Anna Łakomiec z d. Machura (ur. 1942, Kielce) dorosłe życie poświęciła przywracaniu pamięci o ofiarach Zbrodni Katyńskiej – o swojej rodzinie. Od wielu lat współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej przy przygotowywaniu wystaw i publikacji służących upamiętnianiu Zbrodni Katyńskiej, zabiega o umieszczanie pamiątkowych tablic i epitafiów, o opiekę nad Mogiłą Katyńską na cmentarzu Partyzanckim w Kielcach i nad pomnikiem Trzech Krzyży w Hucie Szklanej koło Świętego Krzyża. Współpracuje ze Stowarzyszeniem „Parafiada”, które prowadzi na Kielecczyźnie akcję sadzenia Dębów Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Koordynuje też prace związane z przekazywaniem materiałów archiwalnych dotyczących ofiar Zbrodni Katyńskiej z Kielecczyzny do Muzeum Katyńskiego w Warszawie. W latach 1990–2005 była członkiem Stowarzyszenia Ofiar Katynia Polski Południowej w Krakowie. Od 2005 jest prezesem Stowarzyszenia „Kielecka Rodzina Katyńska”.
00:00:10 Bohaterka urodziła się w 1942 r. w Kielcach, jest absolwentką technikum ekonomicznego. Z mężem Stanisławem ma dwoje dzieci: Przemysława i Joannę. Rodzina ze strony matki pochodziła z Tarnopola. Babcia, Anna Sekula z d. Kruk, miała brata kpt. Władysława Kruka oraz dwóch synów: Antoniego i Kazimierza, wojskowych.
00:01:00 Babcia mieszkała w wiosce Biała k. Tarnopola, dziadek pracował na kolei. Do 17 września 1939 tereny były zamieszkane przez Polaków, Ukraińców i Żydów żyjących w zgodzie. Potem zaczęły się aresztowania, szczególnie rodzin wojskowych.
00:02:00 Wuj kpt Władysław Kruk wykładał w Warszawie w szkole na Cytadeli. Po wybuchu wojny przyjechał do babci Anny, ale został w Tarnopolu pojmany i uwięziony. Trafił do Starobielska i został zamordowany w kwietniu 1940, jest pochowany w Charkowie. Babcię wywieziono 13 kwietnia 1940 do Kazachstanu - okręg majski, wieś Rudniki Majskie.
00:03:00 Zabrano 7 osób - oprócz babci wywieziono pięcioro dzieci i jej siostrę Stefanię Kruk. Na zesłaniu pracowały w kopalni gliny. Ciężkie warunki życia. Po ataku Niemiec na ZSRR powstało wojsko gen. Andersa.
00:04:25 Z posiołku do Armii Andersa poszło trzech braci matki i jej siostra Maria. Jeden z braci zginął we Włoszech, dwóm udało się wyemigrować do Kanady. Ciocia Maria Sekuła popłynęła z sierotami do Meksyku. W 1946 jej obóz sierot rozwiązano i ciocia chciała wrócić do Polski.
00:06:20 W Meksyku wzięła jednak ślub z Czesławem Maleszkiem z Toronto i wyjechała do Kanady. Do Polski wróciła dopiero w 1989, umarła w 1993 i została pochowana na Cedzynie w Kielcach jako świadek Syberii. Historia braci w Toronto.
00:07:26 Brat matki Antoni był wojskowym i uciekł z rządem do Anglii i USA, gdzie zmarł w 2001. Bracia Kazimierz i Leon przez Wielką Brytanię dostali się do Toronto, nie mieli dzieci. Brat Tadeusz zginął na motorze w Forli we Włoszech. Brat Jurek i babcia Anna umarli w Kazachstanie.
00:08:30 Pamięć o wujku i babci skłoniła boh. do zapisania się do Rodziny Katyńskiej. Dochodzenie w sprawie śmierci wuja Władysława Kruka, który zginął w Charkowie. Powstanie Związku Sybiraków w Kielcach i koła Rodzin Katyńskich.
00:11:00 7 lipca 2005 r. utworzono prawnie niezależne stowarzyszenie Kielecka Rodzina Katyńska. Zebrania stowarzyszenia, którego boh. jest prezesem od 21 lat. Członkowie stowarzyszenia.
