Jasińska-Kania Aleksandra cz. 22
Aleksandra Jasińska-Kania (ur. 1932, Moskwa), córka działaczki komunistycznej i społeczniczki Małgorzaty Fornalskiej oraz Bolesława Bieruta. Pochodzi z rodziny zaangażowanej w międzynarodową działalność komunistyczną, nielegalną w międzywojennej Polsce. Oboje rodzice byli wielokrotnie aresztowani i więzieni. Wychowywała ją babcia Marcjanna Fornalska. Aleksandra Jasińska-Kania opowiada historię swojego imienia i nazwiska, losy rodziny matki ukształtowane przez wiejską biedę po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i niezgodę na nią. Opisuje swoje życie w przedwojennej Moskwie, nieliczne momenty spędzone z rodzicami, dwa pobyty w Międzynarodowym Domu Dziecka w Iwanowie. Wspomina wychowanków, dzieci komunistów z całego świata. Opowiada o pobycie z matką i babcią w Białymstoku, z którego musiały pośpiesznie uciekać w dniu inwazji Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 r. Wspomina powrót do Polski w sierpniu 1944, krótki pobyt w Lublinie, gdzie rozpoczęła naukę w polskiej szkole, przeprowadzkę do odbudowującej się Warszawy i edukację w liceum im. Reytana. Po maturze, za namową ojca, rozpoczęła studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim.
mehr...
weniger
[00:00:07] Boh. obserwowała odbiór przemian przez społeczeństwo. W latach 90. dyskutowano o tym, co jest dobre w przemianach, a co było lepsze za poprzedniego ustroju – tęsknota za stałością zatrudnienia. Ludzie utracili pewność pracy i zarobków – inflacja – porównanie z socjalizmem. Cieszono się z obfitości dóbr, które na targowiskach sprzedawano z łóżek [polowych]. Skończyły się problemy z zaopatrzeniem.
[00:02:48] Boh. zachowała stanowisko kierownika zakładu. Po transformacji [ustrojowej] pełniła funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Socjologii. Dyrektor prof. Witold Morawski był członkiem partii, gdy wyjeżdżał za granicę boh. go zastępowała. W 1980 r. w czasie karnawału Solidarności dyrektorem został prof. Michał Pohoski. W czasie strajków studenckich nie przychodził do Instytutu i to boh. negocjowała ze strajkującymi – rozmowy między NZS a Komitetem Partii. Odczucia w związku z sytuacjami zażegnywania konfliktów. W 1980 r. zrobiono nieformalne wybory dyrekcji – wynik głosowania studentów.
[00:07:28] Pod koniec 1989 r. boh. złożyła na Radzie Wydziału projekt ponownego zatrudnienia w Instytucie profesorów usuniętych w 1968 r. – Zygmunta Baumana, Bronisława Baczko, Leszka Kołakowskiego, Marii Hirszowicz i Stefana Morawskiego. Wniosek przeszedł jednomyślnie przez Radę Naukową, zatwierdziły to władze Uniwersytetu Warszawskiego. Do profesorów wysłano informacje, że mogą wrócić do pracy na wydziale. Zrobił to Stefan Morawski, który wrócił do Warszawy. Prof. Baczko mieszkał we Francji, Bauman, Kołakowski i Hirszowicz w Anglii – przyjazdy na wykłady. Boh. zaprosiła prof. Baumana na wykład o współczesnych teoriach socjologicznych. Zaproszenia przez inne uczelnie.
