Plut Krystyna
Krystyna Siemiątkowska-Plut (ur. 1947, Warszawa) opowiada historię swojego ojca, Tadeusza Siemiątkowskiego ps. „Mazur”, który przed 1939 r. był podczas studiów na Politechnice Warszawskiej aktywnym działaczem obozu narodowo-radykalnego. Podczas okupacji działał w Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, gdzie stworzył komórkę likwidacyjną. Walczył w powstaniu warszawskim w Zgrupowaniu „Chrobry II”, po kapitulacji znalazł się w obozie jenieckim w Murnau. Po wojnie ojciec pracował na rzecz wywiadu amerykańskiego. W 1949 r. był zmuszony uciekać za granicę, zostawiając w kraju żonę i dwójkę dzieci. Zamieszkał na stałe w Kanadzie. Rodzina dołączyła do niego w 1957 r. w ramach ówczesnej polityki łączenia rodzin.
więcej...
mniej
[00:00:10] Bohaterka urodziła się w Polsce w 1947 r. W wieku 10 lat wyjechała do Kanady, aby dołączyć do ojca, który uciekł tam w 1949 r. Urodził się w 1910 r., studiował na Politechnice Warszawskiej i w 1938 r. uzyskał tytuł magistra na wydziale budownictwa wodnego.
[00:01:00] Podczas studiów ojciec był aktywnym działaczem obozu narodowo-radykalnego. Po rozpoczęciu wojny został zmobilizowany i po kapitulacji wrócił do Warszawy, zaczął tam działać w Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy.
[00:02:00] Ukończył „podchorążówkę”. W Związku Jaszczurczym organizował komórkę likwidacyjną, wykonującą wyroki śmierci. Broń kupowali na czarnym rynku. W 1942 r. organizacja połączyła się z Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Komórka likwidacyjna nazywała się „Odział Mazura”, „Mazur” to pseudonim ojca boh.
[00:03:20] Komórka napadała na pociągi niemieckie jadące na front rosyjski – kradli broń i mundury. W 1943 r. ojciec awansował do stopnia podporucznika, wziął ślub. W 1942 r. urodził się jego syn Zbyszek.
[00:04:00] W czasie powstania warszawskiego ojciec miał bazę w „Domu Kolejowym” na ul. Żelaznej/Chmielnej. Przyłączył się do Zgrupowania „Chrobry II”, został dowódcą 1 plutonu „Warszawianka”. Po kapitulacji trafił do obozu jenieckiego w Murnau (Oflag VIIA).
[00:05:00] W obozie ojciec zmienił tożsamość na „Artur Zawadrowski”. Po wyzwoleniu przez 3. armię gen. Pattona dołączył do „Brygady Świętokrzyskiej” i działał dla amerykańskiego wywiadu przeciwko ZSRR. W Polsce miał żonę i synka, chciał wrócić do kraju, na drogę powrotną dostał 3 tys. dolarów i radiostację.
[00:06:00] Z tym zestawem i z dokumentami na „Roman Pawłowski” w 1946 r. wrócił do Polski. Niedługo po powrocie postanowił z Polski uciec przez Czechy z żoną i 4-letnim synkiem, ale zrezygnował ze względu na ryzyko „wygadania się” synka.
[00:07:35] Wybory do Sejmu [styczeń 1947]. W tym czasie ojciec pracował jako inżynier Roman Pawłowski w Nowym Dworze. UB zaczęło pytać się o Siemiątkowskiego.
[00:09:00] Ojciec miał dom w Legionowie, rodzina mieszkała w Warszawie, ojciec często zmieniał miejsce pobytu. W 1947 r. urodziła się boh. Jesienią 1948 r. znajomy ojca (myśląc, że już wyjechał z Polski) powiedział na UB, że Roman Pawłowski to Tadeusz Siemiątkowski.
[00:10:00] Matka na pytanie UB mówiła, że Siemiątkowski zginął w czasie wojny. Obserwowano jej dom. W styczniu 1949 r. ojciec ze znajomym z powstania o ps. „Karol” opracował plan ucieczki z Polski kutrem rybackim z plaży za obozem Stutthof.
