Soiński Witold
Witold Soiński (ur. 1937, Warszawa) – przed wojną zamieszkały w Augustowie, w kwietniu 1940 roku zesłany wraz z rodziną do północnego Kazachstanu. Wrócił do Polski w 1946 roku, rodzina osiadła w Szczecinie. Z zawodu inżynier, absolwent Politechniki Szczecińskiej, członek i działacz NSZZ „Solidarność”.
więcej...
mniej
[00:00:10] Ur. 27 października 1937 r. w Warszawie, w latach 1937-40 zamieszkały w Augustowie. 13 kwietnia 1940 wywieziony do północnego Kazachstanu. Mama stomatolog, podchodziła z Suwałk, ojciec spod Petersburga, oficer zawodowy w 4 pułku ułanów zaniemeńskich w Wilnie, potem w 7 batalionie pancernym w Grodnie. Poznanie się rodziców w gimnazjum w Suwałkach. Dziadek Mikołaj, dentysta, zamieszkał w Augustowie w dzielnicy Zarzecze. Gabinet stomatologiczny dziadka w Domu Turka. Domek zbudowany przez dziadka.
[00:04:21] Powrót z zesłania w 1947 r., w Domu Turka siedziba Urzędu Bezpieczenstwa. Wywiezienie rodziny na wschód: mamy, obu babć i prababci, dworzec w Augustowie. Wioska Mariewka [Maryevka] w Północnym Kazachstanie, najbliższa stacja kolejowa Mamlutka [Mamlut] oddalona o 260 km.
[00:07:14] Nieprzyjazne przyjęcie, „macie tu wyzdychać” [+]. Zakwaterowanie przez rok u zamożnego przed rewolucją Kazacha. Matka wytwarzała prymitywne cegły, po roku pracowała jako dentystka w lokalnym ośrodku zdrowia, poprawa życia, gulasz barani od święta. Babcia Rosjanka szyła sukienki i wróżyła.
[00:11:03] Rodowe srebra. Wynagrodzenie mamy za pracę dentystki. Zakup jednoizbowej ziemianki przez mamę. Śnieżne zimy od października, północny wiatr buran. Robactwo w ziemiance, pluskwy, wszy. Żywność kupowana na targu, handel wymienny. Ziarno mielone w żarnach przez babcie, podpłomyki.
[00:15:10] Zabawy z kolegami (zesłańcy Rosjanie i Polacy), krótka wiosna i upalne lato. Narty i łyżwy. Szkoła oddalona o kilometr, nauka jęz. polskiego w szkole. Sąsiedzi Polacy pp. Huszcza. Boże Narodzenie, kleik z mąki i cukru. Pewna swoboda religijna, cenny ryngraf przywieziony z Polski. Pobyt w Mariewce do czerwca 1946 r.
[00:21:39] Strach przed wiejskimi zwierzętami. Dobre relacje Polaków z Kazachami, zesłańcy z Iranu, handlarze. Zabawy ludowe, potańcówki przy harmonii.
[00:25:04] Losy ojca w czasie wojny: służba jako dowódca czołgów w Armii Prusy nieudolnego gen. Dąb-Biernackiego, powrót do domu na własną rękę, wyłapywanie polskich oficerów na drogach przez Żydów. Ślązak z Wermachtu. Internowanie w obozie jenieckim w Choszcznie, potem w Bornem Sulinowie. Pomoc American Red Cross, wiadomość o losach rodziny od Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w 1943 r.
[00:29:25] Dziadek Mikołaj w obozie. Korespondencja z ojcem poprzez pocztę jeniecką. Paczki od znajomej dziadka z Augustowa. Wiadomość o końcu wojny z wiejskich kołchozników, oczekiwanie na możliwość powrotu do domu, kłopotliwe otrzymanie paszportu, próby wynarodowienia Polaków.
[00:33:45] W połowie czerwca [1946] przejazd amerykańską ciężarówką marki Studebaker. Nieznane osiągnięcia cywilizacyjne: dynamo elektryczne, lampa naftowa, woda w rezerwuarze. Droga do Polski w wagonach bydlęcych (Brześć-Warszawa). Zniszczenie polskich flag na wagonach przez NKWD. Kosztowności przewożone przez granicę przez dzieci.
[00:39:14] Poszukiwanie ojca, droga z Warszawy do Szczecina, opieka dyrektora zakładu pracy ojca. [+] Budowanie relacji z ojcem, pierwsza komunia.
