Bohdan Głowacki, ps. „Foka” (ur. 1930, Otwock) – jego ojciec był krawcem, matka zajmowała się domem. Od 1942 roku w Szarych Szeregach, pomagał jako łącznik działającemu w konspiracji księdzu Janowi Raczkowskiemu. Ojciec i brat (starszy o 5 lat Zbigniew) byli żołnierzami IV rejonu AK „Fromczyn”. Pod koniec 1943 Bohdan wraz z bratem zostali oddelegowani do pilnowania dużego magazynu broni zbieranej przez AK na potrzeby akcji „Burza”, zlokalizowanego w drewnianym domku między Otwockiem a Karczewem. W obawie przed wsypą w 1944 r. magazyn zlikwidowano. Po wojnie ojciec został uwięziony. Bohdan przez jakiś czas musiał się ukrywać, bo jemu też groziło aresztowanie. Pracował w różnych miejscach – m.in. jako budowlaniec, administrator domów wojskowych w MON-ie, wreszcie – prywatny przedsiębiorca i handlowiec.
00:00:06 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Otwocku.
00:00:17 Przedstawienie rodziców: Michaliny i Czesława, i starszego brata Zbigniewa. Ojciec był krawcem, czasem pomagała mu w pracy mama i brat. W 1937 r. boh. poszedł do szkoły, podczas okupacji budynek zajęli Niemcy, a szkołę przeniesiono. Po tym, jak Niemcy zabili dwóch kolegów z klasy, lekcje odbywały się w mieszkaniu dyrektora szkoły – tam boh. ukończył VII klasę.
00:02:37 Przedwojenny Otwock – przyjazdy letników nad Świder, żydowskie pensjonaty. Ojciec wybudował dom, do którego rodzina się przeprowadziła.
00:04:07 Spotkania w domu kolegi Osucha – jeden z kolegów namówił chłopców na wstąpienie do Szarych Szeregów. Pomysł dozbrajania się na Niemcach – napad na żołnierza, który okazał się Ślązakiem. Reakcja księdza Raczkowskiego na napad, nauka ministrantury do mszy łacińskiej. Rola księdza Raczkowskiego w utworzeniu drużyny, którą prowadził harcerz ps. „Lisowczyk” [Jan Kozownicki]. Struktura Szarych Szeregów: Zawiszacy.
00:10:06 Dwunastoletni boh. jeździł do Warszawy, tam kupował papierosy, które sprzedawał na bazarze w Otwocku. Ojciec kupił domek między Otwockiem a Karczewem – dowiedział się o tym dowódca dywersji AK Migdalski i w domu zrobiono magazyn broni. Jan Pijanowski, z zawodu blacharz, zrobił pudła, w których zakopano broń – pilnowanie składu przez boh. i brata. Konspiracyjne pseudonimy członków rodziny. Wypadek podczas czyszczenia broni przez partyzantów – przeniesienie magazynu na teren szpitala, skąd broń została zabrana przez NKWD po wkroczeniu Armii Radzieckiej. [+]
00:16:42 Ojciec miał kilka sztuk broni. Szef Arbeitsamtu Hugo Dietz dostawał od Żydów materiały i ojciec szył dla niego garnitury. Gdy upomniał się o zapłatę, został razem z matką aresztowany. Przed wywiezieniem na roboty uratowała rodziców choroba matki – strach Niemców przed tyfusem. [+]
00:19:11 Po wyzwoleniu ojciec został aresztowany i trafił do więzienia we Włochach, potem przez cztery lata przebywał w więzieniu przy Cyryla i Metodego, gdzie zorganizowano mu warsztat krawiecki, w którym dokonywał poprawek umundurowania funkcjonariuszy – wypuszczenie ojca po interwencji matki. [+]
00:20:40 Rytm dnia ojca po wypuszczeniu z więzienia. Powstanie Koła Łowieckiego – zebrania w domu.
