Szwajda Henryka

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1955

18 października 2023, Niemcza

0:47

Henryka Szwajda z d. Klepacz (ur. 1946, Budy Brodzkie) – w 1962 roku ukończyła szkołę przysposobienia zawodowego o profilu krawieckim w Starachowicach. Przez dwa lata pracowała przy budowie wału przeciwpowodziowego na rzece Kamiennej. W 1966 roku wyszła za mąż, a rok później urodziła córkę Annę. Przez pięć lat mieszkała wraz z mężem i córką w Radomiu. Po rozwodzie wróciła do domu rodzinnego. W latach 1973-91 pracowała jako suwnicowa w Zakładach Górniczo-Metalowych w Zębcu. W 1986 roku ponownie wyszła za mąż. Mąż zmarł w 2016 roku. W 2022 roku zamieszkała w Domu Opieki Społecznej w Niemczy.

[00:00:08] Ur. 10 grudnia 1946 r. we wsi Budy Brodzkie, troje rodzeństwa: Halina, Jan, Tadeusz. Ojciec po wojnie najpierw był w milicji, potem został kierowcą w MPK w Starachowicach, miał niewielkie gospodarstwo. Oboje rodzice pochodzili z jednej wsi, razem się wychowywali.
[00:03:08] Wioska położona na zalesionych pagórkach. Boh. wyszła za mąż i urodziła córkę, mieszkali przez 5 lat w Radomiu, po rozwodzie wróciła z córką do domu rodziców. Przez 18 lat pracowała jako suwnicowa w zakładach Zębiec.
[00:05:10] Wyjazd boh. do Niemiec z powodu likwidacji zakładów w Starachowicach (Fabryka Samochodów Ciężarowych) i okolicy (huta w Ostrowcu). Córka studiowała we Wrocławiu. Drugi ślub, zamieszkanie u męża, prowadzenie niewielkiego gospodarstwa.
[00:06:15] Po śmierci męża (2016 r.) zamieszkanie z córką we Wrocławiu, choroba nóg, przeprowadzka do domu opieki.
[00:07:30] Edukacja zawodowa: szkoła przysposobienia zawodowego o profilu krawieckim w Starachowicach ukończona w 1962 r. Brak możliwości wykonywania zawodu, przez 2 lata praca fizyczna przy budowie wału przeciwpowodziowego na rzece Kamiennej – poznanie drugiego męża.
[00:10:30] Poznanie pierwszego męża (Mieczysław Sobania) na weselu kuzynki. Mąż pochodził z Radomia, pracował w zakładach tytoniowych, mieszkanie przy ul. Garbarskiej. Ślub w 1966 r., urodziny córki Anny w 1967 r. Po powrocie do domu pomoc rodziców w wychowaniu córki. Drugi mąż Szwajda.
[00:14:15] Córka Anna Kozimor mieszka we Wrocławiu. Po rozwodzie boh. poświęciła się jej wychowaniu, nie związała się na stałe z żadnym mężczyzną przez 15 lat. Spotkanie „pierwszej miłości”.
[00:16:45] Zatrudnienie boh. w Zębcu (Zakłady Górniczo-Metalowe, przetrwały do dziś) na stanowisku suwnicowej, przy rozładunku. Praca w latach 1973-1991. Zwolnienie boh. z pracy z powodu likwidacji stanowiska.
[00:20:10] Drugi mąż pracował w zakładach „Unia” w Kunowie, produkujących części do maszyn rolniczych i traktorów. Drugi ślub w 1986 r. NSZZ „Solidarność” w zakładzie w Zębcu. Zakład „jakoś ocalał”.
[00:22:27] Wprowadzenie stanu wojennego: opustoszała droga na roraty. Ulotki rzucane z samochodów. Reakcja mamy: „Wojna, dziecko”, strach. Zakład Zębiec nie strajkował. Strajki w Końskich, gdzie pracowała siostra i szwagier. Ambiwalentny stosunek do „S” – boh. straciła pracę i prawo do zasiłku. Postawa dyrektora: „niech pani bierze inicjatywę w swoje ręce”.
[00:26:47] Po drugim ślubie przeprowadzka do męża do Rudnika (gm. Brody). Dojazd do pracy pekaesem lub samochodem zakładowym. Wyjazd do Niemiec do pracy u sadownika przez 3 miesiące (zbiór owoców: wiśnie, czereśnie, śliwki, mirabelki), gdzie pracowała już córka z zięciem.
[00:30:06] Mąż pracował w Niemczech zimą przy przycinaniu winorośli i sadzeniu drzew. Kilkanaście wyjazdów boh. do Kuppenheim k. Moguncji (Meinz), ciężka praca.
[00:31:50] Córka studiowała na Akademii Rolniczej, mają z mężem sad na Bielanach Wrocławskich i w Domasławiu. Zięć Krzysztof Kozimor.
[00:33:20] Trudności z chodzeniem, przybycie boh. do DPS po śmierci męża (2016 r.). Córka sprzedaje owoce na straganie we Wrocławiu.
[00:35:45] Losy rodzeństwa boh. W Zębcu pracowały 3 tys. osób, głównie kobiety, wykonywały „męskie” zawody: suwnicowe, spawaczki.
[00:38:15] Zakładowy ośrodek wypoczynkowy w Brodach, wczasy pracownicze w Darłówku, Kołobrzegu, wczasy pod gruszą.
[00:40:00] Stryj Jan Klepacz zginął 13 września 1939 r. w bombardowaniu Janowa Lubelskiego. Wuj zginął w 1943 r. jako partyzant. Ojciec był w partyzantce, potem służył w Armii Berlinga, ranny podczas przeprawy przez Wisłę. Babcia nie wierzyła w śmierć syna Jana do śmierci.
[00:46:30] Ojciec Stanisław Klepacz pochodził z Budów Brodzkich, mama Zuzanna dd. Jagiełła.
more...
less

Gleb Tomasz

Latusek Adam

Instytut Pileckiego

Film