Bołdok Irena Augusta
Irena Augusta Bołdok z d. Likierman (ur. 1932, Warszawa) pochodzi z zasymilowanej rodziny żydowskiej. Miała starszą o 7 lat siostrę Helenę, nazywaną w domu Haliną. Przed wojną mieszkali na Marszałkowskiej 49, w 1940 roku przenieśli się do getta. Dopiero wtedy Agata dowiedziała się, że jest Żydówką i że to coś złego – pamięta niemiecki plakat w getcie, ostrzegający przed Żydami, tyfusem i wszami. Nieznane są losy ojca i siostry – pani Agata mówi, że pewnego dnia zniknęli. Ona z matką uciekła pewnej nocy przez dziurę w murze. Przez jakiś czas ukrywały się w Miedzyrzecu Podlaskim z rodziną wujostwa, która później trafiła do getta. Agata była umieszczana w różnych miejscach poza gettem, ze strachu zachorowała na żółtaczkę. Polka opłacona za ukrywanie jej wyrzuciła dziewczynkę z domu. Agata poszła do międzyrzeckiego getta, żeby połączyć się z wujostwem. Z pociągu do obozu zagłady wyciągnął ją kolejarz, któremu przypomniała córkę. Uniknęła w ten sposób losu rodziny wuja – wszyscy popełnili w wagonie samobójstwo. Potem Agata na zmianę błąkała się po okolicy i była ukrywana – między innymi pod łóżkiem w domu starców, w klasztorze Sióstr Opatrzności Bożej i u burmistrza Międzyrzeca, volksdeutscha Maciejewskiego. Udało jej się przeżyć. Tuż po wojnie ostatni raz widziała matkę – po uwolnieniu z Ravensbrück ciężko chora leżała w szpitalu w Łodzi, wkrótce zmarła. Agata tułała się dalej po internatach i sierocińcach. Nigdy nie wyzbyła się poczucia, że bycie Żydówką jest winą i wstydem. Rozłąka z matką i trauma, jakiej doświadczyła, próbując przeżyć jako mała dziewczynka, zrujnowały jej zdrowie i psychikę.
more...
less
[00:00:06] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1932 r. w Warszawie.
[00:00:52] Przedstawienie rodziców: Chany i Henryka Likiermanów. Rodzina mieszkała przed wojną w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 49. Ojciec był księgowym w fabryce czekolady „Plutos”, matka zajmowała się domem. Boh. miała starszą siostrę Helenę.
[00:02:15] Na początku okupacji boh. dowiedziała się, że jest Żydówką. Rodzina musiała się wyprowadzić na ul. Sienną, gdzie tworzono getto – reakcja na plakat antysemicki. Gdy getto było otwarte, sąsiedzi z ul. Marszałkowskiej przynosili żywność. Warunki życia w getcie. Zniknięcie ojca i siostry. Okoliczności ucieczki wraz z matką z getta – wyjazd z Warszawy do Międzyrzeca Podlaskiego, gdzie mieszkała siostra ojca, której mąż był lekarzem. [+]
[00:08:12] W Międzyrzecu Podlaskim zatrzymano się u wujostwa – atmosfera w domu. Matka, która często wyjeżdżała, oddała boh. na wieś, ale chłop po jakimś czasie odwiózł ją do Międzyrzeca. Niemcy zajęli połowę domu, potem kazano się Żydom zebrać na rynku – wypuszczenie dzięki podrobionej metryce. Skutki ukrywania się w stogu siana. Matka oddała córkę znajomej, pani Cydzikowej, która zaprowadziła boh. do sióstr zakonnych – powody chodzenia między klasztorem a domem Cydzikowej. Policjanci zabrali boh. na posterunek, a potem oddali zakonnicom, które prowadziły dom starców – tam dnie spędzała pod łóżkiem.
