Piotr Medoń (ur. 1951, Jelenia Góra) wspomina działalność w NSZZ „Solidarność” i okres internowania. Większość nagrania poświęcona jest jego zaangażowaniu w Solidarność Walczącą.
[00:00:07] Ur. 15 kwietnia 1951 r. w Jeleniej Górze. Rodzina ojca z Wadowic, część rodziny wywieziona na Syberię w XIX w. Dziadek za udział w wojnie polsko-bolszewickiej nabył ziemię pod Bydgoszczą, we wsi Dąbrowa Chełmińska. Babcia z Wadowic. Rodzina matki z Dąbrowy Chełmińskiej. Dziadek Beyger był badaczem mięsa, czuł się Polakiem. Stracił oko w I wojnie światowej. Rozstrzelany 2 września 1939 r. jako działacz Związku Polaków w Niemczech. Babcia nie podpisała folkslisty, wywieziona z pięciorgiem dzieci do pracy przymusowej w Brandenburgii.
[00:03:43] Wyjazd rodziców ze wsi z tzw. „wilczym biletem”, osiedli w Jeleniej Górze. Ojciec był farmaceutą. Edukacja boh. w technikum łączności, studia na Wydziale Fizyki we Wrocławiu, praca na Akademii Medycznej jako asystent w katedrze biofizyki we Wrocławiu.
[00:05:30] Ojciec bezpartyjny komunista, kłótnie rodziców o poglądy, krytykowanie przez ojca wojny w Wietnamie. Dziadek – nastawienie antykomunistyczne.
[00:08:35] Kontakty z opozycją demokratyczną w latach 70., lektury książek drugiego obiegu, „strach przed komuną”. W listopadzie 1981 r. odmowa zainstalowania maszyny drukarskiej w piwnicy domu na osiedlu Oporów. Spotkanie z wykładowcą fizyki prof. Jerzym Przystawą w celi aresztu śledczego przy ul. Muzealnej.
[00:12:00] Sytuacja we Wrocławiu po strajkach sierpniowych [1980]. Wezwanie rektora Akademii Medycznej do pracowników o „zachowanie substancji narodowej”, zachowawcze środowisko na AM. Wykłady doszkalające na strajku studenckim.
[00:15:32] Wprowadzenie stanu wojennego: boh. u rodziny w Dąbrowie Chełmińskiej. Droga przez Polskę, myśliwi zdawali broń. Boh. w komisji rewizyjnej uczelnianej „S”. Militaryzacja uczelni. Rozpoczęcie zajęć ze studentami, poczucie zgnębienia stanem wojennym, bierny opór.
[00:18:14] Rozpoczęcie współpracy drukarskiej, kobiety piszące matryce do pisma „Solidarności Dolnośląskiej” w domu boh. Przyciągnięcie „ogona”, najście milicji, areszt. Atmosfera strachu, kłamstwa propagandy.
[00:22:42] Nawiązanie pierwszych opozycyjnych kontaktów w areszcie śledczym. Metody pracy UB, taktyka całkowitego milczenia stosowana przez boh. Warunki w więzieniu – „bród i smród”.
[00:25:50] Przeniesienie do więzienia dla nieletnich w Nysie. Kolega Witold Kapuściński „zatrudniony” jako więzienny lekarz [+], dobre warunki pobytu. Możliwość edukacji, internowana elita wrocławskich uczelni (Andrzej Wiszniewski). Wykłady, rozmowy o polityce, frakcje polityczne. Podejrzenia agenturalne wobec boh., kolega Wojciech Myślecki.
[00:28:50] Fotografowanie mszy dla internowanych – test opozycjonisty. Zajęcia w internowaniu: drukowanie, szkolenia, wytwarzanie pamiątek. Demonstracje w Nysie w maju 1982 r., zatrzymanie maturzysty – zdawanie matury w więzieniu przed komisją profesorską. Uznanie dokumentu przez władze oświatowe. Artyści plastycy w więzieniu, drukowanie pocztówek, znaczków kartek świątecznych dla więźniów i strażników, prace plastyków jako „waluta więzienna”. Podsumowanie pobytu w więzieniu, wyjście latem 1982.
[00:33:23] Początek tworzenia Solidarności Walczącej (Wojciech Myślecki). Poznanie Kornela Morawieckiego, „główny drukarz Wrocławia”, gazeta „Z dnia na dzień”. Koncepcja organizacji o luźnej strukturze, program Solidarności Walczącej z października 1982: bez komunizmu, „kanapowej opozycji”, niepodległość krajów Układu Warszawskiego. Przekonanie o zagrożeniu ze strony Niemiec. „Śmiano się z nas do rozpuku”.
[00:37:39] Budowanie struktur organizacyjnych, drukowanie, kolportaż, dbanie o bezpieczeństwo członków organizacji i groźby wobec władzy. Spalenie domów ubeków w rewanżu za porwanie Mateusza i Anny Morawieckich. Traktowanie boh. przez ubeków, reakcja tłumu podczas zatrzymania na ulicy, bicie milicjantów przez gapiów.
[00:40:57] Działanie w opozycji: zaopatrywanie w papier gazetowy, drukowanie 20 tys. egzemplarzy gazet tygodniowo, organizowanie spotkań z Morawieckim, podsłuchiwanie agentów UB, zaawansowane amerykańskie skanery sygnału. Wyprowadzanie w pole ubeków. [+]
[00:44:48] Zagraniczne struktury opozycyjne śledzone przez agenta SB TW „Diodora” Jaroszewskiego, gen. Pożoga – książka „Śledzenie Solidarności Walczącej i jej struktur zagranicznych”. Przygotowywanie analiz politycznych dla [Andrzeja] Wirgi.
