Tadeusz Wołyniec (ur. 1957, Koszalin) – w sierpniu 1980 współorganizator strajku w Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego, od września 1980 członek NSZZ „Solidarność”, przewodniczący Komisji Zakładowej w WNTS. Po wprowadzeniu stanu wojennego sygnatariusz listu protestacyjnego do KW PZPR. Uczestnik akcji pomocy dla osób represjonowanych i internowanych. Do lipca 1984 stał na czele konspiracyjnej struktury „S” w WKTS. W listopadzie 1982 za pomocą radiotelefonu pogotowia ratunkowego w Koszalinie nadawał komunikaty „S”. Kolporter wydawnictw podziemnych. Po 1987 współpracownik niezależnych czasopism: „Oko”, „Pobudka”, „Ucho”, „Rewers”, inwigilowany przez SB, wielokrotnie zatrzymywany, skazywany przez kolegium ds. wykroczeń za udział w manifestacjach (m.in. 1 V 1988 w Słupsku). W latach 1987-1989 członek Międzyregionalnej Komisji Koordynacyjnej „S” Pomorza Środkowego Koszalin-Słupsk, od lutego do maja 1989 wiceprzewodniczący TZR Pomorza Środkowego. Mieszka w Koszalinie.
00:00:10 Autoprezentacja boh. urodzonego w 1957 r. w Koszalinie.
00:00:19 Prezentacja członków rodziny: rodzeństwa i rodziców: Heleny i Aleksandra. Boh. pracuje zawodowo (w Wodach Polskich w Koszalinie) i społecznie – odznaczenia państwowe.
00:02:06 Rodzice pochodzili z Wileńszczyzny. Po repatriacji w 1957 r. rodzina zamieszkała w Dworku – powody przeprowadzki w 1963 r. do Będzinka k/Sarbinowa, gdzie ojciec kupił gospodarstwo. W 1979 r. rodzina przeprowadziła się do Koszalina.
00:04:04 Rodzice mieli na Wileńszczyźnie niewielkie gospodarstwo, ojciec pracował jako cieśla. Ojciec służył w 2 Armii Wojska Polskiego, był ranny pod Dreznem. Powody przyjazdu rodziny do Polski. Poglądy polityczne boh.
00:06:18 Droga zawodowa – boh. w 1972 r. rozpoczął pracę w przedsiębiorstwie BUMAR. W 1976 poszedł do wojska i służył w jednostce w Oleśnicy, po odbyciu służby wojskowej pracował w Polmozbycie, potem w Kolumnie Transportu Sanitarnego – tu zetknął się z Solidarnością i został przewodniczącym komisji oddziałowej w zakładzie. Boh. działał w podziemnych strukturach Solidarności, w 1984 r. odszedł z pracy, bo był inwigilowany przez SB. Zastraszanie – wywiezienie boh. do lasu przez funkcjonariuszy SB, rewizje w domu i na działce, gdzie milicja znalazła transparenty. Boh. przestał się kryć ze swoją działalnością.
00:09:28 Sabotaż radiostacji w Kolumnie Transportu Sanitarnego – boh. z kolegą Janem Tomczakiem nadawał relacje przez radiostację. Po interwencji milicji boh. został zwolniony i do 1990 r. pracował w prywatnych zakładach, prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Groźby ze strony funkcjonariuszy SB.
00:10:44 25 października 1984 r. boh. został zatrzymany w drodze do pracy, nałożono mu kajdanki i wywieziono do lasu. Wśród funkcjonariuszy SB był m.in. Andrzej Wojtalik. Sprawy sądowe założone przez boh. i ich konsekwencje. W 1990 r. boh. był w komisji weryfikacyjnej ds. Służb Bezpieczeństwa.
