Staniewski Roman
Roman Staniewski (ur. 1923, Warszawa) – polski inżynier-geodeta. W czasie II wojny światowej był żołnierzem batalionu „Miotła” (jako starszy strzelec, pseud. „Stanisław Kwiatkowski”). W okresie konspiracji żołnierz I patrolu Zespołu Patroli Dywersyjnych w Ursusie z Oddziału Dyspozycyjnego „Anatol” w Kedywie KG AK. Walczył w powstaniu warszawskim (batalion „Miotła” i „Czata 49”) na Woli, Muranowie, Starym Mieście, Czerniakowie i Śródmieściu. Ranny podczas walk, po kapitulacji powstania opuścił miasto z ludnością cywilną. Ujawnił się 17 września 1945 r. Pracował w Głównym Urzędzie Pomiarów Kraju i w Państwowym Przedsiębiorstwie Geodezyjno-Kartograficznym. Odznaczony Krzyżem Walecznych (1944 r.) oraz Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari Kl. V. (1989 r.). Mieszka w Warszawie.
more...
less
00:00:06 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1923 r. w Warszawie.
00:00:20 Prezentacja rodziców: Zofii i Bogdana Staniewskich oraz rodzeństwa. Mama pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Ojciec został wywieziony na Ural za działalność konspiracyjną. Po powrocie do Polski był zarządcą majątku koło Radomia. Znajomość ze Stefanem Żeromskim, który mieszkał w tym samym domu. Ojciec opowiadał mu o pobycie w Rosji – opowieści stały się kanwą „Przedwiośnia”. W latach 50 boh. spotkał się z ojcem w Zakopanem i dowiedział się, w którym domu ojciec mieszkał z pisarzem i jego rodziną.
00:06:50 Ojciec był zarządcą majątku w Miedniewicach k/Żyrardowa, w 1936 r. rodzina przeprowadziła się do Warszawy, potem zamieszkała w Gołąbkach.
00:08:34 Po wybuchu wojny mama wysłała dzieci do ciotki mieszkającej koło Płocka. Podczas okupacji miasto zostało włączone do III Rzeszy. Wuj, który prowadził aptekę w Bielsku k/Płocka, dowiedział się, że boh. jest na liście do wywózki na roboty – ucieczka do Generalnego Gubernatorstwa, podróż ciężarówką z krowami. Przekupienie wódką niemieckich strażników. Przyjazd do domu w Gołąbkach wiosną 1943. [+]
00:13:42 Poszukiwanie kontaktu z konspiracją – zasady przyjmowania nowych członków. Boh. dostał się do AK dzięki kolegom ze szkoły powszechnej i trafił do oddziału „Anatola” [Seweryn Skowroński]. Odbył przeszkolenie z zakresu materiałów wybuchowych i brał udział w wysadzeniu pociągu jako członek patrolu Stefana [Stanisława] Domina. Uzbrojenie boh. Likwidacja osób – zawiadomienie z komórki wywiadowczej, opracowywanie planów. Dowódca wybierał plan do wykonania. Kontakt z psychologiem. [+]
00:23:02 Boh. wybrał pseudonim „Stanisław Kwiatkowski”, by upamiętnić wuja, który brał udział w wojnie 1920 r. Boh. był w obstawie akcji likwidacyjnych, ale też zastrzelił Niemca w pociągu. Podczas likwidacji wykonywano postanowienia Wojskowego Sądu Specjalnego. Boh. jako członek 3 patrolu brał udział w napadzie na pociąg elektryczny w celu zdobycia broni od Niemców. Partyzanci wsiadali na różnych stacjach, ustalenie, że w jednym wagonie jadą strażnicy kolejowi – przebieg akcji, którą dowodził Andrzej Domin. [+]
00:44:00 Boh. wolał być w obstawie akcji likwidacyjnych. Szkolenia saperskie. Podczas wybuchu powstania był na ulicy Wolskiej – ostrzelanie samochodu z Niemcami, ich ucieczka. Samochód był później częścią barykady na rogu Żytniej i Okopowej. Boh. przygotowywał ładunki wybuchowe.