00:13:00 Plany obchodów 30-lecia Stowarzyszenia.
00:14:13 W roku 2000, na 70-lecie Rodziny Katyńskiej, przeprowadzono akcję sadzenia dębów. Każdy dąb symbolizował jednego zamordowanego w „Golgocie Wschodu”. Posadzono 67 dębów, powstał Skwer im. Ofiar Katynia oraz krąg kamienny na Kadzielni.
00:15:20 Szerzenie świadomości o Katyniu wśród młodzieży, sadzenie dębów przy szkołach oraz w Klimontowie i Cedzynie. Pielęgnowanie pamięci o zbrodni katyńskiej. Zasługi i dokonania Stowarzyszenia.
00:18:45 Autoprezentacja boh., data i miejsce urodzenia. Ojciec boh. Jacek Machura pochodził z Kroczyc k. Zawiercia, jego rodzice to Katarzyna i Stanisław Machura, mieli siedmioro dzieci.
00:20:00 Dziadek jako wojskowy dostał przydział gruntu i w 1921 pojechał z rodziną na Ziemie Odzyskane. Mieszkali w kolonii Krzywe w miejscowości Skałat k. Zbrucza [obecnie Ukraina]. Ojciec skończył szkołę średnią i pracował w Tarnopolu. Matka skończyła 7 klas szkoły podstawowej w Przemyślu i została krawcową.
00:20:35 Wuj kpt Władysław Kruk bywał w Kielcach jako zaopatrzeniowiec dla wojska. Ojciec z matką boh. przeprowadzili się do Kielc i w 1937 ojciec zaczął pracować w fabryce amunicji „Granat”, a potem na kolei, gdzie był do emerytury. Matka w czasie wojny dorywczo szyła.
00:21:45 Pięcioro rodzeństwa: Janusz, Maria, Roman, Anna i Barbara, mieszkali rodziną na ul. Hożej. Matka umarła na zawał serca w 1960. Z Kazachstanu wróciła Stefania Kruk [cioteczna babka boh.], ciocia matki boh. Po przedwczesnej śmierci matki zajmowała się jej dziećmi.
00:22:50 Boh. nie pamięta wojny – miała 3 lata w momencie zakończenia wojny. Praca rodziców w czasie wojny. Brat Janusz zaczął studia. Zakładanie rodzin przez rodzeństwo. Boh. wyszła za mąż za Stanisława Łakomca, geodetę. Dzieci boh. i ukończone przez nich studia.
00:24:20 Po wojnie ciocia-babcia Stefania Kruk nie mogła głośno mówić, że wróciła ze zsyłki. Gdy Bronisław Mazurski, księgowy, powiedział, że ojciec leży w Miednoje i był policjantem – został zwolniony z pracy. Represje wobec dzieci sybiraków i rodzin katyńskich.
00:26:20 Gdy wuj ze strony matki, Stanisław Scheibel ps. „Wichura”, przyjechał w odwiedziny do Polski, był wzywany co tydzień na komisariat Milicji Obywatelskiej. Rodzina matki była w Kazachstanie, a rodzinę ojca (osadnicy wojskowi) w lutym 1940 wywieziono na Ural.
00:27:45 Trafili do posiołku Ozierki nad rzeką Tawdą. Pracowali w tajdze ścinając drzewa. W 1943 zmarł z przeziębienia dziadek Stanisław Machura. Warunki pogodowe w tajdze.
00:28:30 Siostra matki, Maria Sekuła [ur. 1908], opuściła ZSRR z armią Andersa i trafiła do Meksyku. Po powrocie do Kielc kazała boh. spisać swój życiorys, tak powstała książka „Rodzina Sekułów i Kruków” opisująca życie dziadków i pradziadków boh. oraz ich pobyt w Kazachstanie.