00:21:56 Nastroje przed wojną, porównanie niemieckiego i polskiego lotnictwa. Naloty na Otwock, ucieczki mieszkańców miasta we wrześniu 1939. Rodzina przeniosła się do Dąbrówki k/Celestynowa. Matka urządziła w stodole ołtarz, przy którym się modlono. Na wzgórzu za gospodarstwem był schron, za wzgórzem stała polska kawaleria – boh. odwiedzał żołnierzy. Niemcy otoczyli i rozbroili oddział, wzięli kawalerzystów do niewoli wypuszczając konie. [+]
00:27:22 W 1943 r. boh. jeździł z matką do Szpitala Ujazdowskiego, gdzie leżeli polscy żołnierze ranni podczas kampanii wrześniowej – pomoc rannym. Matka zabrała dwóch żołnierzy do domu i wyleczyła ich zajęczym sadłem. Chorzy w szpitalu robili ozdoby z końskiego włosia. Koło ogrodzonych baraków przy szpitalu boh. widział polskich żołnierzy. Niemieckie sposoby leczenia ran.
00:33:02 Przed wojną wuj Aleksander Rembkowski był rzeźnikiem i dostarczał mięso do pensjonatów. We wrześniu 1939 jeździł z ojcem boh. po pobojowiskach i zabierał rannych do szpitali. [+]
00:34:21 Niemcy zajęli Dąbrówkę i kazali ludziom opuścić schron – zachowanie niemieckich żołnierzy. Zniszczenie przez Niemców obelisku Marszałka Piłsudskiego i popiersia Kościuszki stojących w Otwocku. Komendant miasta Otto Schlicht miał swastykę przed domem, kolega Sławek Lewiński podeptał ją – konsekwencje tego czynu. Wspomnienie kolegi, który po wojnie uciekał z kraju i został zabity przez Czechów.
00:40:42 Początki konspiracji – działalność ojca, współpraca z Zygmuntem Migdalskim, szefem dywersji AK. Ojciec przechowywał broń akowców. Do AK należał brat i kilku jego kolegów. Boh. wstąpił do Szarych Szeregów w 1942 r.
00:47:15 Okupacyjna rzeczywistość – szmuglowanie żywności z Lubelszczyzny, pilnowanie partyzanckiego składu broni.
00:50:12 Po wyzwoleniu ojciec został aresztowany – list z więzienia, by boh. zdał jego broń ukrytą w domu. Boh. tego nie zrobił i UB szukało go w szkole – zachowanie woźnego. Po ucieczce ze szkoły boh. ukrywał się przez kilka miesięcy. Wypuszczenie ojca na ślub ciotki – zachowanie strażników, którzy z nim przyjechali. Matka zdała broń, ale ojciec nie został zwolniony z więzienia. [+]
00:55:36 Getto w Otwocku – handel z Żydami, boh. chodził po zeszyty do sklepu na terenie getta. Boh. był u znajomego młynarza i od niego dowiedział się, że getto zostało zlikwidowane – powroty Polaków do domów na terenie getta. Wielu Żydów ukrywało się w mieście. Rabowanie opuszczonego getta przez Niemców. Stosunki polsko-żydowskie przed wojną – konkurencja w rzemiośle. [+]
01:02:50 Współpraca z księdzem Raczkowskim – boh. przewoził z Michalina tajną prasę i ulotki. Ksiądz Jan Raczkowski był działaczem harcerskim, przechowywał Żydów, dla których wyrabiał nowe metryki. Kazania wygaszane przez księdza Raczkowskiego. Po wyzwoleniu ksiądz został aresztowany – wypuszczono go dzięki staraniom wiernych.
01:07:36 Kolega Tadek Michnowski wciągnął boh. do Szarych Szeregów. Ksiądz Raczkowski, przed wojną harcmistrz, kierował Szarymi Szeregami w Otwocku – pogadanki patriotyczne, msze odprawiane przy krzyżu w lesie – spotkanie z Niemcem. Napadanie przez akowców na żołnierzy niemieckich w celu zdobycia broni. Liczebność otwockich Szarych Szeregów.
01:11:13 Służąca Otto Schlichta nie płaciła za towar na bazarze. Wspomnienie kolegi Sławka Lewińskiego, który zniszczył swastykę i został zabity przez Niemców. Zimą chłopcy jeździli na łyżwach – zaczepianie drutem za samochody. Boh. został zbity przez kierowcę osobowego auta. [+]
01:13:26 Boh. nie wie, czym brat zajmował się podczas okupacji.
