Słowikowski Tadeusz

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1967

23 listopada 2023, Bielawa

1:16

Tadeusz Słowikowski (ur. 1957, Gągławki) – od 1960 roku mieszka w Bielawie. W 1977 roku ukończył Technikum Włókiennicze i rozpoczął pracę w Bielawskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. II Armii Wojska Polskiego (Bielbaw). Po odbyciu służby wojskowej (1978-80) wrócił do pracy w Bielbawie, gdzie przepracował w sumie 31 lat (od 1982 roku jako mistrz tkacki). W 2008 roku został zwolniony w związku z likwidacją fabryki. Zatrudnił się w firmie Technotex S.A. w Pieszycach, gdzie przepracował kolejne 14 lat. W 2022 roku przeszedł na emeryturę. Mieszka w Bielawie. W 1980 roku poślubił Jolantę Wiśniewską, mają dwoje dzieci: Sebastiana i Małgorzatę.

[00:00:10] Ur. w Gągławkach pod Olsztynem, rodzina przeniosła się do Bielawy. Szkoły podstawowe nr 9 i 10 w Bielawie, następnie technikum włókiennicze, praca w Bielbawie przez 31 lat. Opis fabryki: 12 sal tkalnych, ponad 1000 krosien, początkowo mechanicznych, potem automaty marki Saurer, zwiększenie wydajności. Opis innych krosien, nowoczesne krosna rapierowe Maf, w latach 90. szkolenie w Lindau z obsługi komputerowych krosien marki Dornier, „krosna chodziły same całą noc”. Możliwość tkania precyzyjnych obrazów. [+]
[00:03:33] Utworzenie nowoczesnej hali z krosnami Dornier sterowanymi komputerowo, „chluba Bielbawu”. Regulacja wilgotności, odrębny mikroklimat wytwarzany nad każdym krosnem. W ramach programu prywatyzacji przemysł lekki należał do 11 NFI („należał do PZPR”). Przyjazd prezydenta Kwaśniewskiego do Bielbawu, zdymisjonowanie dyrektora, nowy dyrektor Marian Kwiecień „wszystko rozpiździł w pizdu”, rozprzedał prosperujący zakład za bezcen. Rozgoryczenie boh. W 2008 r. grupowe zwolnienia.
[00:05:51] Po tygodniu bezrobocia zatrudnienie boh. w Pieszycach [Bielawskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Bieltex” w Pieszycach], wytwarzanie tkanin technicznych, m.in. worków dla poczty, różne przeznaczenie poszczególnych krosien.
[00:07:07] Zasady BHP, wypadki przy pracy w Bielbawie, „kto widział stolarza z wszystkimi palcami”. [+]
[00:08:06] Zaangażowanie boh. w działalność samorządu szkolnego w technikum, funkcja przewodniczącego. Po szkole służba wojskowa: szkolenie w „opelotce” [99 Pułk Artylerii Obrony Przeciwlotniczej] w Ząbkowicach Śląskich, po pół roku Wojewódzki Sztab Wojskowy w Legnicy. Po wojsku powrót do Bielbawu – po szkoleniu w Lindau awans na mistrza tkackiego. W 2008 r. „nas całkiem rozwalili”, stopniowe wyburzanie zakładu, rozprzedanie maszyn, m.in. do Kazachstanu i Tomaszowa. W marcu 2008 wymówienie, brak wypłaty i odprawy, sprawa w sądzie pracy.
[00:11:35] Nowe miejsce pracy: gorsze warunki porównywalne z manufakturą, ręczna obsługa, dźwiganie ciężarów, choroby kręgosłupa. Przejście na emeryturę [w 2022].