00:12:36 Działalność podziemnej Solidarności: zebrania, kolportaż ulotek. Spotkania z Kornelem Morawieckim i Janem Kosteckim ze Szczecina. Współpraca z Edwardem Müllerem – w 1987 r. powołano MKK Pomorza Środkowego Koszalin-Słupsk – spotkania w kościołach, działalność drukarni, wyjazdy na manifestacje. Współpraca ze słupskimi działaczami, m.in. Zenonem Lasoniem, Ryszardem Senklewskim, Franciszkiem Burkiem. Działalność przed wyborami w 1989 r. 00:15:38 W 1988 r. w Słupsku wyciągano działaczy z zebrania, boh. oraz Robert Dołęga rzekomo pobili milicjanta – boh. został skazany na dwa lata więzienia w zawieszeniu. Po 1990 r. wyroki skasowano i boh. otrzymał odszkodowanie.
00:16:30 Pisma niezależne wydawane przez MKK Pomorza Środkowego: „Oko”, „Pobudka”, „Rewers”, drukowanie ulotek przez kolegów w czasie, gdy boh. był zatrzymywany, kolportaż wydawnictw podziemnych.
00:18:30 Boh. chodził do szkoły zasadniczej i pomagał rodzicom w gospodarstwie. Powołany do wojska trafił do jednostki w Oleśnicy i został mechanikiem samolotowym. Boh. biegał na długie dystanse w klubie sportowym „Oleśniczanka” i służył w kompanii reprezentacyjnej. Służba w jednostce lotniczej w Słupsku, gdzie boh. był mechanikiem MIG-ów, udział w zawodach sportowych. Po wyjściu z wojska w 1978 r. boh. wrócił do pracy w Koszalinie.
00:20:00 „Fala” w LWP, gnębienie rekrutów podczas unitarki. Boh. przez pół roku nie był na przepustce, choć jego ojciec ciężko chorował. Obowiązywanie tajemnicy wojskowej. [+]
00:25:50 Zajęcia polityczne w wojsku, boh. wyjeżdżał na obozy wojskowe po stanie wojennym – szkolenia polityczne. Obowiązkowe oglądanie dziennika telewizyjnego.
00:28:11 Strajk komunikacji miejskiej w sierpniu 1980 r. – boh. ma flagę ze strajku w zakładzie. Józef Pietkiewicz przywiózł z Gdańska znak Solidarności, który malowano na flagach, transparentach. Koszalińskie zakłady, które przystąpiły do strajków sierpniowych. W Kolumnie Transportu Sanitarnego wywieszono chorągiewki na znak poparcia dla strajku. Różne formy strajku.
00:30:34 Pacyfikacja strajku w Białogardzie w grudniu 1981 r. i strajku w kopalni „Wujek”, gdzie zginął Jan Stawisiński, pochowany w Koszalinie.
00:31:22 W sobotę 12 grudnia [1981] boh. był na zebraniu Solidarności – brak programu w telewizji 13 grudnia, brat kolegi, milicjant, pomógł mu ukryć maszynę do pisania. Reakcja na wprowadzenie stanu wojennego.
00:32:48 Nastroje w Solidarności przed wprowadzeniem stanu wojennego, pogłoski o możliwej konfrontacji z siłami rządowymi. Kolega Stanisław Ostrowski fotografował transportery opancerzone jadące w stronę Gdańska. Boh. poszedł w poniedziałek do pracy i dowiedział się, że zakład został zmilitaryzowany – obecność komisarzy wojskowych, razem ze Zbigniewem Prostackim zdążył usunąć z szafki znaczki Solidarności. Rozmowa z kierownikiem Dołęgą. Działalność w zakładzie w stanie wojennym – rozrzucanie ulotek, znak żałoby narodowej. Boh. z kolegą zawiesili flagę z czarną tasiemką na wieżowcu, rozwieszanie transparentów w mieście. Na działce boh. uruchomiono podziemną drukarnię. Akcja balonowa w 1982 r. – boh. dostał od brata jedną z ulotek, gdzie były słowa papieża Jana Pawła II i instrukcja drukowania. W 1984 r. na skutek donosu boh. został zatrzymany przez SB i wywieziony do lasu. [+]
00:38:58 Działalność podziemna podczas stanu wojennego – boh. współpracował z Franciszkiem Sakiem i Ryszardem Senklewskim. Wyjazd na pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszko.
00:40:01 Kolega, który doniósł na boh., otrzymywał paczki z pomocą, do których były dokładane ulotki i kalendarze. Namierzony przez SB wsypał kolegów. Dokumenty sprawy znajdują się w IPN – kolega pełnił później funkcje publiczne, a boh. był uważany za wichrzyciela.
