Chodorowska-Krzyżowska Alina cz. 3
Alina Chodorowska-Krzyżowska (ur. 1926, Pruszków) w czasie okupacji należała do konspiracyjnej organizacji Konfederacja Narodu, brała udział w kolportażu pisma „Sztuka i Naród” i uczestniczyła w zajęciach prowadzonych przez Andrzeja Trzebińskiego. Uczęszczała na tajne komplety liceum im. Królowej Jadwigi, studiowała na tajnym Wydziale Medycyny w Szkole Sanitarnej. W mieszkaniu zajmowanym przez jej rodzinę ukrywali się Żydzi. W czasie Powstania Warszawskiego przez trzy dni wraz z rodziną była przetrzymywana do rozstrzelania, potem jako uczennica szkoły felczerskiej została wcielona wraz z bratem do personelu medycznego szpitala Dzieciątka Jezus. Po ewakuacji szpitala uciekła wraz z matką i uniknęła wywózki do obozu. W styczniu 1945 wróciła do Warszawy. Skończyła studia medyczne w dwóch specjalizacjach (pediatria i psychiatria). Obecnie na emeryturze, mieszka w Warszawie.
more...
less
[00:00:10] W Polsce było niewielu lekarzy zajmujących się psychiatrią dziecięcą. Prof. Kazimierz Dąbrowski interesował się tymi zagadnieniami już przed wojną. To dzięki niemu można było po wojnie kształcić się i leczyć dzieci z zaburzeniami psychicznymi. Wpływ przeżyć wojennych na dzieci – bombardowania, pobyty w schronach, utrata rodziców. Porównanie dawnych nawyków wychowawczych z czasami współczesnymi. Obecnie dzieciom na dużo się pozwala, co często jest szkodliwe zarówno w nauce, jak i kontaktach społecznych. Trend wśród nastolatków we Francji.
[00:04:50] Wśród pacjentów boh. było dużo sierot – porównanie z dziećmi współcześnie, kształtowanie przez dostęp do mediów – sytuacja w Stanach Zjednoczonych. Dzieci podczas wojny też oglądały straszne rzeczy.
[00:08:52] Młodzież czasu okupacji musiała zdobywać wiele rzeczy. Zdobycie kontaktów w konspiracji było trudne. Po wpadce na ul. Wspólnej grupa Barbary Sadowskiej straciła kontakt. Jeden z chłopaków został zastrzelony, innych aresztowano i trafili do obozów. Zdobywanie jedzenia dla osób, które się ukrywały – waga skromnych działań. Andrzej Trzebiński zginął, bo nie miał pieniędzy na życie. Ktoś załatwił mu obiady na stołówce, aresztowano go i rozstrzelano w egzekucji ulicznej – poczucie winy.
[00:12:36] W mieszkaniu rodziny boh. ukrywano Żydów. Starano się stworzyć im dobre warunki. Urządzano potańcówki, słuchano muzyki z płyt. Franka Goldberg przed wojną była gosposią u Mędrzyckiego, a podczas okupacji była w domu boh. – wspólne zabawy. Franka po wojnie wyjechała do Anglii i wyszła za mąż jako pierwsza z grupy znajomych. Losy rodziny Cwajerów. Dziewczynka wychodząca z getta została okradziona. Pamiętała tylko numer telefonu rodziny boh., zadzwoniła, a potem przyjechała rikszą. Na dzieci żydowskie, wychodzące w getta przez dziurę w ogrodzeniu, napadali kilkunastoletni chłopcy.
[00:18:08] Gdy wybuchło powstanie w getcie, boh. była w szpitalu. Po wpadce na Wspólnej razem z koleżanką ukrywały się u rodziny w Miechowie. Nie było tam kanalizacji, zima w 1943 r. była mroźna, boh. zachorowała na palenie nerek, musiała wrócić do Warszawy i trafiła do szpitala Ujazdowskiego. Pewnej nocy dostrzegła światło, była to łuna płonącego getta. Na terenie szpitala był barak, w którym trzymano Ukraińców lub Rosjan. Jeńcy głodowali. Baraku pilnował Niemiec, pacjenci rzucali chleb jeńcom [+]. Sytuacja w getcie – mordowanie płaczących niemowląt.
[00:23:10] Po powrocie ze szpitala boh. nie miała kontaktu w konspiracją. Zapisała się do szkoły Zaorskiego, która była wstępem do studiów medycznych. Egzamin do szkoły obejmował szeroki materiał. Po egzaminie spotkała Andrzeja Trzebińskiego i powiedziała mu o podjęciu nauki. Niedługo potem Trzebiński został rozstrzelany.
[00:25:25] Zniszczenie getta, postawa rodziców boh. Gdy wybuchło powstanie warszawskie, [w mieszkaniu rodziny boh.] byli: Franka Goldberg, Mieczysław Mędrzycki – jego szesnastoletnia córka uciekła z Brwinowa, jej matkę będącą w ciąży zastrzelono na komisariacie. Ocalały wszystkie ukrywane osoby.
[00:28:08] Reakcja ukrywanych Żydów na powstanie w getcie, gdzie byli członkowie ich rodzin. Siostra Mędrzyckiego miała tam córkę zięcia i dwoje wnucząt, wszyscy zginęli. W czasie powstania w domu nie pojawił się nikt nowy.