[00:12:05] Profesorowie, którzy obronili doktoraty na UW, mieli też doktoraty honoris causa innych uniwersytetów. Bauman otrzymał tytuł na uczelni w Poznaniu. Prof. Kołakowskiemu zorganizowano uroczystość wznowienia doktoratu po 50 latach. Rada Wydziału Instytutu Socjologii wystąpiła z odpowiednim wnioskiem dla profesorów Baczko i Baumana. Najstarszy doktor promowany przez nominowanego miał być jego „promotorem”. Boh. miała pełnić tę funkcję na wznowieniu doktoratu prof. Baumana i wygłosić uzasadnienie wniosku. Jan Kwaśniewski, jeden z pracowników naukowych, zgłosił protest przeciwko wznowieniu doktoratu prof. Baumana. Uzasadnieniem była jego praca w Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego i w Informacji Wojskowej. Rektor prof. Krystyna Chałasińska-Macukow nie przedstawiła wniosku na posiedzeniu senatu uczelni. Prof. Mirosława Marody i Aldona Jawłowska złożyły protest przeciwko tej decyzji. Pani rektor nie chciała awantury – obrona Baumana, sprawa przynależności do KBW, gdzie zajmował się przygotowywaniem materiałów szkoleniowych i nie brał udziału w walkach z podziemiem. Do uroczystości nie doszło. Prof. Bauman uznał, że po raz drugi został usunięty z uczelni i już nie przyjeżdżał na wykłady na UW. Wykładał na Uniwersytecie Wrocławskim, w Gdańsku, Toruniu i na KUL w Lublinie. [+]
[00:20:30] Boh. zorientowała się, że na jej wykłady i seminaria przychodzi grupa studentów o lewicowej orientacji. Doktoranci o lewicowych poglądach prosili, by była ich promotorką. Zakład Socjologii Ogólnej po Baumanie przejął Włodzimierz Wesołowski, a po nim boh., która była jego szefową w latach 80.-90. Pracownicy mieli różne poglądy. W Zakładzie pracował m.in. Zdzisław Krasnodębski. Boh. miała wielu doktorantów i asystentów. W latach 90. pojawiło się dużo możliwości zatrudnienia dla socjologów i wielu zdolnych studentów wybrało prace dające lepsze zarobki.
[00:24:24] Z grupy doktorantów wybijało się sześć osób, pięć osób to obecnie profesorowie socjologii. Doktorantem boh. był pochodzący ze Śląska prof. Lech Nijakowski, który zajmował się problematyką mniejszości narodowych i tożsamości narodowych. Pracował w Sejmie w Komisji Mniejszości Narodowych. Innym wybijającym się studentem był Sławomir Łodziński, także zajmujący się problematyką mniejszości i pracujący w Komisji Sejmowej nad przygotowaniem ustawy o mniejszościach. Inni zdolni studenci to Maciej Gdula i Adam Ostolski.
[00:28:45] Wśród zdolnych doktorantek były Joanna Konieczna-Sałamatin, Aleksandra Grzymała-Kazłowska i Renata Włoch. Joanna Konieczna studiowała także na Politechnice i zajmowała się statystyką oraz stosunkami między Polakami i Rosjanami, Ukraińcami, Białorusinami. Jej doktorat dotyczył zróżnicowania i tworzenia tożsamości narodowej na Ukrainie. Aleksandra Grzymała-Kazłowska także zajmowała się relacjami z mniejszościami narodowymi i robiła badania mniejszości wietnamskiej oraz ukraińskiej w Polsce. Prowadziła badania nad migracjami, napisała pracę o migracjach sezonowych. Renata Włoch studiowała na dwóch wydziałach, skończyła studia politologiczne i socjologię. Zajmowała się stosunkami międzynarodowymi i problematyką globalizacji, a także integracją imigrantów.
[00:35:35] Nijakowski był bardzo aktywny, szybko obronił doktorat, dużo publikował. Praca habilitacyjna „Rozkosz zemsty” traktowała o stosunku do Niemców po zakończeniu II wojny. Autor szukał odpowiedzi na pytanie, dlaczego nie doszło do ludobójstwa Niemców. Prace doktorantów były ważne dla boh., ponieważ wiązały się z jej badaniami i pracami – wzajemna inspiracja. Zakres zadań doktorantów i doktorów na uczelni – ćwiczenia do zajęć ze współczesnych teorii socjologicznych. Doktorantki prowadziły ćwiczenia do wykładów na temat imigracji. Boh. wprowadziła system współudziału w prowadzonych przez siebie seminariach – wspólne opracowywanie programu i prowadzenie zajęć.