[00:11:10] Ukrywali się w krematorium w Stutthof i stamtąd wieczorem ruszyli na plażę. Świecili latarkami, ale kuter nie mógł ich odnaleźć i ucieczka się nie udała. Druga próba odbyła się w marcu z Sopotu. Kuter ich znalazł, łącznie uciekało 6 osób.
[00:12:20] W pontonie, którym mieli dostać się z plaży na kuter, uciekała też Hanka [w dalszej części notacji jako: Halina] Szymańska. Były silne fale, mężczyźni musieli wpław wypchnąć ponton, aby dotrzeć do oczekującego w morzu kutra.
[00:13:00] Kuter należał do trzech opłaconych rybaków, którzy mieli uciekających przetransportować do Danii. Podczas rejsu zmienili zdanie, ale uciekinierzy zmusili ich do wywiązania się z obietnicy, grożąc rybakom śmiercią.
[00:14:30] Jeden z uciekinierów był adwokatem w Marynarce Wojennej i umiał nawigować po gwiazdach, płynęli więc dalej. W nocy była burza, rano ujrzeli nieznajomy ląd. Bali się. Pojawiła się łódź z banderą brytyjska, okazało się, że nieznajomy ląd – to Szwecja. Dopłynęli do Landskrony.
[00:15:45] Szwedzi we wsi nie wiedzieli co zrobić z przybyłymi i umieścili ich w więzieniu bardzo dobrze traktując. Dzwonili do Sztokholmu, uciekinierzy poprosili o azyl. Żona i chore dziecko adwokata było już w Sztokholmie.
[00:16:40] Dzięki jej kontaktom dyplomatycznym, wszyscy uciekający dostali azyl. Rybacy wrócili do Polski gdzie zostali bohaterami bo ryzykowali śmiercią wioząc „bandytów”. W Szwecji ojciec był 2 lata, pracował, uczył się szwedzkiego i angielskiego.
[00:17:30] W 1951 r. urzędnicy z Kanady szukali w Szwecji robotników do wycinki drzew na północy kraju. Płacili za podróż w zamian za dwa lata pracy przy wycince. Ojciec pojechał do Montrealu, gdzie miał kolegę inżyniera, który go zatrudnił i spłacił dług za jego podróż.
[00:18:40] Pracował u kolegi do 1957 r. W Polsce do władzy doszedł Gomułka i prowadził politykę łączenia rodzin. Dzięki niej boh. z matką i bratem wyjechały do Kanady w grudniu 1957 r. Boh. nie wiedziała, że ma ojca, był dla niej wtedy obcym człowiekiem.
[00:20:00] Ojciec uwielbiał politykę. W oflagu byli oficerowie polscy. Po wyzwoleniu obozu, żołnierze Brygady Świętokrzyskiej szukali wśród byłych jeńców chętnych do pomocy w ich działaniach.
[00:20:50] Jak ojciec dostał się do „ZJ”, jeden z jego przyjaciół został zdradzony przez swoich. To spowodowało, że ojciec z dwoma kolegami założył komórkę likwidacyjną do eliminacji donosicieli.
[00:21:35] Ojciec rzadko mówił o tej komórce. Był religijny, zabijanie ludzi było dla niego trudne, za pierwszym razem prawie się załamał. Organizacja miała drukarnię, ktoś doniósł o niej na Gestapo, przez co zginęło 5 osób. Nie wiedzieli, kto ich wydał.
[00:22:20] Po 6 miesiącach odkryto, że była to kobieta, żona Ukraińca. Był na nią wyrok. Jak miała zostać zabita, okazało się, że spodziewa się dziecka i ojciec nie chciał zabijać kobiety w ciąży. Zabito ją jak urodziła dziecko, było to dla ojca ciężkie przeżycie. [++]
[00:23:00] Wyroki zapadały w sądzie, ojciec boh. wykonywał je.
[00:23:20] W czasie Powstania był w „Domu Kolejowym”. Przeprowadzono akcję wysadzenia torów kolejowych, z których potem zrobiono barykadę w Al. Jerozolimskich. Zgrupowanie „Chrobry II ” łączyło rozbitych uczestników Powstania.