[00:42:37] Pierwszy wyjazd do Augustowa. Anna Soińska dd. Rzepkowicz (mama), Alberta Rzepkowicz s.v Rappel (babcia), Helena Soińska dd. Kuzniecowa, prababcia z Suwałk. Rozpoczęcie nauki w 3 klasie, dzieci z całej Polski, kolega Sałata, studia mechaniczne na Politechnice Szczecińskiej, specjalność: siłownie okrętowe. Praca w Stoczni Remontowej „Parnica” przez 35 lat.
[00:47:36] Przewodniczący strajku w 1970 r., 16 oficjalnych śmiertelnych ofiar strajku, strzelanie do ludzi z gmachu UB, zastrzelona 16-letnia dziwewczyna.
[00:50:50] Rzucenie granatów z gazem łzawiącym w kolejkę ludzi stojących po chleb. [+] Potyczka z uzbrojonym żołnierzem.[+]
[00:52:35] Założyciel NSZZ „Solidarność”. Wprowadzenie stanu wojennego. Rozmowa z ubekiem mjr Kowalskim. Informacje o działanosci boh. w Radiu Wolna Europa, strach, kolega Czesław Katarzyński.
[00:58:12] Robactwo w ziemiance w Kazachstanie (karaluchy, pchły), słabe wyżywienie. W drodze powrotnej obawa przed nagłym odjazdem pociągu. Krytyczna postawa ideologiczna, „nigdy nie byłem na pochodzie pierwszomajowym”.
[01:00:47] Po wojnie mama zatrudniona jako lekarka w dzielnicy Pogodno, ojciec jako urzędnik wodny w urzędzie melioracyjnym.
[01:02:29] Przyjazd dziadka Mikołaja Rappela z Warszawy do Augustowa pod koniec lat 20., zakup działki z bratem Bolesławem. Zamieszkanie w Domu Turka, budowa domu na Zarzeczu. Wykształcona babcia Alberta, dyplomowana położna. Lody wytwarzane przez babcię.
[01:09:15] Dwór rodziny Soińskich w Kaletniku (Deksznie). Pradziadek Aleksander Soiński. „Najlepsze dania” gotowane przez bacię, kartacze. Pradziadek pieniacz, próba wyłudzenia odszkodowania. Ojciec Witold urodzony w Petersburgu – tam pracował dziadek, urzędnik kolejowy, ślub z babcią Rosjanką.
[01:13:10] Zesłańcy: rodzina Huszcza. Dom Turka po wojnie: „najobrzydliwsze miejsce”, siedziba gestapo, NKWD, UB. Zamordywany mąż i syn Stefanowskiej, pracownicy śluzy Perkuć. Wielokrotne wizyty boh. w domu ubeka Jana Szostaka, loklnego rzeźbiarza, klepsydry po jego śmierci: „zdechł kat Ziemi Augustowskiej”, podpalenia domu, bezczeszczenie grobu. Przełożony Szostaka minister [Mirosław] Milewski. Ksiądz Jan Kibis.
[01:19:50] Żydzi augustowscy „byli wszędzie i są”, dr Szor, przyjaciel boh. Żyd Seweryn Suchowczycki w 1958 r. zamieszkał w Jerozolimie. Wizyta w Jerozolimie, kościół pełen Polaków. Losy Seweryna w Izraelu, odwiedzanie Augustowa z Sewerynem i rodzicami.
[01:25:13] Wypadek na jeziorze w Augustowie. Turyści z Warszawy nad jeziorem Wigry. Młyn wodny zbudowany przez Kibisa. Potańcówki w restauracji „Albatros”, dobre jedzenie.
[01:30:50] Spławianie drewna znad Kanału Augustowskiego, tartak. Informacja o obławie augustowskiej od babci w latach 70. Przyjście Rosjan do Augustowa, indoktrynacja radziecka. Babcia Soińska „kochała Ruskich, ale nienawidziła sowietów”.
[01:34:33] Indoktrynacja ateistyczna w szkole [na zesłaniu], nauczycielka Zoja Filipowna, cukierki „od Stalina”. Mroźny buran, boh. Uratowany przed zamarznięciem w drodze ze szkoły. [+] Nauka polskiego w szkole.
[01:38:37] Próba wcielenia mamy boh. do Wojska Polskiego. Spotkania po wojnie z ocalałymi, którzy wyszli z ZSRR z Armią Andersa.
więcej...
mniej