Janusz Stanisław Kowalski ps. „Rokita” (ur. 1924, Hrubieszów, zm. 2022, Lębork) – pułkownik Wojska Polskiego w stanie spoczynku, doktor nauk medycznych, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari. Przed wybuchem II wojny działał w Związku Harcerstwa Polskiego. W latach 1942-1944 był żołnierzem Okręgu Lwowskiego i Okręgu Lublin Armii Krajowej. Podczas Akcji „Burza” w Lublinie był zastępcą dowódcy plutonu AK. W sierpniu 1944 roku wcielony do 1. Armii Wojska Polskiego. 14 września 1944 roku brał udział w desancie na pomoc powstaniu warszawskiemu. Po przepłynięciu Wisły on i kilku zwiadowców zostało przejętych przez oddział por. Andrzeja Romockiego ps. „Morro” z Batalionu „Zośka”. Był obecny przy jego śmierci, zaś sam w krótkim czasie został postrzelony w obydwie nogi. 19 września został ponownie postrzelony w bok, po dwóch dniach nie widząc szans na ewakuację przepłynął Wisłę wpław. Do stycznia 1945 roku przebywał w szpitalach polowych w Otwocku i Lublinie. Następnie uczestniczył w walkach o Wał Pomorski, Odrę i Berlin. Po zakończeniu działań wojennych do października 1945 roku przebywał na terenie pow. siedleckiego. Brał udział w potajemnych spotkaniach z żołnierzami 5 i 6. Wileńskiej Brygady AK oraz bandami pozorowanymi, które były złożone z niektórych żołnierzy 1. WDP im. T. Kościuszki oraz funkcjonariuszy UB. W październiku 1945 urlopowany bezterminowo na studia. W latach 1945-1951 studiował medycynę w Lublinie i Szczecinie, uzyskał stopień lekarza i zrobił specjalizację II stopnia w położnictwie i ginekologii. Pełnił funkcje ordynatora i dyrektora szpitala, prowadził własną praktykę. Zmarł 26 stycznia 2022 w Lęborku w wieku 97 lat.
more...
less
[00:00:10] Boh. urodził się w lipcu 1924 r. w rodzinie mającej korzenie na Lubelszczyźnie.
[00:01:00] W r. 1905 ojciec boh. chodził do szkoły w Lublinie. Podczas strajku szkolnego, w ramach represji za rzucenie przez ucznia kałamarzem w portret cara Mikołaja, został relegowany ze szkoły. Towarzystwo Trzeźwość (agenda PPS) bezpłatnie uczyło relegowanych uczniów, ojciec nie zdążył zdać matury, bo wybuchła I wojna światowa.
[00:03:27] Ojciec imał się różnych zajęć, m.in. statystował w lubelskim teatrze.
[00:04:37] Wybuch I wojny światowej – w 1915 r. wojska austriackie zajęły Lublin i ojciec wstąpił do 4 Pułku Piechoty Legionów, którym dowodził ppłk Bolesław Roja. Do kawalerii Legionów wstąpił młodszy brat ojca Stanisław.
[00:05:30] Całonocna warta ojca przed namiotem komendanta Piłsudskiego – nieoczekiwany awans na kaprala, awanse do 1920 r.
[00:06:52] Rozbicie 4 pułku pod Jankami w starciu z artylerią Budionnego [uciekającą z pola bitwy pod Komarowem].
[00:07:27] Udział w walkach o Mińsk w październiku 1920. Wiadomość o zawieszeniu broni – marsz dywizji w celu wytyczenia granicy.
[00:08:40] Brat, ranny podczas szarży kawalerii, stracił rękę. Ojciec został ranny w czasie bitwy pod Kostiuchnówką.
[00:09:38] Zwolnienie ojca i stryja z wojska po kryzysie przysięgowym – działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej. Powrót do wojska i udział w wojnie 1920 r. Odejście do cywila jako inwalidzi wojenni.
