Mroczkowski Leszek
Leszek Andrzej Mroczkowski (ur. 1931, Warszawa, zm. 2020, Szczyrk) był jako dziecko świadkiem obrony Warszawy w 1939 roku i powstania warszawskiego w 1944 roku. W 1948 roku wstąpił na Dolnym Śląsku do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Zajmował się przerzutem ludzi przez granicę polsko-czechosłowacką. W 1951 roku podczas potyczki z funkcjonariuszami Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego został ciężko ranny. Trafił do siedziby Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego we Wrocławiu, gdzie przeszedł okrutne śledztwo. Został skazany na karę śmierci, wyrok w drugiej instancji zamieniono na 12 lat więzienia. Do 1957 roku przebywał w zakładzie karnym we Wronkach. Od września 1980 roku aktywny działacz NSZZ „Solidarność”, uczestnik (m.in. z Anną Walentynowicz) głodówek protestacyjnych w obronie więźniów politycznych.
more...
less
00:00:10 Bohater pochodzi z Warszawy, jego ojciec był podoficerem WP i walczył z bolszewikami w 1920 r. Podczas okupacji mieszkanie boh. było miejscem kontaktowym AK. Matka działała w AK, za co po wojnie w 1945 została aresztowana, a wujowie zaczęli ginąć w niewyjaśnionych okolicznościach.
00:01:10 Po aresztowaniu swego starszego brata, w 1948 r. matka wysłała boh. do Jeleniej Góry do ciotki „na przetrwanie”. Boh. zapisał się do liceum zawodowego dla dorosłych. Jego klasa okazała się tajnym oddziałem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
00:02:00 Komendantem oddziału był wychowawca klasy. Po 3 mies. boh. złożył przysięgę, pół roku później poszedł „do lasu”. „Partyzantka to nie białe kołnierzyki i puchowa pościel”. Trudne warunki życia w lesie.
00:03:00 Okoliczności trafienia boh. do więzienia – wejście w kocioł KBW, UB i MO. Strzelenie boh. do żołnierza KBW. Postrzelony boh. trafił na UB we Wrocławiu. „To były mroczne, ciężkie, obrzydliwe czasy”.
00:04:35 Funkcjonariuszami UB do stopnia porucznika byli „chłopcy-pastuszkowie” z woj. lubelskiego i rzeszowskiego, którzy obdarowani przez władze stanowiskiem uważali ją za „świętą”, a boh. i jego kolegów za „insekty”.
00:05:30 Po 15 min. bicia boh. tracił przytomność, ale najgorszą torturą okazał się „stojak”. Była to wnęka zamykana kratą, w której stało się nago przez kilka dni, we własnych odchodach. Opis reakcji ciała i psychiki boh. dzień po dniu. [++]
00:06:55 Przebieg „rozprawy” i wyrok śmierci. Obycie boh. ze śmiercią i strach przed bólem. W celi śmierci było ich czterech: ksiądz nazywany „Wroną”, Stasiek-cichociemny, góral Józuś i boh. Pierwszego dnia wzięli księdza, trzeciego – Staśka. Następnie przyszli po boh. i kazali zabrać swoje rzeczy. [+]
00:09:10 Matka boh. sprzedała mieszkanie i wszystko co miała, zapożyczyła się i wynajęła żydowskiego adwokata z Warszawy [Mieczysław Maślanko]. Miał koneksje, odnalazł żołnierza, którego boh. postrzelił i dzięki jego nowemu oświadczeniu wznowiono śledztwo. [+]
00:10:40 Dawny wyrok anulowano i boh. skazano na 12 lat więzienia. Stosunek boh. do obrony ojczyzny-matki.
00:11:30 Po 7 latach i 6 miesiącach boh. wyszedł z więzienia, dzięki „dobrym ludziom” znalazł pracę. Nastąpił rok 1980 r., który przyniósł zmianę. W Gdańsku poznał Annę Walentynowicz i Andrzeja Gwiazdę.
00:13:10 W 1985 r. Anna Walentynowicz organizowała głodówkę w Bieżanowie pod Krakowem, boh. wziął w niej udział.
00:14:40 Boh. urodził się w Warszawie w 1931 r. Ojciec Antoni był sierżantem w wojsku i pracował w Cytadeli, matka Katarzyna pochodziła z Pragi. Ojciec w 18 roku życia wstąpił do wojska, ale zakochany w 16-letniej wtedy matce boh. ożenił się z nią tuż przed wyruszeniem na front w kościele wojskowym na ul. Miodowej.
00:16:25 Losy ojca – do 1939 r. pracował jako zawodowy oficer, był artylerzystą. We wrześniu 1939 pod Mławą dostał się do niewoli. Ze stalagu wrócił w 1945 - „tylko po to, żeby umrzeć u siebie w domu”.