[00:40:19] Boh. wykładała współczesne teorie socjologiczne do roku 2002, do ukończenia 70 roku życia. Wtedy profesorowie musieli przechodzić na emeryturę. Prof. Jerzy Szacki prowadził wykłady z historii myśli społecznej dla studentów I roku. Wykłady boh. były ich kontynuacją na roku II.
[00:41:45] W 1975 r. postanowiono przygotować wybór tekstów dotyczących teorii socjologicznych z prac nie tłumaczonych na język polski. Pomagał w tym asystent Włodzimierz Derczyński – wydanie przez PWN książki „Elementy teorii socjologicznych”. Książkę na jakiś czas zatrzymała cenzura zarzucając, że nie uwzględnia perspektywy marksistowskiej. Szacki napisał wstęp o tym, jak opisane teorie mają się do marksizmu i wtedy cenzura odblokowała publikację. Książka nie miała dużego nakładu i potem rozpowszechniano ją w odbitkach. [+]
[00:44:08] W latach 90. boh., prof. Szacki, Marek Ziółkowski, profesor Uniwersytetu Poznańskiego i opozycjonista oraz Lech Nijakowski wydali dwutomową książkę „Współczesne teorie socjologiczne”. Przy tłumaczeniu tekstów z różnych języków pomagali doktoranci.
[00:47:50] Maciej Gdula chciał pisać doktorat o partii Samoobrona, wystąpił o stypendium we Florencji i dostał je. Ze względów osobistych postanowił z niego zrezygnować i został doktorantem na UW – zmiana tematyki na socjologię miłości. W tamtym czasie boh. zajmowała się socjologią emocji i napisała artykuł „Socjologiczne odkrywanie emocji” – zainteresowanie studentów. Tematyka emocji w socjologii. Pod koniec lat 70. w socjologii odżyło zainteresowanie emocjami i rozwinęło się w odrębną subdyscyplinę, socjologię emocji. Gdula prowadził z nią seminarium na temat socjologii miłości, a Nijakowski seminarium na temat socjologii nienawiści. Na seminaria zgłaszało się mnóstwo studentów, odpadali cię, których przerastało czytanie wielu publikacji w obcych językach. Maciej Gdula obronił doktorat na temat miłości.
[00:53:32] Adam Ostolski pochodził z Pomorza. Zajmował się problematyką pamięci, działał w partii Zielonych. Zaangażowanie polityczne odciągało dawnych doktorantów od pracy naukowej. Gdula interesował się socjologią francuską i z tego zakresu pisał habilitację – działalność w partii Wiosna.
[00:56:10] Pod wpływem studentów boh. poprowadziła seminarium ze współczesnych teorii socjologicznych, w tym neomarksizmu. Zabrała się tam czołówka studentów zaangażowanych w politykę po różnych stronach, m.in. Sławomir Sierakowski, Karolina Wigura, Michał Łuczewski.
[00:58:30] Na jednej z konferencji międzynarodowych boh. przedstawiła referat, analizę przemian politycznych, które rozpoczęły się na przełomie XX i XXI w. – zmiana podziałów politycznych, które w latach 90. były podziałami na postsolidarnościowców i postkomunistów. Później, nie tylko w Polsce, zaczął dominować podział na neoliberalizm i neopopulizm. Boh. napisała artykuł na ten temat. Michał Łuczewski na jednej z konferencji podszedł do prof. Baumana i opowiedział o swojej interpretacji jego książki „Zagłada i nowoczesność”. Wg Baumana Holokaust był wytworem zwyrodniałej części nowoczesności. Michał Łuczewski dopatrzył się w tym temacie związków z aborcjami. Kwestie interpretacji.
[01:04:32] Boh. była przewodniczącą komisji habilitacyjnej Andrzeja Zybertowicza. Boh. spotkała się z Zybertowiczem na konferencji w Rotterdamie. Zybertowicz reprezentował wtedy inną optykę – radykalna zmiana poglądów. Tezą główną pracy habilitacyjnej było, że podstawą władzy jest wiedza. Prof. Szacki w recenzji napisał, że autor dobrze broni swoich niesłusznych poglądów.