[00:11:00] Pomoc państwa – koncesje dla inwalidów wojennych. Ojciec dostał hurtownię w Hrubieszowie – założenie rodziny, narodziny trójki dzieci.
[00:12:25] Zakup gospodarstwa rolnego w Gozdowie k/Hrubieszowa. Sprzedaż ziemi w Gozdowie i zakup większego majątku leśnego w okolicy Drohiczyna Poleskiego. Zatrudnienie młodszego brata w majątku, który zamieszkał z owdowiałą matką – deportacja stryja i babci do Kazachstanu w 1940 r.
[00:14:55] Ojciec wydzierżawił majątek w Czumowie nad Bugiem.
[00:15:30] Edukacja dzieci – boh. uczył się w gimnazjum w Hrubieszowie, siostra u Urszulanek w Lublinie. Uzyskanie przez ojca koncesji tytoniowej w Łucku – rezygnacja z dzierżawy majątku i przeprowadzka do miasta.
[00:16:30] Prace społeczne ojca w Związku Inwalidów Wojennych i Związku Legionistów Polskich. Odznaczenia ojca.
[00:17:05] W 1939 r. boh. zaczął naukę w IV klasie gimnazjum w Łucku. Okupacja sowiecka – próba aresztowania ojca przez NKWD. Ucieczka ojca do Lublina.
[00:19:25] Piętnastoletni boh. pojechał do Lublina z rzeczami, które mama przekazała ojcu. Aresztowanie w Brześciu, krótki pobyt w więzieniu – boh. nie został przeszukany. Za przywiezione pieniądze ojciec założył podhurtownię tytoniową. Pomoc kolegów z Legionów. Przyjazd mamy i siostry, zamieszkanie rodziny w Hrubieszowie.
[00:22:05] Boh. w 1942 r. ukończył liceum budowlane w Jarosławiu i zaczął studiować na Uniwersytecie we Lwowie – polscy wykładowcy na uczelni.
[00:24:05] Zamiana budownictwa na weterynarię, nadzieje na studia na wydziale lekarskim. Zbliżanie się frontu do Lwowa. Boh. należał do Armii Krajowej, tajne szkolenia wojskowe – samokształcenie, zdany egzamin na starszego strzelca.
[00:25:48] Zbliżanie się frontu – bombardowanie Lwowa. Po zniszczeniu mieszkania, w którym mieszkała mama z dziećmi, rodzina przeniosła się do Lublina.
[00:28:08] Wstąpienie do Armii Krajowej w Lublinie, zbliżanie się frontu – powstanie komendy wojewódzkiej AK, którą dowodził płk Niemojewski „Marcin”, „Edward” [chodzi o płk Kazimierza Tumidajskiego], koncentracja na ul. Górnej. Wejście Armii Czerwonej do miasta, walki z Niemcami w okolicy cmentarza ewangelickiego.
[00:30:15] Napływanie do Lublina żołnierzy AK z oddziałów rozbrojonych przez Armię Czerwoną. Boh. był zastępcą dowódcy plutonu osłony – oczekiwanie na kontakt z dowódcami 1 Armii Wojska Polskiego, nadzieje na wspólną walkę z Niemcami.
[00:32:23] Konfrontacja z uzbrojonymi funkcjonariuszami NKWD, zachowanie pułkownika, oddanie jeńców Rosjanom, wstrzymanie akcji łapania folksdojczów. Ukrywanie broni przez akowców.
[00:34:15] Boh. za radą pułkownika, który został potem wywieziony przez Rosjan, wstąpił do wojska.
[00:36:10] Wstępowanie do polskiego wojska – przyjmowanie ochotników na terenie Majdanka, szkolenie żołnierzy. Wiadomość o wybuchu Powstania Warszawskiego.
[00:37:15] Walki 1 Armii WP o przyczółek warecko-magnuszewski. Nastroje w wojsku po wybuchu powstania w Warszawie. Powstanie zapasowego pułku piechoty. Boh. trafił do kompanii wojsk pancernych – przyjazd w okolice Puław do 10 batalionu remontu czołgów (rosyjskiej formacji przydzielonej do 1 Armii) – prośba o skierowanie na front.