[00:13:00] Data urodzenia: 13 marca 1957 r. Rodzice podchodzili ze wsi Płośnica, przyjechali do Gągławek, by pracować w PGR. W 1960 r. przeprowadzka do Bielawy. Ojciec Kazimierz Słowikowski pracował tartaku, potem był palaczem w kotłowni osiedlowej, mama Danuta dd. Michalczyk pracowała w przędzalni Biebawu. Obecnie w miejscu Technikum Włókienniczego w Bielawie przy ul. Żeromskiego mieści się zespół szkół zawodowych (m.in. szkoła policyjna).
[00:15:05] Obecnie brak wykształconych włókienników. Praktyki w szkolnych warsztatach: Jadwiga Socha. Rekrutacja uczniów po 8 klasie do kopalń, „ty masz za dobre stopnie na górnika”. Sąsiad górnik Józef Sierszuła „młodo umarł”.
[00:18:38] Pierwsze dni pracy (szkolenia, przydział do poszczególnych mistrzów). Specyfika obsługi krosna komputerowego Dornier. Dwie specjalizacje w technikum: chemiczna obróbka włókna i tkactwo (nauka w latach 1972-77).
[00:21:36] Opis zadań w Bielbawie: naprawa krosien, dostosowanie poszczególnych splotów, przygotowanie krosna do pracy dla tkacza, zabezpieczanie przed wciągnięciem w wałki. Przypadki „latających czółen”. Wymagające ciągłej uwagi warunki pracy: wąskie przejścia, bardzo duże zagęszczenie krosien.
[00:24:10] Tkaczki z całej Polski mieszkały w przyzakładowym hotelu robotniczym, dowożenie pracowników autobusami z okolicznych wsi, 7 tysięcy pracowników, „rzeka ludzi”, praca w systemie 3-zmianowym, syrena na koniec zmiany słyszana w miasteczku.
[00:26:02] Bielbaw – zakład samowystarczalny: własne gospodarstwo rolne (świnie, krowy), stołówka, tabor transportowy, ośrodki wczasowe w Dźwirzynie, Kołobrzegu. Ośrodki przejęła córka Mariana Kwietnia. Gorycz boh. po zamkniętych zakładach pracy: Bielbaw, Bieltex. System zmianowy pracy: kolejna zmiana po tygodniu, trudność do zaadaptowania się do pracy w nocy. Zespół gospodarczy do wyrabiania normy w wolne dni.
[00:29:32] Trudy pracy w tkalni: huk, zapylenie. Zakład Technotex w Pieszycach wykupiony przez pracowników. Ok. 1982 r. awans boh. na stanowisko mistrza, szefa zespołu trzech mechaników i ok. stu tkaczy (sala 3 i 4).
[00:22:20] W Technoteksie stanowisko starszego mistrza. Żona również zwolniona z Bielbawu w 2008 r. Ogromne napięcie nerwowe w pracy „po przyjeździe [Aleksandra] Kwaśniewskiego”, nieliczenie się z ludźmi, bezwzględny nadzorca Kowalski. Dobra kondycja zakładu przed prywatyzacją, „sprężyna Millera”, „teraz się śmieją z nas w europarlamencie”.
[00:36:00] Przemysł lekki należał do 11 NFI, likwidacja „wszystkich” zakładów włókienniczych. Protesty robotników w stanie wojennym, próba podpalenia posterunku milicji w Bielawie, gaz łzawiący w na ulicy w czasie rozruchów. NSZZ „Solidarność” w Bielbawie wywalczyła kolejny ośrodek wypoczynkowy w Rokitnie.
[00:39:25] Wprowadzenie stanu wojennego: „nie wiem, co ja wtedy robiłem”. Służba wojskowa boh. od wiosny 1978 do wiosny 1980. Przydział do jednostki w Ząbkowicach Śląskich, potem w Legnicy – komfortowa służba bez problemów. „Libacje” oficerów radzieckich i NRD-owskich. Rozebranie pomnika [Wdzięczności dla Żołnierzy Radzieckich] w Legnicy. Komendant płk Eugeniusz Rusoń, szef sztabu, „poczciwy chłopina”, mjr Jurys, sierż. Pawlicki, oficer gospodarczy, politruk płk Rymkiewicz.