01:14:43 Ciotka mieszkała przy ul. Zamienieckiej w Warszawie – boh. z balkonu ciotki obserwował miasto płonące podczas powstania. Wyjazd z księdzem Raczkowskim do Radości, gdzie oddział akowców szykował się do wyruszenia na pomoc walczącej Warszawie – msza święta.
01:16:05 Przygotowania do powstania, struktura Szarych Szeregów.
01:17:06 Chłopcy z Radości zbierali broń na po pobojowiskach i ćwiczyli strzelanie w lesie – rozmowy z AK o wcieleniu oddziału. Boh. nie przeszedł szkolenia z bronią – tylko nauka teorii.
01:19:33 Po wyzwoleniu akowcy się ujawnili – drukowanie dla nich legitymacji. Aresztowania akowców. Znalezienie pochówków, które ekshumowano i przeniesiono na cmentarz w Otwocku – podejrzenie, że to zwłoki akowców.
01:22:03 Wjazd radzieckich czołgów do Otwocka – wyjazd po amunicję porzuconą przez Niemców. Rabowanie magazynów żywnościowych po ucieczce Niemców, trupy Niemców w wagonach kolejowych.
01:25:48 Po wyzwoleniu rodzina została wysiedlona do Latowicza. Brat został zabrany do wojska, ale nie dostał umundurowania i po jakimś czasie uciekł. W Latowiczu ukrywali się akowcy – schron w stodole. Przewiezienie bimbrowni z Otwocka do Latowicza – odkrycie jej i zniszczenia przez Rosjan.
01:28:10 Zdejmowanie przez chłopaków mezuz z framug żydowskich domów, zwoje ksiąg leżące na ulicach. Porcelanowa figurka Żyda z królewskiej manufaktury.
01:30:21 Powroty do Otwocka Żydów, którzy przeżyli wojnę. Boh. znał Perechodnika, który ożenił się z córką właściciela kina – opinia na temat Perechodnika. Po wojnie Zygmunt Migdalski uciekł z Polski, w ucieczce pomógł mu Miodownik, Żyd, funkcjonariusz UB. Po wojnie Żydzi zmieniali nazwiska i zostawali w Polsce.
01:35:59 Boh. miał kolegę Żyda nazwiskiem Senator, po wojnie wiele osób, w tym boh., chorowało na gruźlicę [wątek urwany, gdyż pan złapał się za mikrofon]
01:37:47 Po wojnie kolega Senator został aresztowany i opowiadał, że wśród pracowników UB spotkał wielu znajomych. Kolega, także chory na gruźlicę, dostawał antybiotyki od rodziny z Izraela, dzięki którym boh. szybko się wyleczył. Dalsze losy Stanisława Senatora.
01:39:49 Ojciec uszył kilkadziesiąt garniturów kierownikowi Arbeitsamtu, Dietzowi, szył także kostiumy jego żonie – nosiła ślady pobicia przez męża.
01:41:10 Aresztowanie ojca po wojnie – krótki pobyt w więzieniu we Włochach. Po przewiezieniu ojca na ul. Cyryla i Metodego boh. przyjeżdżał pod okno jego celi. Boh. był w szkole podczas aresztowania ojca.
01:42:57 Brat po wojnie się ujawnił, ale nie był szykanowany. Wuj Gawin był rzeźnikiem – jego śmierć podczas niemieckiego ostrzału. Po śmierci wuja boh. przez jakiś czas pomagał ciotce w warsztacie. Potem prowadził z kolegą sklep i pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie Remontowo-Budowanym. Boh. wyjechał do pracy w cukrowni w Sokołowie, gdy przyjechały koleżanki z Otwocka, oddał im pokój w hotelu robotniczym. Potem był administratorem domów wojskowych na Muranowie – atmosfera w pracy, naciski, by wstąpił do ZMP. Ojciec chciał, by syn został krawcem – szycie kurtek dla Centrali Handlowej Prodimex. Niewielka emerytura.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.