[00:29:09] Po wpadce na ul. Wspólnej Barbara Sadowska trafiła do obozu. Przeżyła, ale boh. już jej nie spotkała. Boh. do konspiracji wciągnęła Zuzanna Celina Dogiel, jej ojciec był artystą malarzem. W czasie okupacji podręczniki przedwojenne kupowano w bramach przy ul. Świętokrzyskiej.
[00:32:12] Na potańcówki przychodzili koledzy starszego brata i koleżanki boh. – zajęcia młodzieży. Można było uczyć się w szkole Zaorskiego albo w szkole chemicznej na tyłach Nowego Światu. Po wojnie zajęcia tam zaliczano jako studia.
[00:34:00] W domu nr 53 w Alejach Jerozolimskich było tylko kilka mieszkań prywatnych. Budynek stał naprzeciwko dworca i pozostałe lokale zajmował hotel dla żołnierzy niemieckich. Gdy [podczas powstania warszawskiego] kazano lokatorom zejść na podwórze, gdzie stał karabin maszynowy, w oknach siedzieli żołnierze. Być może dlatego lokatorów nie rozstrzelano. Gdy chodzono po mieszkaniach i kazano schodzić na dół, żołnierze nie zachowywali się brutalnie. Do hotelu było wejście z bramy, a do mieszkań [z innej strony]. Też na drugim piętrze, ale po drugiej stronie podwórka mieszkał Krzysztof Zanussi z matką.
[00:37:50] W czasie okupacji ojciec pracował w prywatnej firmie robiącej urządzenia elektryczne. Matka była chora, przed wojną usunięto jej jedną nerkę. Gospodyni Frania była zaradna, do życia w domu włączały się mieszkające tam osoby – kwestia utrzymania. W hotelu był portier, który widział, kto wchodzi i wychodzi – uznawanie, że gosposia, która wychodzi z domu nie może być Żydówką. Ukrywane osoby miały aryjskie papiery na nowe nazwiska.
[00:40:10] Bronia, która uciekła z Brwinowa, po wojnie wyjechała do Anglii. Jej ojciec Mieczysław [Mędrzecki] zamieszkał w Wiedniu z dawną sympatią. Żydzi, którzy się uratowali, „odrąbali się” od przeszłości – luźne kontakty z polską. Siostra Mędrzyckiego, pani Cwajerowa z mężem, wyjechała do kibucu w Izraelu i była oburzona panującymi tam warunkami. Gosposia wyjechała do Anglii i wyszła tam za mąż. Po wojnie boh. już jako lekarka spotkała się z uratowaną dziewczynką, która została w Polsce i wyszła za mąż. Rodzice nie ubiegali się o medal Sprawiedliwych. Swoją postawę w czasie okupacji uznawali za coś normalnego. Wspomnienie robienia ryby po żydowsku, wspólne posiłki. Ukrywani Żydzi nie obchodzili swoich świąt.
[00:46:00] Wspomnienie pożaru mieszkania przy Nowym Świecie [we wrześniu 1939, cz.1 nagrania]. Na podwórku było kino „Majestic” – wybuchy taśmy filmowej, odczucia boh.
[00:47:55] Boh. skupiając się na rozmowie przestała odczuwać dolegliwości.
[00:48:30] Boh. spodziewała się, że powstanie wybuchnie w piątek, ale nie miała już kontaktów z podziemiem. Powstanie odwołano i wybuchło we wtorek. Sytuacja przed powstaniem. Gdyby rodzice coś ukryli, to nie powiedzieliby jej o tym.
[00:50:40] Mieszkanie przy ul. Nowy Świat 43 leżało w okolicy uznanej za spokojną. W sąsiedztwie nie było obiektów wojskowych. Po wybuchu wojny zjechała się tam rodzina i w mieszkaniu było 17 osób – zaopatrzenie w żywność. Przy Ordynackiej było targowisko i boh. poszła tam z babcią. W czasie bombardowania zdołały ukryć się w bramie, która ocalała.
[00:52:35] Rodzice, brat ani sympatia nie wiedzieli, że boh. działa w konspiracji – obowiązujące zasady. Sytuacja po wpadce na ul. Wspólnej – wyjazd z Warszawy. Brat nie był w konspiracji. Chodził do szkoły Wawelberga. Bronek współpracował przed wojną z Trzebińskim w piśmie gimnazjalnym – stosunek brata do walki zbrojnej.
[00:56:30] Postawa rodziców podczas okupacji – pomoc potrzebującym. Uczniowie gimnazjum im. Czackiego mieli tajne komplety w mieszkaniu, stół, przy którym się uczono, zachował się do dziś. Brat przygotował pomoce naukowe, gdy rozległ się dzwonek boh. poszła otworzyć drzwi. Stał tam starszy człowiek, któremu wyniosła chleb, ale okazał się profesorem, który przyszedł na lekcje. Po wojnie uczniowie opiekowali się nim. [+]
[00:58:30] Boh. nie znała nazwisk członków konspiracji. Po wojnie z niektórymi znajomymi spotykała się – nauka i praca.
[00:59:15] Boh. i matka zaraz po wyzwoleniu poszły do Warszawy – powody decyzji. Mieszkanie Zanussich został przez kogoś zajęte i rodzina przyszłego reżysera zamieszkała piętro wyżej. Przechodzono przez Wolę, gdzie po wybuchu leżały jeszcze resztki ciał.
more...
less