Emilia Pawłowska z d. Michalska (ur. 1924, Tarnów) wspomina okupację niemiecką w Tarnowie, którą przeżyła pracując w tamtejszym szpitalu jako pomoc krawiecka. Jej czterej bracia działali w partyzantce, stacjonowali w okolicznych lasach, pomagała im cała rodzina. Matka wielokrotnie była zatrzymywana przez Niemców i przesłuchiwana. Pani Emilia wspomina, jak nosiła wiadomości do obozów partyzanckich w garnczkach z jedzeniem.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!)
PLIK c0001
[00:01:12] Rodzice, dom rodzinny, dom otwarty dla każdego.
[00:05:20] Przed wojną ojciec był kolejarzem. Rodzeństwo (czterej bracia, boh. i siostra). Bracia poszli do partyzantki.
[00:06:40] Wybuch wojny, straszny popłoch, Żydzi kupowali złoto.
[00:08:15] Wrzesień 1939, uciekanie, chowanie się po kątach przed Niemcami. W domu w jednym z pokoi mieszkał oficer niemiecki. Dzielił się paczkami, które dostawał od żony.
[00:15:22] Handel wymienny: nie było sprzedaży, tylko wszystko na wymianę. Brat partyzant przychodził po chleb do domu, z kolegą wzięli chleb i wrócili do lasu.
[00:21:35] Boh. pracowała w niemieckim szpitalu jako pomoc krawiecka, miała Arbeitskarte, dzięki temu nie została wywieziona do Niemiec na roboty.
PLIK c0002
[00:00:50] Ojciec był kierownikiem pociągu.
[00:02:50] Boh. widziała, jak pijani Niemcy zabili chłopaka.
[00:07:25] Boh. dostała się do Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze” – została „maskotką” zespołu.
[00:09:55] Strach przed Niemcami, bo obchodzili się brutalnie z ludźmi.
[00:11:17] Odejście braci do partyzantki. Niemcy wiedzieli, że synowie są w partyzantce, często pytali matkę o synów.
[00:14:44] Ojciec miał styczność z partyzantami, przewoził dla nich broń. Ojciec był oficerem u generała Hallera.
[00:18:20] Bracia przychodzili do domu, mama szykowała dla nich zawsze coś do jedzenia, choć sami w domu nie mieli co jeść.
[00:20:15] Zatrzymywanie matki przez Niemców. Partyzanci robili ognisko w Tarnowie dla lądujących samolotów.
PLIK c0003 [00:00:47] Boh. chodziła do lasu do partyzantów (las kielecki), nosiła im jedzenie w garnuszku, pod jedzeniem była karteczka z jakąś informacją. Raz Niemcy ją zatrzymali, szybko zniszczyła karteczkę.
[00:08:40] Powrót braci do domu, kiedy Niemcy uciekli. Wszyscy przeżyli wojnę.
[00:09:50] Władze PRL wiedziały o działalności konspiracyjnej rodziny. Brat zdał na studia, ale nie został przyjęty. Przesłuchania braci.
[00:12:30] Wejście Rosjan, „okropna dzicz”, gwałty na kobietach. Ucieczka kobiety przez Rosjanami, przybiegła do domu rodzinnego boh. [+]
[00:16:40] Rosjanin chciał, żeby ojciec wydał żonę i boh., chowały się w sianie. Siostra boh.
[00:22:18] Opis rodziny, matka odważna, rodzina religijna. Historia ojca boh.
PLIK c0004 [00:03:50] Boh. poznała męża przez swojego brata. Mąż był w obozie w Austrii.
[00:14:04] Po ślubie cała rodzina wyjechała do Warszawy, gdzie osiedlili się, urodziły się dzieci.
[00:17:25] Partyzanci w lesie. Śpiewanie partyzanckich piosenek, boh. śpiewała przy hitlerowcach.
[00:23:17] Obóz partyzancki w lesie – wygląd, liczebność obozu.
PLIK c0005
[00:00:50] Losy rodziny po wojnie, ojciec pracował na kolei aż do emerytury.
[00:02:10] Zakończenie wojny.
[00:04:30] Działalność braci w partyzantce, udział w akcjach. Gdy wrócili do domu z bronią, matka wpadła w panikę. Byli w jednym lesie, ale w różnych oddziałach.
[00:09:50] Ojciec pomógł Żydom w pociągu.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.