[00:40:45] Przydział do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, boh. i podchorąży Ochnik wstąpili do kompanii zwiadu – nocny marsz na Otwock, rozlokowanie zwiadowców w Aninie.
[00:43:15] Natarcie 1 Dywizji Piechoty wzdłuż linii otwockiej we wrześniu 1944. Specyfika działalności oddziałów zwiadowczych.
[00:44:22] 14 września – pierwsze wyjście boh. na zwiad. Droga w kierunku Grochowa, zmiana rozkazu – ochotnicy mieli się przeprawić na Czerniaków. Boh., znający Warszawę, miał dowodzić grupą desantową złożoną z trzydziestu żołnierzy. [+]
[00:45:50] Dowódca kompanii zwiadowczej kpt. Konstanty Minuczyc, był w czasie bitwy pod Lenino w punkcie obserwacyjnym razem z gen. Berlingiem – zachowanie gen. w czasie załamania polskiego natarcia. Awans bosmanmata Minuczyca.
[00:49:20] Pięć rowerów i kilkanaście koni na stanie kompanii zwiadowczej. Organizowanie przez boh. desantu z Saskiej Kępy, rozpoznanie terenu. Niemiecki ostrzał Alei Zielenieckiej. Przyjazd kpt. Minuczyca. Rozmowy z żołnierzami Armii Czerwonej. [+]
[00:53:30] Przywiezienie przez saperów trzech pięcioosobowych gumowych łodzi. Dowódcą całego desantu został plutonowy Wójcik, jedną łodzią dowodził podchorąży Ochnik, drugą boh. Ukrycie łodzi za Wałem Miedzeszyńskim, oczekiwanie na rozkaz wyruszenia. [+]
[00:55:40] Przeprawa przez Wisłę nocą 14 września 1944 r. Ostrzał łodzi z Mostu Poniatowskiego i brzegu rzeki. Straty wśród desantu – żołnierze z łodzi Wójcika i Ochnik wrócili wpław na praski brzeg. [+]
[00:58:50] Wylądowanie łodzi boh. na lewym brzegu rzeki. Opisanie akcji w wielu powojennych publikacjach. Oczekiwanie pod ostrzałem: osłonowym radzieckim i niemieckim. Boh. i jeden z żołnierzy udali się na rozpoznanie – ostrzelanie przez powstańczą placówkę. [+]
[01:01:12] Wzięcie do niewoli dwóch Niemców znalezionych na częściowo zatopionym statku [statek wycieczkowy „Bajka”]. Boh. nadawał sygnały na praski brzeg, ale nikt nie odebrał, bo uznano, że wszyscy z desantu zginęli. Okopywanie się żołnierzy na brzegu, przyczołganie się pod silnym ostrzałem z Mostu Poniatowskiego Andrzeja Romockiego „Morro”. Powitanie i przeskok przez ulicę między domy na ul. Wilanowskiej. [+]
[01:06:52] Droga między domami, niemiecki ostrzał – boh. został ranny w obie nogi i dalej był niesiony na noszach przez niemieckich jeńców. Spotkanie na ul. Okrąg z dowódcą obrony Czerniakowa pułkownikiem „Radosławem” [Jan Mazurkiewicz]. [+]
[01:12:50] Opatrywanie ran w szpitalu polowym przez dr „Broma” [Zygmunt Kujawski]. Rozmowa w szpitalu z płk „Radosławem” – liczebność i uzbrojenie polskiego wojska, nastroje wśród żołnierzy. Przygotowanie przyczółka na przyjęcie desantu. [+]
[01:16:52] Organizacja lądowania oddziałów na przyczółku czerniakowskim, obsadą pozycji kierował płk „Motyl” [Zbigniew Ścibor-Rylski].