[00:24:30] [1 kampania] „Warszawianka” miała 3 plutony. Ojciec był dowódcą 1. Plutonu i zastępcą dowódcy „Warszawianki”. Powstańcy byli głodni, historia znalezienia zapasów masła. Ojciec widział jak Niemcy podpalali domy przy pl. Starzyńskiego i zabijali ludzi.[+]
[00:25:25] Ojciec nie był za wybuchem Powstania, wiedział że będzie to „,masakra” i że się nie uda. Powstanie zorganizowało AK, ojciec należał do NSZ. AK wierzyło, że powstanie poprą Sowieci ale ojciec od 1943 r. znał komunistów i wiedział, że ich cel był inny. Był przeciw Powstaniu ale jak wybuchło, przyłączył się do niego. [+]
[00:26:20] W 1946 r. była repatriacja Polaków i ojciec boh., jako Roman Pawłowski, skorzystał z niej. Zmienił wygląd pod nowe dokumenty.
[00:27:00] Potem granice zamknięto i trudno było się z Polski wydostać. Z ojcem uciekali: Maciej Szymański z żoną Haliną Szymańską, adwokat z 15 - letnim synem. Na kutrze był Jerzy Dobrzański ps. ”Karol”.
[00:28:15] Do matki przychodziło UB i pytało o jej męża - Siemiątkowskiego. Mówiła, że zginął na wojnie. Sąsiedzi oceniali ją, widząc że po śmierci męża widuje się z innym mężczyzną i przychodzi na świat kolejne dziecko. Dyskomfort społeczny matki boh.
[00:28:55]. Ojciec kontaktował się z żoną jako „ciocia Pola”. Była to siostra babki, która zginęła w Oświęcimiu. Jako „ciocia Pola” przysyłał rodzinie paczki. Kiedy w 1956 r. przyszła odwilż, wrócił do prawdziwego nazwiska. Poinformowanie dzieci o fakcie, że ojciec żyje.
[00:30:00] Swoją historię ojciec zaczął opowiadać boh. jak była w liceum (w wieku 18 lat). Boh. wyszła za mąż i wyprowadziła się do USA. Z dziećmi odwiedzała ojca w Montrealu i wtedy postanowiła nagrać jego wspomnienia.
[00:31:30] Proces zebrania wspomnień o ojcu przez boh. i pisania książki przez jej córkę. Historia osobista ojca, oparta o jego wspomnienia. Ojciec miał koszmarne sny, raz zaczął dusić matkę przez sen.
[00:32:50] Ojciec przeniósł się do Kanady fizycznie ale nie emocjonalnie. Był w Kanadzie, ale „Kanady nie zauważył bo ciągle myślał o Polsce”. Udzielał się w polonii kanadyjskiej.
[00:33:35] Brat boh.. Zbigniew, nie interesuje się historią ojca tak bardzo jak boh. ze swoją córką. Zawartość taśm nagranych przez ojca stała się kanwą do napisania o nim książki. Opis okoliczności ucieczki przez Stutthof i ukrywaniu się w krematorium.
[00:35:30] Boh. odwiedziła krematorium, w którym ukrywał się ojciec.
[00:36:00] Emigranci nie kontaktowali się ze znajomymi w Polsce. Ojciec dopiero po „Solidarności” zaczął mieć kontakt z osobami w Polsce. Kiedy odwiedził kraj w 1994 r. (50. Rocznica Powstania)
spotkał się z kolegami, m.in. ze swoim zastępca z Powstania, Jerzym Nachtamanem. Otrzymał od L. Wałęsy odznaczenie - Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego.
[00:37:30] Po wizycie w Polsce dla ojca wiele się zmieniło. Chciał ukończyć swoje wspomnienia, które spisywał do „Zeszytu Historycznego” w Kanadzie.
[00:38:10] Boh. przyjechała do Polski w 1967 r., odwiedziła żyjących jeszcze dziadków. Potem odwiedziła kraj w 1972 r. Została wezwana na Milicję gdzie zabrano jej paszport i wypytano o ojca. Na wszystkie pytania odpowiadała, że „nie wiem”, oddali jej paszport i puścili wolno.
[00:39:25] Matka boh. nazywała się Teodozja Sawoniak. Jej matka pochodziła z Kobyłki a ojciec Mateusz był z Grodna, mieszkali w Warszawie.
[00:39:45] Kiedy boh. miała jechać do Polski w 1967 r. kazano jej zrzec się polskiego obywatelstwa, był to warunek wyjazdu. Do dziś stara się je odzyskać.
więcej...
mniej