Ambroziak Marek
Marek Ambroziak (ur. 1954, Płońsk), prowadzi własną działalność gospodarczą w dziedzinie usług wodno-kanalizacyjnych. Wnuk Ignacego Ambroziaka, zamordowanego przez Niemców 21 listopada 1943 r. za pomoc Żydom. Tę historię Marek Ambroziak poznał od ojca Henryka, który w momencie egzekucji był nieletni (ur. 1926). Rozmowy nie były jednak częste, ponieważ Marek Ambroziak uczęszczał do technikum z internatem w Mławie, a po ukończeniu szkoły pracował przez wiele lat w delegacjach. Ignacy Ambroziak mieszkał z rodziną we wsi Cholewy (obecnie woj. mazowieckie). Miał trójkę dzieci: Zygmunta, Halinę i Henryka – ojca Marka Ambroziaka. W czasie okupacji niemieckiej pomagał znajomym Żydom i udzielał im schronienia. Bracia Szmul, Moszek i Abram Lajzer byli synami handlarza bydłem z Płońska, który kupował zwierzęta także od Ignacego Ambroziaka. Kiedy wspomnianym braciom udało się uciec z płońskiego getta, ukryli się w lesie. Potrzebną pomoc znaleźli na terenie gospodarstwa Ambroziaków, dokąd przychodzili nocować i otrzymywali żywność. W ciągu dnia, dla bezpieczeństwa, wracali do lasu. Dekonspiracja nastąpiła najprawdopodobniej wskutek donosu. Rodzina Ambroziaków była trzykrotnie poddawana rewizji, w czasie których Rozalia, żona Ignacego, i ich syn Henryk (starszy Zygmunt był wówczas na robotach przymusowych w III Rzeszy) zostali okrutnie pobici. Rewizje te odbywały się w dzień, dlatego Żydów nie odnaleziono. Mimo to w październiku 1943 r. Ignacego aresztowano i osadzono w obozie w Pomiechówku. Zginął 21 listopada 1943 r. w publicznej egzekucji przez powieszenie, na skraju lasu niedaleko wsi Złotopolice. Pozostałym członkom jego rodziny udało się uniknąć więzienia i śmierci. Razem z Ignacym Ambroziakiem podczas egzekucji powieszono także dwóch Żydów. Za pomoc osobom pochodzenia żydowskiego zginęli także dwaj nieznani z nazwiska Polacy z Warszawy oraz Władysław Muchowski i Stefan Trzciński. Wszystkie te osoby otrzymały tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Ignacy Ambroziak został upamiętniony przez Instytut Pileckiego w programie Zawołani po Imieniu. Uroczystość miała miejsce 10 maja 2023 r.
mehr...
weniger
[00:00:07] Boh. urodził się w Płońsku w 1954 r., jest wnukiem Ignacego Ambroziaka, który przechowywał Żydów. Do domu dziadków boh. wpadła policja, pobiła ich oraz ojca boh., Henryka, który później uciekł. Dziadka z żoną zabrano na niemiecki posterunek, byli przesłuchiwani. Dziadka stracono, babcia wyszła z więzienia, ale była tak pobita, że zmarła w 1948 r. [00:02:15] Dziadek współpracował z ruchem oporu. Ojciec boh. (ur. 1926 r.) miał ok. 14 lat, kiedy zabrano rodziców. Ojciec boh. niechętnie opowiadał historię swojego ojca Ignacego, który zginął za pomoc Żydom.
[00:04:40] Jeden z przechowywanych przez Ignacego Żydów podczas przesłuchania wydał osoby, u których się ukrywał i na skutek jego zeznań dziadka aresztowano. Przed wojną dziadek uprawiał ziemię i trudnił się handlem, miał liczne kontakty z Żydami.
[00:06:00] Dziadek działając z polecenia organizacji podziemnej pomagał zaopatrywać ludność Warszawy w mięso. Skupowane bydło pędzili stadem przez zamarzniętą Wisłę i ubijali pod Warszawą, a następnie rozprowadzali. Dziadek znał wielu Żydów z Płońska.