[01:18:20] Boh. napisał meldunek do swojego dowódcy – przeczytanie meldunku przez „Radosława”, który wysłał na praski brzeg swojego oficera łącznikowego mjr „Kmitę” [Witold Sztampke]. Ranny w nogi boh. został w szpitalu powstańczym – nadzieje na zabranie do szpitala na praskim brzegu.
[01:20:26] Przeprawa łódki, którą dowodził zastępca boh. st. strzelec Święcicki. Rozmieszczanie żołnierzy Berlinga, którzy przypływali na pomoc powstańcom. Forsowanie odcinka między mostami Kierbedzia i Kolejowym przez brygadę kawalerii, walki na Powiślu.
[01:23:17] Zapełnianie rannymi budynku zajętego przez powstańczy szpital. Wdarcie się Niemców do budynku 19 września. Koło boh. leżał dowódca „Parasola” [Jerzy Zborowski „Jeremi”], którym opiekowała się żona, córka gen. Trojanowskiego [Janina Trojanowska-Zborowska „Nina”] – wyniesienie dowódcy „Parasola” na noszach. Ewakuacja rannych z zaatakowanego szpitala, ostrzeliwanie się przez rannego chłopca „Kapralinkę”. Boh. i jeszcze jeden ranny uciekli przez okno i doszli do domu, w którym byli żołnierze 3 Dywizji Piechoty. [+]
[01:30:26] Śniadanie u żołnierzy 3 DP, okrążenie budynku przez Niemców, ostrzeliwanie się powstańców i żołnierzy. Przedostanie się grupy do następnego budynku – oczekiwanie na możliwość ucieczki. Przelot niemieckich samolotów ostrzeliwanych przez samoloty radzieckie. Boh. wraz z grupą uciekinierów przedostał się do następnego budynku, ale został postrzelony w bok. [+]
[01:36:49] Powojenny przypadek podobnego postrzelenia żołnierza na poligonie – zajęcie się rannym w szpitalu przez wykwalifikowany personel. W 1944 r. sanitariuszka zakleiła boh. ranę plastrem. [+]
[01:37:50] Nastroje wśród powstańców, szukanie cywilnych ubrań. Dalsza droga boh. - dotarcie do polskich pozycji, odpoczynek w szopie pełnej zwłok. Dojście do domu nad brzegiem Wisły – niemieckie ataki. Wieczorem boh. wycofał się razem z żołnierzami, którzy szli na Mokotów. Ranny nie chciał wchodzić do kanału i wycofał się do częściowo zatopionego statku "Bajka". Ewakuacja łódką kilku rannych ze statku. Bezskuteczne oczekiwanie na dalszą ewakuację. [+]
[01:46:13] Boh. postanowił przepłynąć rzekę wpław. Na środku nurtu trafił na mieliznę i przeszedł nią kawałek w kierunku Saskiej Kępy. Dotarcie na brzeg i spotkanie z żołnierzami – nie było karetki, która odwiozłaby go do szpitala. [+]
[01:48:39] Boh. i jeszcze jeden ranny żołnierz postanowili sami dojść do szpitala i zostali na ulicy ostrzelani przez Niemców – ucieczka do pobliskiego domu, pomoc jego mieszkańców. Przyjazd karetki, która zabrała boh. [+]
[01:50:33] Przyjazd do szpitala w Otwocku. Opatrzenie boh., którego lekarz wziął za cywila. Ciężki przypadek biegunki i infekcja ran w obu nogach – zagrożenie amputacją. Operacja – tzw. „wycięcie szerokie” ran. Po operacji boh. opiekowała się sanitariuszka Rosjanka. [+]
[01:55:44] Boh. napisał list do domu. [przerwa techniczna]
[01:56:25] Boh. napisał list do domu i do Otwocka przyjechał jego ojciec. Okazało się, że zwiadowca Ochnik, ranny w czasie przeprawy, odnalazł w Lublinie rodzinę boh. i powiedział o jego śmierci. Ojciec załatwił przeniesienie boh. do szpitala w Lublinie. Przejazd z Otwocka ciężarówką zatrzymaną na punkcie kontrolnym. Wizyta w domu. [+]