[00:42:40] Przewożenie tajnych akt do sztabu we Wrocławiu: z uzbrojeniem (składany pistolet PM), w teczce zamykanej na kłódkę, „wojsko mile wspominam”.
[00:42:50] Przygotowania do ślubu – błąd w akcie urodzenia, ślub 26 lipca 1980 r., razem od 43 lat. Poznanie żony podczas sąsiedzkich korepetycji z matematyki. [+] Syn Sebastian w Holandii, córka Małgorzata, kierowniczka sklepu Netto w Dzierżoniowie. Żona Jolanta Wiśniewska.
[00:48:00] Dobra sytuacja Bielbawu przez cały czas działania, modernizacja powodowała stały wzrost produkcji, eksport na cały świat, gros do ZSRR („studnia bez dna”) jako wyrób radziecki. Najlepsza bawełna egipska do produkcji drogich tkanin: atłasu, satyny. Utworzenie konsorcjum Bawełna Dolnośląska. System organizacji produkcji. Dyrektor Zbigniew Skowroński zachwycony nowoczesną halą nr 9 „na miarę XXI wieku”. Niszczenie majątku, wyburzanie budynków Bielbawu, żal i smutek boh.
[00:52:00] Struktura organizacyjna zakładu. Awans zawodowy zależny od przynależności partyjnej, kolega Dźwiniel, „beztalencie do roboty przy krosnach”, pracował w komórce partyjnej, karierowicz.
[00:54:58] Wakacje: kolonie letnie dla dzieci w Dźwirzynie, „Posejdon” w Kołobrzegu. Obecnie ulubiony ośrodek w Sianożętach.
[00:56:37] Żona pracowała w Bielbawie na wykańczalni (farbiarnia, składalnia, bielnik, magiel, krochmalenie) „i w świat”.
[00:58:40] Zakłady Bielbaw im. II Armii Wojska Polskiego, orkiestra dęta przy zakładzie. Okazjonalna współpraca z wojskiem: tkaniny na mundury galowe i moro, namioty. W Technoteksie niewielka produkcja tkanin na zamówienie, w Bielbawie „miliony metrów”. Stałe zmniejszanie zamówień, ograniczenie produkcji Technoteksu, zwolnienie pracowników. Pies przygarnięty do zakładu obecnie trafił do schroniska
[01:02:20] Poniemieckie budynku Bielbawu, przyjazdy potomków właścicieli, „całe autobusy emerytów, to wszystko było niemieckie”. Założyciel zakładu Christian Gottlob Dierig. Smutek boh. za przeminięciem zakładu Bielbaw.
[01:04:60] Upadek zakładu: rozgoryczenie, „wszystko się rozdupcyło”. Wejście Bielbawu na giełdę, akcje pracownicze – skupowanie akcji od pracowników przez ludzi podstawionych przez Kwietnia. Zyski ze sprzedaży zakładu przez syndyka po ogłoszeniu upadłości.
[01:08:19] Początek upadku zakładu związany z wizytą prezydenta Kwaśniewskiego na początku XXI w. Zwolnienia grupowe w tkalni, zrezygnowanie i apatia pracowników, „agonia zakładu”.
[01:11:27] Zamknięcie zakładu spowodowało generalną zmianę charakteru miasta: z tętniącego życiem na sypialnię, „wymarłe miasto”. Masowe wyjazdy mieszkańców na Zachód, upadanie biznesów, nieruchomości na sprzedaż. Prywatyzacja zbiornika wodnego, odkupienie go przez miasto. Impreza muzyczna Regałowisko Bielawa Reggae Festiwal.
[01:13:17] Obowiązkowe [w PRL] pochody pierwszomajowe: orkiestra dęta, transparenty poszczególnych oddziałów. Poczucie wspólnoty i bliskości ludzi, „żyło się jak w rodzinie”.
[01:15:03] Spacyfikowana próba spalenia komisariatu milicji w czasie stanu wojennego, protestujący z Dzierżoniowa.
more...
less

Gleb Tomasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film