00:17:25 We wrześniu 1939 boh. podczas zabawy widział starcie samolotów niemieckich i polskich. Potem nastały mroczne czasy okupacji. Budynki szkół zajmowali Niemcy i szkołę boh. przerzucano z jednej siedziby do kolejnej.
00:19:20 Egzekucja trzech polskich cywili na ul. Ząbkowskiej [Targowej]. Na rogu Targowej i Kijowskiej doszło do zamachu na komendanta policji kolejowej, po którym Niemcy urządzili łapankę i wywieźli dwie „budy” ludzi. Na ul. Targowej 19 mieszkała babcia, u której boh. się dożywiał.
00:21:20 Przedwojenne, zgodne relacje polsko-żydowskie. Boh. robił zakupy w sklepie żydowskim pani Pichnej, który zaopatrywał okolicznych mieszkańców.
00:22:30 Boh. nie chciano przyjąć do żadnego oddziału AK, bo nie miał ukończonych 17 lat. Uzbrojenie oddziałów było słabe, ale duch silny.
00:24:50 Po powstaniu warszawskim boh. znalazł się w obozie [przejściowym] w Pruszkowie, a potem w kieleckiem. Po wejściu Rosjan wrócił do Warszawy, gdzie jego rodzinne mieszkanie stało niezburzone.
00:25:25 Wybuch powstania był euforią, zaniknęły różnice społeczne, wszyscy współpracowali. Boh. przebywał wtedy na ul. Dobrej 63, potem w Śródmieściu, gdzie najłatwiej było przeżyć, choć było „enklawą” powstania.
00:26:50 Żywienie w trakcie powstania. Upadek powstania wzbudził rozpacz. Ludność cywilna w powstaniu wycierpiała najwięcej, czasem się buntowali.
00:28:30 Boh. szedł z 1.5 tys. ludzi z Warszawy do obozu w Pruszkowie, gdzie spędził kilkanaście dni. Matka boh. była w oddziale kobiet z małymi dziećmi, z których część Niemcy wypuszczali. Młodych mężczyzn i kobiety pakowano do wagonów towarowych.
00:29:30 Armia radziecka składała się z biednych, smutnych żołnierzy. Stanowili bezwolną masę. W kieleckiem był niemiecki punkt oporu zaatakowany przez Rosjan. Boh. zwoził trupy rosyjskie, zaglądał im do plecaków. Mieli w nich kawałek razowego chleba, manierkę ze spirytusem, amunicję i pestki słonecznikowe. [+]
00:31:30 Oficerowie radzieccy byli pozbawieni kultury. Wyprawa boh. do Rosji w 1992 r. i ówczesna mentalność Rosjan. Opis rosyjskiej, zahukanej i nieświadomej niczego „masy” z 1945 r.
00:33:00 Pochówki ludności cywilnej i akowców. Mężczyźni wykopywali doły (często na skwerach), ciała owijali w koc lub prześcieradło. Dowódca boh. z WiN zachował się w śledztwie „tchórzliwie".
00:34:00 W Jeleniej Górze boh. spotykał ludność niemiecką, ale nie miał z nią kontaktu. W mieście czuł się obco. W Lubaniu główna ulica była wysadzona drzewami magnolii, które przepięknie kwitły.
00:35:20 Umundurowanie w oddziale – chodzili w drelichach zabranych chłopcom z KBW. Ubrania i amunicję trzeba było sobie zdobywać samemu. Nie noszono białych koszul i medali.
00:37:00 Zaopatrzenie w broń i amunicję. Charakterystyka broni „do miasta” i „do lasu”. Historia otrzymania od dowódcy boh. niezawodnego, rosyjskiego rewolweru po nieudanej akcji wykonania wyroku na „ubowcu”. [+]
00:41:15 Spotkanie z dowódcą w sprawie fiaska akcji miało miejsce w Jeleniej Górze. W czasie służby w WiN boh. często przechodził przez zieloną granicę, przeprowadzając przez nią ludzi, których do niego przysyłano. W miejscowości Nowe Mesto był Czech, u którego zostawiano niekiedy przeprowadzonych ludzi.
00:44:15 Od Czecha ludzie byli przerzucani do Austrii. Raz, po przeprowadzeniu do Czecha dwóch osób, boh. wracał z kolegami i wpadli na milicjantów. Po wymianie ognia okazało się, że oprócz milicjantów zginął też kolega boh. [+]
00:47:55 Układy oddziału boh. ze strażnikami WOP. Warunki przechodzenia przez zieloną granicę i przerzucanie rzeczy.