[02:00:52] Pobyt w lubelskim szpitalu, powolne gojenie ran. Boh. dowiedział się z gazety, że odznaczono go Krzyżem Walecznych. Pomoc w kuchni szpitala, pogadanki dla żołnierzy. [+]
[02:02:56] Wigilia 1944 – do szpitala przyjechali: Bolesław Bierut i gen. Karol Świerczewski. Przemówienie podczas uroczystości wygłosił m.in. dr Gorzkowski [Edward] oraz boh. (w imieniu podoficerów). [+]
[02:05:09] Spotkanie z prezydentem Bolesławem Bierutem i gen. Karolem Świerczewskim – boh. został mianowany chorążym przez prezydenta. [+]
[02:07:15] Styczeń 1945 – boh. nie dostał się do szkoły oficerskiej, bo za późno złożył podanie i zdecydował się wrócić na front. Wizyta u prezydenta Bieruta, który potwierdził nadanie boh. stopnia chorążego – wydanie legitymacji oficerskiej. [+]
[02:09:36] 17 stycznia 1945, gdy w Lublinie świętowano zdobycie Warszawy, boh. udał się na punkt kontrolny i wyruszył w poszukiwaniu swojej jednostki. [+]
[02:10:26] Przyjazd do Warszawy. Boh. ruszył trasą wskazywaną na otrzymywanych i niszczonych karteczkach: Błonie, Inowrocław, Bydgoszcz – tu trafił na tyły swojej dywizji: kompanię moździerzy, która utknęła w mieście z powodu braku benzyny. Wspólna droga w kierunku Złotowa. [+]
[02:12:12] Przejazd przez starą granicę polsko-niemiecką. W okolicach Złotowa boh. odnalazł swoją kompanię – kilku piechurów jadących furmanką i kawalerzystów. Problemy z zaopatrzeniem w paliwo. Mianowanie dowódcą 3 plutonu złożonego z byłych partyzantów. [+]
[02:15:05] W dwóch plutonach idących znad Oki przeważali starsi żołnierze, w plutonie boh. była młodzież, w tym dwóch powstańców z Warszawy.
[02:16:05] Pierwsze zadanie plutonu: rozpoznanie drogi. Napotkanie rozbitego samochodu Legionu Holenderskiego i pozbieranie legitymacji. Przejście przez opuszczoną wieś i dojście do Złotowa, z którego wyszli Niemcy, a do którego jeszcze nie weszli żołnierze 4 Dywizji Piechoty, którzy toczyli boje o miasto. [+]
[02:18:25] Boh. był dowódcą plutonu motocyklowego, ale zwiadowcy poruszali się na rowerach lub furmanką.
[02:19:02] Walki o Wał Pomorski. Boh. znał niemiecki, więc rozmawiał z jeńcami. Odznaczenie boh. po zdobyciu Mirosławca. Walka kompanii zwiadowczej o folwark Mirosławiec, boh. dowodził piechotą podczas ataku mając za uzbrojenie jeden rkm. Zajęcie wsi.
[02:23:32] Droga przez Kołobrzeg nad Dziwnę, zatrzymanie frontu na linii rzeki, batalionem na Wolinie dowodził Tadeusz Cynkin. Pluton boh. pojmał kilku jeńców i rozpoznał niemiecką baterię artylerii.
[02:25:05] Odwołanie z frontu plutonu boh. na czas świąt. Wielkanoc kompanii zwiadu – jeden z żołnierzy przygotował całego prosiaka z jabłkiem w zębach i potem nie mógł się opędzić od zamówień z innych jednostek. [+]
[02:26:53] Zadanie plutonu boh. podczas forsowania Odry pod Siekierkami. Spotkanie rosyjskiego żołnierza, który miał mapę lotniczą terenu z naniesionymi niemieckimi pozycjami i pozwolił ją przerysować. [+]
[02:30:03] Przebieg działań na froncie 15 kwietnia 1945 – słaby ostrzał niemieckich pozycji przez artylerię. Rozmowa z szefem zwiadu dywizji mjr Snicarenko. Niemiecki bunkier na drugim brzegu Odry. Pokazanie mapy z naniesionym bunkrem gen. Bewziukowi – rozkaz ostrzału bunkra.