00:49:14 [Rozważania na temat RODO]. Boh. był w obstawie podczas likwidacji młodego człowieka. Wchodząc kuchennymi drzwiami natknął się na staruszkę. Wywiad przed akcją robił Jan Romańczyk „Łukasz Łata” – przebieg akcji. Po drugiej stronie ulicy był niemiecki posterunek. Boh. podczas akcji w pociągu dobił rannego Niemca. Uczestnicy akcji likwidacyjnych nie znali powodów wykonywania wyroków. [+]
01:00:50 Boh. nie wiedział, ile czasu trwało przygotowanie do akcji, nie znał przyczyn skazania kogoś na śmierć. Podczas likwidacji przeprowadzanej przez oddział nie odczytywano wyroków. [+]
01:03:50 Spotkanie z psychologiem w jednym z mieszkań na Tamce. Psychiczne obciążenie podczas wykonywania wyroków śmierci. Przed jedną z akcji dowódca zaprowadził podkomendnych do kościoła. [+]
01:09:39 Oddział boh. nie wykonywał wyroków na szmalcownikach.
01:11:16 Jeden z kolegów opowiadał o akcji, w której zabito kobietę karmiąca dziecko. Zabicie żony Junoszy-Stępowskiego. Boh. prowadził wywiad przed akcją i był w mieszkaniu aktora pod pretekstem zakupu obrazów. [+]
01:14:53 Plany i improwizacje podczas akcji. Boh. nie był w grupie, która wykonała wyrok na żonie Junoszy-Stępowskiego.
01:18:56 Boh. mieszkał z rodzicami w Gołąbkach. Każdy członek oddziału trzymał u siebie broń, boh. miał skrytkę w podłodze. Pewnego dnia boh. zostawił na stole rozłożony do czyszczenia pistolet – ucieczka z domu podczas przejazdu Niemców. Rodzice wiedzieli o jego działalności.
01:24:20 1 sierpnia 1944 r. boh. pojechał rowerem do Warszawy i tam odebrał rozkaz o wybuchu powstania. Przejście oddziału z Włoch na punkt koncentracji przy ul Okopowej. Pierwsze walki z Niemcami. Boh. był łącznikiem z Ursusem, przed wybuchem powstania doprowadził do miasta swoją grupę, natomiast grupa z Pruszkowa nie dojechała do Warszawy. Uzbrojenie oddziału. Atmosfera podczas pierwszych dni powstania.
01:31:02 Boh. walczył na Woli, Muranowie. Przejście kanałami do Śródmieścia – grupa zgubiła się i trafiła pod Plac Zamkowy, wyjście z kanału na ul. Wareckiej. [+]
01:36:48 Boh. trafił ze Śródmieścia na Plac Trzech Krzyży. Narada Zgrupowania „Radosław”, boh. został ranny na ul. Książęcej, potem trafił na Czerniaków.
01:39:15 Boh. został ranny 15 września. Ojciec prowadził sklep winno-kolonialny przy ul. Lwowskiej, podczas wywożenia ludności cywilnej z okolic Politechniki krewni właścicieli sklepu poszli z winem do Niemców i dostali pismo ułatwiające poruszanie się. Boh. wyjechał z nimi z Warszawy w kierunku Raszyna. Trasa z Placu Politechniki, krowy na łąkach za miastem – reakcja boh. Następnego dnia rodzice przyjechali wozem po syna i zabrali go do domu.
01:48:31 Boh. nawiązał kontakt z dowódcą z powstania, który kazał mu pozostać w konspiracji. Boh. leżał w szpitalu w Ursusie. Podczas okupacji ukończył Państwową Szkołę Techniczną, która działała za przyzwoleniem Niemców. Po wyjściu ze szpitala obserwował ruchy niemieckich wojsk. Ofensywa 1 Armii WP – czołgi wjechały do Gołąbek od strony Pruszkowa. Boh. razem z dowódcą Kazimierzem Jackowskim przejechali się czołgiem. [+]
01:54:50 Kazimierz Jackowski został zastrzelony w niewyjaśnionych okolicznościach. Boh. wyjechał do Płocka i zatrzymał się u rodziny, po maturze wrócił do domu. Praca u geodety – pomiary brzegu Wisły na zaminowanym terenie. Praca przy odbudowie mostu kolejowo-drogowego na Narwi w Modlinie. Kwatera nad piekarnią, pluskwy w pomieszczeniu. [+]
02:03:25 Boh. podjął studia na Politechnice Warszawskiej, ale nie przeszedł na drugi rok. Nie chwalił się okupacyjną przeszłością – aresztowania wśród kolegów, którzy podjęli działalność konspiracyjną w Ursusie. Boh. pracował w Państwowym Przedsiębiorstwie Geodezyjnym i rozmawiał o przeszłości z zaufanymi kolegami.
02:06:36 Dowódcą 3 patrolu był Andrzej Domin. [Szukanie w publikacjach boh. nazwisk kolegów]. Przed wybuchem powstania połączono oddziały z Pruszkowa i Ursusa, dowódcą plutonu był Kazimierz Jackowski. Skład 1 plutonu.
more...
less