, pojechał do ZSRR z rodziną. Wiadomość o śmierci gen. Sikorskiego – w Teheranie. Ojciec został dłużej w Uzbekistanie. Korespondencja z ojcem, który po wojnie wrócił do Polski, osiadł we Wrocławiu. Śmierć ojca w 1996 r. - nie spotkali się więcej. Wieści o aresztowaniach powracających z Zachodu oficerów.
[01:12:10] Wywózka rodziny na Syberię 21 czerwca 1941 r. Ojciec pracował w KOP. W wagonach wywożono Litwinów. W Palestynie (Nazarecie) panował rygor wojskowy. Angielskiego uczył Arab, ksiądz Michałek uczył religii. Wypadek drużyny bokserskiej w okolicach Gazy, zginął włoski trener, boh. uderzał w worek z piachem. Kolega biegacz.
[01:17:13] Po przybyciu na wakacje do Libanu wstąpienie do harcerstwa. Brat należał do harcerstwa od Teheranu, obozy odbywały się pod górami. Koniec wojny – decyzja mamy o pozostaniu na Zachodzie ze względu na przesunięcie granic Polski. Pierwsza wizyta w Polsce w Olsztynie w 2003 r., śmierć mamy w 2002 r., odwiedziny Wilna, Podolszczyzny, Żułowa, poszukiwanie grobu dziadka. Wzruszenie podczas odwiedzin Polski, kolejne wizyty.
[01:24:03] Brat skończył naukę rok wcześniej, służył w wojsku na Cyprze. Pracował w firmie Paxman Coolers, był ranny na wojnie w Korei, gdzie walczyło wielu Polaków (Sobolewski, Jan Chojnowski). Skończył szkołę wieczorową. Brat zmarł w 1989 r. Boh. nie pozwolono jechać do Korei, miał boksować w Ashford, pracując w bibliotece.
[01:28:13] Boksowanie dla drużyny Uniwersytetu w Leeds oraz dla policji, walki charytatywne. W 2012 spotkanie 60 byłych żołnierzy służących w Emiratach. Firma American International przekazała oazę firmie Shell, która odkryła złoża ropy.
[01:31:28] Gen. Anders przyjechał do Leeds. Koledzy junacy pozostali w Wielkiej Brytanii. Junacy w Leeds: Tadeusz Kwiatkowski, Henryk Dmoch.
[01:33:23] Prześladowanie i dyskryminacja za bycie Polakiem. Tęsknota za Polską, „ojczyzny nikt nie zastąpi” [+].
more...
less