[01:07:08] W „Polityce” boh. przeczytała artykuł komentujący zaangażowanie Gduli w politykę. Postawiono tam tezę, że uczeni przechodzący do działalności politycznej podnoszą jej poziom. Polityka a działalność naukowa – refleksje, przykłady znajomych z lewej i prawej strony sceny politycznej. Boh. nie zauważyła pozytywnego wpływu dorobku naukowego na działalność polityczną. Helena Flam porównała modele człowieka racjonalnego i emocjonalnego – wnioski. Wg boh. uczeni, którzy wkraczają w politykę bardziej kierują się emocjami niż racjonalizmem.
[01:12:48] Po rozwiązaniu PZPR boh. chciała zrozumieć zachodzące procesy. Szukała naukowych wyjaśnień mechanizmów działalności politycznej, ideologicznej – interes grupy przedstawiony jako interes ogólny. Usiłowanie przekonania wszystkich, że to, co dobre dla danego środowiska jest dobre dla ogółu. Boh. ma wątpliwości, czy istnieją prawa ogólne, które pozwalają wyjaśniać ciąg rozwoju ludzkości. Na podstawie badań porównawczych różnych społeczeństw można wykazać pewne prawidłowości, pokazać dlaczego coś wyszło inaczej niż planowano. Dla boh. istotne są próby zrozumienia tych procesów.
[01:15:48] W socjalizmie sądzono, że sposobem rozwiązywania problemów jest upaństwowienie własności. Pozwoli to na zlikwidowanie wyzysku, planowanie, racjonalną gospodarkę. Okazało się, że tak się nie stało – rozważania na temat emocji społecznych oraz indywidualnych takich jak radość, duma, zachwyt, wstręt, wstyd itd. W czasie wyborów mamy do czynienia z emocjami grupowymi. Socjologowie emocji wskazują, że emocje społeczne uruchamiają pewną energię pobudzającą do działania, albo odwrotnie – rozczarowanie może powodować apatię i zniechęcenie.
[01:20:20] Dla boh. istotna jest twórczość Zygmunta Baumana. Maciej Gdula poświęcił mu jeden z rozdziałów w swojej rozprawie doktorskiej o miłości [„Utopia, kontrakt i natura. Dyskursy o miłości w kulturze eksperckiej”]. Boh. szerzej zajęła się problematyką miłości i nienawiści. Na 85 rocznicę urodzin Baumana w 2010 r. powstała inicjatywa opublikowania księgi jubileuszowej. Boh. napisała artykuł „Płynność miłości i nienawiści. Zygmunt Bauman o śmierci, miłości i nienawiści”. Tekst został przetłumaczony na angielski i włoski. Boh. wygłosiła go jako referat na konferencji w Rzymie. Niezależnie od Baumana zaczęła się zajmować problematyką miłości i nienawiści.
[01:23:28] Socjologia miłości to obecnie rozwijająca się subdyscyplina socjologii emocji. Miłość jest traktowana jako wartość, a nie tylko emocja – społecznie akceptowane sposoby wyrażania miłości i nienawiści, ich znaczenie w życiu społecznym. Połączenie aspektów neurofizjologicznych, biochemicznych z antropologiczno-kulturowymi oraz z normami społecznymi, które regulują sposoby przeżywania, okazywania miłości i nienawiści. Są teorie wiążące te pojęcia ze strukturami społecznymi – związki uczuć miłości i nienawiści ze statusem społecznym, władzą, dominacją itp. Nawet niektórzy psychologowie twierdzą, że tzw. miłość romantyczna pojawiła się w pewnym okresie w cywilizacji europejskiej. Małżeństwa w Indiach nie mają nic wspólnego z miłością, są umowami między rodzinami, a seksualność nie musi iść w parze z uczuciami. Badania, jakim przemianom podlega miłość w społeczeństwach nowoczesnych – stosowane techniki badawcze.
[01:29:55] Związek między działalnością dydaktyczną a badawczą boh.
mehr...
weniger