[00:16:30] Po przywiezieniu ze wsi boh. weszła do getta, gdzie byli jej krewni. Transport do Treblinki – droga na stację kolejową. Uratowanie z wagonu przez polskiego kolejarza. Członkowie rodziny boh. popełnili samobójstwo w wagonie. Pobyt u zakonnic – pewnego dnia boh. poszła po mleko i zatrzymała się przed domem krewnych – spotkanie z gestapowcem. [+]
[00:24:05] Matka trafiła do obozu w Ravensbrück. Po wyzwoleniu przez Anglików wyjechała do Szwecji – jej stan zdrowia. Matka przyjechała do Łodzi i spotkała się z córką – krótka rozmowa, niedługo potem zmarła i pochowano ją we wspólnym grobie. Boh. nie wiedziała, że to ostatnie spotkanie z matką. [+]
[00:29:00] Wpływ okupacyjnych przeżyć na życie boh. po wojnie. Rola Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, stan zdrowia boh. Zderzenie dziecka z żydowskiej zasymilowanej rodziny z Żydami z getta. Po wojnie boh. była w bursie dla młodzieży żydowskiej, większość kolegów wróciła z ZSRR, poczucie obcości. Refleksje na temat obrazu Marca Chagalla. Trudne relacje z synem. [+]
[00:38:05] Pierwszy mąż był Żydem, spędził wojnę w Samarkandzie. Relacje w rodzinie – powody odejścia od męża. Refleksje na temat macierzyństwa i drugiego małżeństwa. Wspomnienie zachowania matki podczas okupacji. Po latach boh. odnalazła rodzinę we Francji, ale nie mogła wyjechać z kraju. Zachowanie dorosłego syna. Boh. nigdy nie powiedziała mu, że jest Żydem.
[00:50:24] Nadzieje związane z przyjęciem imienia Agata, nadanego boh. przez drugiego męża. Skutki zdrowotne opowieści o przeszłości.
[00:54:12] Boh. była u zakonnic do 1947 r. – skierowanie przez kuratorium do liceum w Zamościu. Spotkanie z kobietą, która namawiała boh. na wyjazd do Izraela – widmo getta.
[00:56:32] Zderzenie życia sprzed wojny z okupacyjną rzeczywistością i życiem w getcie – przeżyty szok. Zachowanie boh. w czasie spotkania z gestapowcem na ulicy w Międzyrzecu. [+]
[00:59:33] Przykłady antysemickich zachowań, które dotknęły boh. po wojnie. [+]
[01:03:50] Incydenty antysemickie w czasie okupacji i po wojnie – wspomnienie mężczyzny, który gonił boh. z siekierą. Przykłady pomocy ze strony Polaków – zachowanie burmistrza Międzyrzeca Majewskiego, który był folksdojczem.
[01:07:50] Losy matki – listy do sierocińca z Ravensbrück. Matka była w obozie pod nazwiskiem Anna Szonert. Matka skierowała boh. do mieszkających w Łodzi Szonertów, ale nie wpuszczono jej do mieszkania. Zdjęcia matki ocalały u sąsiadów, państwa Wiernickich – spotkanie po latach, zdjęcie ojca miała rodzina z Londynu.
[01:14:15] Wspomnienie sąsiadów Wiernickich i kolegi z dzieciństwa Andrzeja Wiernickiego – dzięki niemu boh. spotkała się ze swoją nianią, Czesławą Wojtaluk, i dowiedziała się wielu rzeczy o swojej rodzinie, jej opowieść o rodzicach. Gdy Likiermanów zabrano do getta, niania wróciła do rodzinnej wsi. [+]
[01:20:37] Rozważania na temat wydarzeń z czasów okupacji, słowa Mariana Turskiego. Przeżycia członków rodziny w latach 30. Brat matki, Bernard Hampel, mieszkał na Śląsku i został wcielony do Wehrmachtu. Dostał się do sowieckiej niewoli, z której uciekł. Gdy wrócił do Sosnowca, okazało się, że wszyscy członkowie rodziny zginęli i wuj wyjechał do Paryża.
[01:24:02] W Międzyrzecu mieszkali wujostwo: Sabina i Abraham Kozes, ich syn Aleksander był rówieśnikiem boh. Wyjazd do wuja Bernarda mieszkającego w Paryżu – powrót do Polski z powodu syna.
[01:26:48] Boh. działała w Stowarzyszeniu „Dzieci Holocaustu”. Stan zdrowia.
[01:28:35] W 1968 r. boh. pracowała w Wydawnictwie „Iskry” jako korektorka. Kierownictwo wydawnictwa i wielu pracowników zwolniono. Boh. nie była szykanowana. Jej mąż, Jacek Bołdok, był dziennikarzem „Życia Gospodarczego”, zwolniono go z pracy, ponieważ nie podpisał lojalki. Boh. wcześniej pracowała w Polskiej Agencji Prasowej jako sekretarka oraz w drukarni. Wyjazdy znajomych z Polski w 1968 r. – z powodu męża boh. nie zdecydowała się na wyjazd, rodzinę w Anglii odnalazła w 1996 r. Sytuacja po utracie pracy przez męża, rozważania na temat wydarzeń 1968 r., [01:38:00] Badania nad psychiką więźniów obozów koncentracyjnych. Boh. brała udział w pracach prof. Marii Orwid. Działalność Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu”. Relacje boh. z synem.
more...
less