00:30:00 Boh. czyta fragment książki opisujący oczami cioci wtargnięcie NKWD 13 kwietnia 1940 do domu, transport rodziny z Białej do Tarnopola i 30-dniową podróż do Pawłodaru, a potem do kopalni gliny w Rudniku Majskim [Majskoje] w Kazachstanie. Warunki podróży oraz życia i pracy po przyjeździe. [+]
00:33:50 C.d książki: opis pracy Kazika, brata cioci, który motorem ciągnął transporter z kamieniami. Po awarii motoru został uwięziony za sabotaż, jego brat Leon także – za nie wyrabianie normy. Profesor, który nie mógł nadążyć z pracą, został wepchnięty na pas z gliną i razem z nią go zmełło. Opisy śmierci dzieci w obozie. [++]
00:36:25 Pradziadek był kolejarzem i zbudował w Białej k. Tarnopola dom z podkładów kolejowych. W 1995 boh. odwiedziła Białą: dom dziadka był zburzony i postawiony ponownie z cegły. Plac po dziadkach dostała Ukrainka. Wspominanie Sekułów przez lokalną ludność.
00:38:40 Druga wycieczka boh. na Ukrainę. Odwiedziny w Tarnopolu, gdzie brali ślub jej rodzice, zwiedzanie budynku dawnej szkoły. Kolonia Polaków w rodzinnych stronach ojca – wszystkich osadników wywieziono stamtąd na Sybir. Anna Sekuła z d. Kruk [babcia boh.] miała w rodzinie wojskowych i takie osoby były najbardziej narażone na wywózkę.
00:41:45 [Na zsyłce w Kazachstanie] każdy miał wyznaczoną pracę. Praca braci matki boh. - ładowanie gliny. Przymus ciągłości pracy, liczne awarie sprzętu. Ciocia szyła ubrania z resztek kożuchów. Przydział jedzenia. Babcia Anna i Stefania miały lżejszą pracę, bo były starsze.
00:44:00 Pogoda w stepie - mrozy w zimie i 3 miesiące lata. Wuj Leon chorował z głodu i ciężkiej pracy. Ciocia Maria w armii Andersa została pielęgniarką. Przydzielono ją do opieki nad sierotami podróżującymi do Meksyku.
00:45:30 Ciocia była nauczycielką sierot oraz dzieci z rodzinami, pracowała tak do 1946.
00:45:50 Boh. poszła w 1949 do szkoły podstawowej. Nauczyciele nie byli przygotowani do zawodu i poziom nauczania był niski. Potem rozpoczęła 5-letnią naukę w technikum ekonomicznym. Opis szkoły podstawowej i nauki pisania.
00:48:00 Technikum ekonomiczna znajdowało się na ul. Kopernika, potem na Langiewicza. W 1962 boh. skończyła szkołę i rozpoczęła pracę w PKO. Prace boh. do emerytury. Postać męża boh., dzieci i wnuków.
00:50:20 Wyjazdy boh. na cmentarze wojenne do Charkowa i Miednoje. W 2000 r. powstał cmentarz w Charkowie, gdzie jest tabliczka wuja kpt. Władysława Kruka. W 1991 boh. była z Rodziną Katyńską na cmentarzu w Katyniu, gdzie rosyjski napis głosił, że zbrodni katyńskiej dokonali Niemcy. Był to pierwszy wyjazd Polaków do miejsca kaźni, rodziny zamordowanych przytulały się do drzew, wyrosłych na grobach ich ojców. [+]
00:53:10 Wizyta w Katyniu w 2009 r. Powstanie cmentarza w Bykowni 21 września 2012. Opis polskiego cmentarza wojskowego na Ukrainie.
00:56:10 Kielecka Rodzina Katyńska, pochodzenie jej członków. Krystyna Dziekońska była z Białegostoku. Dużo jest członków, których ojcowie leżą w Miednoje. W Rodzinie jest [w październiku 2020] 48 osób.
01:00:00 Policjanci z dawnego woj. kieleckiego są pochowani w Miednoje. Wiele zamordowanych kobiet leży w Bykowni, nauczyciele - np. Franciszek Cieśniewicz. Wymordowanie elity.
01:02:00 Katastrofa samolotu prezydenckiego w 2010 w Smoleńsku – wspomnienie znajomych osób, które zgięły w katastrofie (np. Przemysław Gosiewski).
01:05:00 Andrzej Przewoźnik i ks. Peszkowski wspomagali tworzenie cmentarzy. Kielce odwiedziła też Teresa Walewska-Przyjałkowska i prezydent Ryszard Kaczorowski, obydwoje zginęli w katastrofie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.