00:42:35 Opinia na temat Lecha Wałęsy. Zastraszanie boh. przez funkcjonariusza SB Dionizego Manię.
00:43:24 Wywiezienie boh. do lasu przez funkcjonariuszy SB – ich zachowanie, groźby i wyzwiska. Rewizje w mieszkaniu i na działce, losy funkcjonariuszy, którzy prześladowali boh. Z lasu boh. został przewieziony na komendę przy ul. Słowackiego, w tym czasie w mieszkaniu zrobiono rewizję. Boh. siedział w areszcie 48 godzin – zarzut posiadania urządzeń poligraficznych.
00:47:40 Warunki w celi aresztu przy ul. Słowackiego, wyżywienie i towarzystwo w celi. Wielokrotne zatrzymywanie na 48 godzin i wysokie kary grzywny. Szykanowanie boh., zwalnianie go z pracy. Sposoby rozpoznawania kurierów. Rola żon w działalności opozycyjnej.
00:52:23 Podejrzenia, że w środowisku solidarnościowym są kapusie. Ujawnienie współpracowników SB dzięki dokumentom z IPN.
00:53:53 Kontrmanifestacja z okazji 1 Maja w 1988 r. w Słupsku – reakcja ZOMO, aresztowania manifestantów, wysokie grzywny. Boh. pojechał na manifestację do Słupska, ponieważ w Koszalinie rankiem w dniu uroczystości podpalono trybunę.
00:57:31 Współpraca z Solidarnością Walczącą – boh. spotykał się z Kornelem Morawieckim. Wyjazdy na manifestacje do Darłowa.
00:58:35 Manifestacja w Koszalinie 31 sierpnia 1982 r., dezinformacja ze strony SB, inwigilacja i pałowanie manifestantów, zachowanie zomowców. Boh. został ranny od wybuchu petardy – pomogła mu kobieta, w której mieszkaniu się umył. Przemowa księdza Jana Borzyszkowskiego. Zdjęcia manifestacji robił fotoreporter Jerzy Patan.
01:03:39 Wkroczenie milicji do mieszkania Wandy Dołęgi podczas spotkania członków MKK w październiku 1988. Zachowanie milicjantów – podczas szarpaniny boh. i wnuk Wandy Dołęgi zostali poparzeni. Boh. trafił do aresztu za pobicie milicjanta – warunki w więzieniu. Przy wyjściu stwierdził, że ukradziono mu w milicyjnym depozycie pieniądze oraz kartki na benzynę – oddanie kartek. Boh. ogłosił głodówkę w areszcie. [+]
01:10:42 Kontakty z działaczami KPN, m.in. Adamem Słomką. Wyjazdy na spotkania z papieżem podczas jego pielgrzymek do Polski.
01:12:15 Współpraca z członkami Niezależnego Zrzeszenia Studentów, m.in. Przemysławem Gosiewskim i Cezarym Łazarewiczem, pomoc przy drukowaniu materiałów NSZ.
01:13:44 Boh. nie współpracował ze Stowarzyszeniem „Pax”.
01:14:39 Tworzenie Komitetów Obywatelskich przed wyborami w 1989 r., tarcia pomiędzy miejskim a wojewódzkim Komitetem Obywatelskim, forsowanie swoich kandydatów. Boh. wraz z komitetem miejskim wspierał Gabrielę Cwojdzińską, Franciszka Saka i Bogdana Pałkę. Kłótnia o transparent. Agitacje w terenie.
01:18:00 Kontakty ze środowiskami emigracyjnymi, m.in. z księdzem Stanisławem Ludwiczakiem z Offenbachu, finansowa pomoc Polonii – wyjazdy do Niemiec po 1989 r. Kontakty z Adamem Janasem, Grzegorzem Stachowiakiem i Elżbietą Potrykus, która zbierała fundusze dla Solidarności w USA – sfinansowanie operacji Alojzego Stawisińskiego. Boh. miał dwa powielacze – jeden jest w muzeum, drugi w koszalińskim archiwum.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.