[00:47:22] Nowoczesny sprzęt do sitodruku i farba drukarska od „Diodora”. Wykorzystywanie budynku katedry biofizyki do działalności opozycyjnej. Ocena ubeków: „bałwaństwo”, „jesteście młotkiem komunizmu”.
[00:50:40] Ostrożne traktowanie boh. przez ubeków. Wpadka w 1984 r. Kradzież papieru z drukarni, wytwarzanie matryc do sitodruku, druk kilku tysięcy egzemplarzy dziennie. Punkty drukarskie we Wrocławiu i okolicy, lokale udostępniane przez ludzi do druku, podsłuchy, nadawanie audycji radiowych. Ryszard Wojtasik, Janusz Krusiński i jego żona. Wyjazdy do Berlina po części do nadajników.
[00:56:25] Drukowanie wielonakładowych książek np. Niekricza i Hellera „Historia Związku Sowieckiego” – kłamstwo o posiadaniu praw autorskich. Kradzież papieru w „słusznej sprawie”. Działalność logistyczna boh. Szkolenia z technik sitodruku prowadzone przez plastyka Tadeusza Kurandę. [+]
[01:00:16] Bilans otwarcia w 1989. Finanse Solidarności Walczącej, darowizny od ruchów lewicowych z RFN, Ameryki Południowej. Szwed z ciężarówką pełną darów: odzież, łóżka szpitalna, maszyny drukarskie, offsety, powielacze. Nadajniki SB w paczkach umożliwiające śledzenie. Przemycanie do Polski książek wydawnictwa Editions Spotkania, punkty przekazywania walizek z bibułą na opuszczonych cmentarzach w Niemczech. [+]
[01:07:48] Struktura fraktalna Solidarności Walczącej (Andrzej Myc): odtwarzała się sama z małych komórek, niezniszczalna. Struktura w Stargardzie Szczecińskim. Różnorodność poglądów ludzi związanych z SW: narodowcy, socjaliści, lewicowcy, komuniści w strukturach niemieckich, ruchy z Ameryki Południowej. Kontakty zagraniczne „SW” na wschodzie (Kraków): Bukowski, Mikołaj Iwanow, szef związków zawodowych z Francji.
[01:13:00] Wyjście z więzienia Andrzeja Gwiazdy, droga pociągiem do Morawieckiego w obstawie agentów UB, fortel boh. dla zgubienia „ogona” przy wiadukcie w Lesznie, ucieczka i gonitwa agentów. Trzydniowe spotkanie z Morawieckim. [+]
[00:16:55] Hanna Nochań dbała o bezpieczeństwo Kornela. Wykorzystywanie pozycji w katedrze biofizyki do działalności opozycyjnej, ukrycie 3,5 tony papieru w pracowni izotopowej [+]. Życzliwy Ryszard Kłek, komunista z przekonania, pomoc w przywróceniu boh. do pracy w 1982 r.
[01:20:10] Wojciech Myślewski, najbliższy współpracownik, Jan Krusiński. Unikanie prywatnych kontaktów z współpracownikami. Mieszkania operacyjne SB. Punkt szkoleń drukarskich w Osoli (Jędrzej Stadnicki). „Wybitny” drukarz Bogdan Makarski, w 1987r. pobity w więzieniu śledczym. Założenie sprawy karnej wydziałowi śledczemu, fikcyjny proces przez 5,5 roku, uniewinnienie oskarżonych. [+]
[01:25:20] W 1984 r. zakup od Rosjan „sporej ilości broni” przez SW (kałasznikow, rkm), cennik w butelkach wódki. Zdekonspirowany agent SB z Leszna, skazany na 11 lat za podrabianie kartek na benzynę. Uzbrojenie zgromadzone przez SW. Spalenie domku agenta SB Błażejewskiego przez Romana Lipińskiego („żołnierz niezłomny”) i Wojciecha Myśleckiego.
[01:29:50] W drugiej połowie lat 80. spadek poparcia wśród Polaków, obniżone nastroje społeczne, utrata wiary w powodzenie. Postawa boh.: frustracja z powodu poświęcania życia na „ganianie się z koniunkturalistami z SB”, poczucie jałowości. Niepewny bilans historyczny kosztów i strat działalności. Andrzej Kołodziej bez wątpliwości.
[01:35:07] Nadawanie programu z tajnej radiostacji w SW w Popowicach [+]. Wiadomość od Zbigniewa Romaszewskiego w 1987 r. o dogadywaniu się opozycji z władzą, spotkanie Geremka z Kiszczakiem. Koncepcja Okrągłego Stołu – „rosyjski eksperyment wyjścia z komunizmu”. Niezgoda SW na dogadywanie się z władzą.
[01:37:37] Nowe pokolenie opozycjonistów. Usunięcie Morawieckiego z kraju podstępem. Okrągły Stół jako „dogadanie się dwóch złodziei”. Nieudane próby przekonania ludzi, „życie jest przed ideologiami”. Lewica laicka, Michnik na rozmowach w Moskwie. Rozwiązanie SW po 1989 r. próba urlopu z pracy, zaproszenie do współpracy przez marszałka Wielowieyskiego. Frustrująca pozycja urzędnika w biurze interwencji. Odejście ze stanowiska, powrót do pracy zawodowej.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.