00:50:00 Współpraca oddziału boh. z ludnością cywilną. Na Dolnym Śląsku ludność cywilna składał się w 80% z ludzi zza Bugu i znała rosyjskie sposoby działania. Gdyby nie wielkie poparcie i pomoc cywili, nie byłoby partyzantki.[+]
00:51:10 Okoliczności postrzelenia boh., gdy uciekł z kolegami z kotła KBW. Boh. dostał kulę m. in. w kręgosłup – był sparaliżowany, gdy podeszli do niego żołnierze z KBW i oficer UB, który go kopał nazywając bandytą.
00:54:00 Boh. trafił do Urzędu Bezpieczeństwa we Wrocławiu. Usunięto mu kule z kręgosłupa. Warunki w celi na UB i we Wronkach.
00:55:40 Po wyroku boh. przeniesiono do Sieradza, a następnie do Wronek, gdzie wyroki odsiadywali więźniowie polityczni. Ks. „Wrona” przekazał boh. Biblię, którą ma do dziś.
00:57:15 W Poznaniu w 1956 r. wybuchła rewolucja poznańska. W Wigilię w 1956 do celi we Wronkach przyszli porządkowi z paczkami, w których były m. in. chusteczki, papierosy i kartka pocztowa z życzeniami zdrowia i powrotu do życia. Akcję zorganizowali studenci z Poznania. Wszyscy więźniowie płakali ze wzruszenia. [++]
00:59:50 Dzień powszedni i posiłki we Wronkach. Warunki życia w więzieniu w zależności od posiadanych pieniędzy. Boh. kształtował tam swój światopogląd, poznał ludzi wybitnych, np. Antoniego Hedę „Szarego”. Boh. był najmłodszy w celi.
01:01:40 Poznał tam Stanisława Skalskiego i wielu innych. Do celi wpuszczano też kapusiów. Organizacja więzienia we Wronkach, „ścieżka zdrowia” dla nowoprzybyłych i inne kary.
01:04:40 W szpitalu więziennym we Wronkach wyjęto boh. kule, zrobiono to niedokładnie. Lekarzem-kapitanem był felczer a lekarzami pełniącymi funkcję chirurgów byli więźniowie.
01:05:30 Raz na miesiąc boh. mógł wysłać i otrzymać list. Powody trafiania do karceru.
01:07:30 Raport oddziałowego Bąkowskiego, który skazał boh. na 48 godzin karceru. Opis celi, w której był karcer.
01:09:50 Na wieść o śmierci Stalina w celi zapanowała radość. Karabiny z wieżyczek strażniczych więzienia odkręcono z deptaka więziennego w kierunku ulicy.
01:11:40 Wyjście boh. na wolność. Boh. nigdy nie przystosował się do rzeczywistości [PRL].
01:12:30 W stanie wojennym boh. był członkiem MRKS (Międzyzakładowy Robotniczy Komitet Samoobrony „Solidarność”). Był w kontakcie z Solidarnością Walczącą i spotykał Morawieckiego. Reakcja ludzi na stan wojenny. Internowania członków zarządu MRKS.
01:14:00 Po wyjściu z więzienia boh. namawiano do współpracy. Porucznik Andrzej Sulima z UB „pilnował” Anny Walentynowicz, Ewy Tomaszewskiej, Jerzego Bogdana i in. Metody pracy UB i namawiania do współpracy.
01:16:15 Skutki inwigilacji boh., który był zawsze obywatelem „niższej kategorii”. Głodówka w Bieżanowie zorganizowana przez Annę Walentynowicz w 1985, werbowanie przez boh. uczestniczek głodówki.
01:17:50 W Bieżanowie w kościele jest tablica z nazwiskami wszystkich biorących udział w głodówkach. Poznał tam inż. Nowickiego z Wrocławia i częstochowskiego proboszcza Ryszarda Umińskiego. Opis głodówki.
01:19:00 Motywacja pomagająca w rzucaniu palenia i głodówkach. Głodówka w 1985 r. odbywała się pod hasłem „Uwolnić więźniów politycznych”, Andrzej Gwiazda był wtedy w więzieniu.
01:20:20 Poznanie ks. Jerzego Popiełuszki. Boh. przebywał w sanatorium, gdy porwano księdza. Rodzice ks. Jerzego żyli biednie, mieszkali w skromnej chatce. Ksiądz był niezłomny. Ks. Stanisław Małkowski stwarza dystans, z ks. Jerzym można było być blisko.
01:23:00 Boh. był na pogrzebie księdza Popiełuszki. Płakał. Ksiądz Popiełuszko był wyjątkowy.
01:23:25 Wybory czerwcowe w 1989 były farsą. Zmiany rządów i poglądów na takich ludzi jak boh. Moment przełomowy, gdy dowiedział się, że prezydent chce go poznać. Lech Kaczyński odznaczył go Orderem Odrodzenia Polski, wtedy przestał się czuć bandytą.
more...
less