[02:36:58] Akcja na rzece – boh. musiał przeprawić się na drugi brzeg z rozkazem dla żołnierzy. Załadowanie na łódź desantową razem z plutonem artylerii przeciwpancernej, pomyłka rosyjskiego sternika – uderzenie łodzi o filary mostu i zatopienie holownika ciągnącego desant podczas niemieckiego ostrzału. Obrzucenie łodzi granatami z mostu. Walka z Niemcami – boh. strzelał z pepeszy. Wsparcie polskiej piechoty. Rozstrzelanie Niemców, którzy zatopili holownik. Powrót do jednostki. [+]
[02:45:27] Zwiad nad Starą Odrę, droga do Berlina.
[02:47:10] Początkowo Dywizja znalazła się na północ od Berlina jako wsparcie nacierających wojsk radzieckich – zmiana rozkazu – uderzenie na miasto. Pluton boh. dostał rozkaz przejścia wzdłuż Englische Strasse. Ostrzał czołgów z panzerfaustów przez członków Hitlerjugend, ukrywających się w domach – niszczenie stanowisk strzeleckich. [+]
[02:51:00] Boh. nie stracił ani jednego żołnierza z plutonu podczas walk w Berlinie. Wejście na Plac Paryski koło Bramy Brandenburskiej – tłumy żołnierzy. Odwołanie żołnierzy 1 Dywizji z Berlina – droga na zachód za jednostkami niemieckimi, które wyrwały się z okrążenia. [+]
[02:54:51] Poddawanie się Niemców podczas ostatniego starcia. Dojście żołnierzy 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki do Łaby. Kapitulacja Niemiec.
[02:55:00] Sporadyczne ataki Niemców po kapitulacji. Stacjonowanie dywizji koło Berlina do czerwca 1945 – przyjazd do Siedlec. W październiku przyszedł rozkaz pozwalający studentom, mającym rozpoczęte studia, na zwolnienie z wojska i kontynuację nauki. Boh. przeniesiono w stan nieczynny i rozpoczął studia medyczne.
[02:57:42] Studia w Wojskowej Akademii Medycznej i awans na porucznika. Praca na położnictwie i ginekologii. Coroczne ćwiczenia w wojsku i awanse. Boh. był kandydatem na dowódcę batalionu wzmocnienia sanitarnego. Zadania batalionu sanitarnego w dywizji walczącej na froncie – organizacja wojsk sanitarnych. Podliczenie bitew, w których boh. brał udział.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania]
[03:02:15] Przedstawienie rodziców: Bronisław Kowalski i Mieczysława z d. Kłębuchowska.
[03:02:52] W pierwszej klasie gimnazjum boh. wstąpił do harcerstwa, w drugiej klasie założył zastęp żeglarski. Boh. był członkiem klubu żeglarskiego w Łucku – pozwolenie na korzystanie przez harcerzy z klubowego sprzętu.
[03:05:25] Śmierć Piłsudskiego – rodzina mieszkająca w Czumowie nad Bugiem dowiedziała się o śmierci Marszałka z radia. Ojciec wyjechał do Krakowa na pogrzeb. Kult Marszałka w domu boh. – w trakcie audycji, w której Szczepko i Tońko zażartowali z Legionów, stryj boh. rozbił pięścią aparat radiowy. [+]
[03:07:43] Boh. był z ojcem na zjeździe Legionistów w Krakowie 6 sierpnia 1939 r. W domu były wszystkie pisma Piłsudskiego, boh. jako dziecko czytał jego książki. Zainteresowanie wojskiem – boh. miał kalendarze wojskowe ze zdjęciami dowódców i chciał zostać oficerem Marynarki Wojennej.