[00:07:20] Boh. całą młodość spędził poza domem – w internacie technikum, później w pracy, a następnie z własną rodziną. Miał rzadki kontakt z rodziną i nie rozmawiał często z ojcem o historii dziadka.
[00:09:25] Ojciec boh. miał starsze rodzeństwo: brata Zygmunta, który w 1941 r. został skierowany na roboty do gospodarza w Niemczech, i siostrę Halinę. Ojciec był świadkiem przyjścia funkcjonariuszy po dziadka i sam też „trochę dostał”. Potem uciekł i ukrywał się przez kilka dni. Grób dziadka znajduje się na cmentarzu w Radzyminie.
[00:12:15] Początkowo boh. z rodzicami mieszkał u dziadków [Ziółkowskich, ze strony matki] w Jeżewie (parafia Radzymin). Odwiedziny grobów na cmentarzu w Radzyminie.
[00:13:35] Po wojnie koledzy ojca z partyzantki dowiedzieli się, kto doniósł na dziadka. Jeden z kilku przechowywanych Żydów na torturach zdradził jego nazwisko i dziadka stracono. Żydzi zostali złapani i wywiezieni do obozu koncentracyjnego.
[00:14:40] Kuzyn ojca z Płońska nauczył go zawodu szewca. Po ślubie ojciec boh. wyjechał z żoną do Ostródy i pracował w spółdzielni produkującej buty. Dostał zwolnienie z wojska, „bo buty były potrzebne”. Dziadek od strony matki, Ludwik Ziółkowski, trafił na 2 lata do więzienia za niedostarczenie kontyngentów na rzecz państwa. W Jeżewie była słaba ziemia i plony.
[00:16:00] Rodzice boh. wrócili do Jeżewa, jego starsza siostra urodziła się jeszcze w Ostródzie. Dziadek boh. Ignacy Ambroziak jest Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata. Z powodu nieobecności boh. rozmowami z delegacją z Izraela zajęło się starsze rodzeństwo boh. i stryj boh. Zygmunt. Zainteresowanie prasy i historyków losami dziadka boh.
[00:21:40] Dziadek boh. był „obrotnym człowiekiem”. Jego śmierć za pomaganie Żydom pogorszyła sytuację ekonomiczną rodziny. Ojciec boh. musiał wcześniej iść do pracy. Rodzice boh. pobrali się w 1948 r. Manualne zdolności i skłonność do zawodów rzemieślniczych w rodzinie boh. Ocena boh. okupacyjnej postawy dziadka Ignacego.
[00:24:10] Współczesny wypadek w pracy boh., jego postawa i zarządzenie w kryzysie załogą.
[00:26:00] W okresie szkoły podstawowej boh. mieszkał z rodzicami w Jeżewie. Ukończył szkołę w Radzyminku, a potem technikum o profilu instalacji sanitarnych. Pracował w Hucie Katowice, Elektrowni Połaniec i przy budowie elektrociepłowni w Płońsku. Wypadek spowodowany przez operatora dźwigu. Wypadki przy pracy w okresie PRL, ówczesne standardy BHP i podejście do pracy.
[00:29:00] W 1988 r. boh. założył własną firmę. Wcześniej pracował w „Instalu” i z brygadą pracował ciężko na akord. Organizacja pracy brygady i wspólny podział środków. Charakterystyka pracy „na swoim”.
[00:31:55] Opinia boh. na temat projektu „Zawołani po Imieniu”. Ważność uszanowania przez upamiętnianie ludzi odważnych, „cichych bohaterów”. Liczna przedwojenna populacja żydowska w Płońsku i okolicach.
[00:34:20] W okolicy dziadków nikt z sąsiadów nie doniósł, że przechowywali Żydów. Jeden z ukrywanych sam zdradził personalia dziadka pod wpływem tortur. Przekaz historii aresztowania dziadka w rodzinie boh. i jego stosunek do niej, kiedy był dzieckiem. Historia poznania żony przez boh.
mehr...
weniger