[03:09:54] Wyjazd z Łucka do Krakowa na Zjazd Legionów specjalnym pociągiem, w którym jechali delegaci z różnych miejscowości. Defilady 19 marca, w dniu imienin Marszałka, ale też w urodziny siostry.
[03:11:24] 1 września 1939 boh. szedł do szkoły i spotkał kolegę Zbyszka Dymińskiego, który powiedział mu o wybuchu wojny. Ojciec, sierżant rezerwista, przygotował kartę mobilizacyjną, ale nie dostał powołania tego dnia. Działalność ojca w Armii Krajowej.
[03:14:35] Tradycje legionowe w rodzinie – stryjek należał do Organizacji Orła Białego i został rozstrzelany przez Niemców w 1940 r. – zdrada organizacji przez granatowego policjanta Kondratowicza.
[03:16:03] Złapanie boh. podczas próby nielegalnego przekroczenia granicy w styczniu 1940 r. przez dwóch uzbrojonych cywili-sowietów, należących do straży granicznej – przesłuchanie w wiejskiej chacie. Pobyt w więzieniu w Twierdzy Brzeskiej – odebranie rubli, warunki w więzieniu. Wypuszczenie grupy ludzi na brzegu Bugu i oddanie strzałów przez sowietów – przyjazd Niemców, którzy wszystkich zatrzymali. Boh. ukrył się w pobliskiej chacie i przez wnuka właścicielki został odprowadzony na dworzec – rozmowy ludzi na dworcu. Spotkanie prowokatora w pociągu. Sprawdzanie dokumentów na dworcu w Siedlcach. Gest Rosjanina – natarcie odmrożonych uszu boh. [+]
[03:31:28] Spotkanie z ojcem w Lublinie, przekazanie pieniędzy, które po drugiej stronie granicy straciły ważność.
[03:32:56] Próba wciągnięcia boh. do Narodowych Sił Zbrojnych. Zbiórka pieniędzy na Radę Główną Opiekuńczą – reakcja Ukraińca. Działalność AK.
[03:36:46] Struktury Armii Krajowej (boh. był dowódcą drużyny) i zasady konspiracji. Plan alarmowy na wypadek aresztowania – wdrożenie go po aresztowaniu jednego z kolegów za handel mięsem. Boh. należał do Konspiracyjnej Grupy Specjalnej przy Sztabie Okręgowym 80 i miał pseudonim „Rokita”– zmiana pseudonimów w czasie działań wojennych.
[03:42:29] Żołnierz o pseudonimie „Tereska” nie chciał go zmienić. Stan pogotowia przed akcją. Boh. nie chciał uczestniczyć w akcjach skierowanych przeciwko ludności wiejskiej.
[03:45:08] Losy żołnierzy, którzy byli z boh. w łodzi podczas przeprawy na Czerniaków. Boh. został po wojnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Jeden z żołnierzy, Polak z Żytomierza, przejął dowodzenie po boh. i przewoził na praską stronę majora Kmitę – wykorzystanie żołnierza przez berlingowską propagandę. Przyznanie wysokich odznaczeń wszystkim żołnierzom będącym na łodzi – wszyscy przeżyli wojnę. [+]
[03:50:31] Straty w ludziach podczas przeprawy: na łodzi Ochnika zginęło czterech żołnierzy, na łodzi plutonowego tylko on został ranny.
[03:51:35] Pobyt w szpitalu polowym w Otwocku. Spotkanie z żołnierzem Armii Ludowej, którego sowieci chcieli zmusić do denuncjowania powstańców, więc ukrywał się w szpitalu. W szpitalu boh. był wzięty za akowca.
[03:56:38] Stosunek powstańców do berlingowców, rezerwa starszych i nadzieje młodszych. Zachowanie powstańców po lądowaniu polskich żołnierzy na przyczółku czerniakowskim.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.