Ronikier Aleksander cz. 1

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1852

27 stycznia 2023, Warszawa

1:00

Aleksander Ronikier (ur. 1942, Nowy Targ, zm. 2023, Warszawa), naukowiec i działacz sportowy, były koszykarz (mistrz Polski w barwach AZS Warszawa). Ukończył Szkołę Podstawową Sióstr Felicjanek w Marysinie Wawerskim, a w 1959 r. Liceum w Aninie. Planował studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, jednak ze względu na dobrze rozwijającą się karierę koszykarską rozpoczął naukę na Wydziale Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie (dyplom w 1963 r.). W 1971 r. ukończył także studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W czasie studiów został zawodnikiem AZS Warszawa, w 1960 r. wywalczył z tą drużyną mistrzostwo Polski juniorów, w 1962 r. wicemistrzostwo, w 1967 r. mistrzostwo Polski seniorów. Karierę zakończył w 1970 r. W latach 1961-64 wystąpił w 16 spotkaniach reprezentacji Polski. W drugiej połowie lat 60. miał z żoną Bożeną (również koszykarką) propozycję wyjazdu do Francji na zawodowy kontrakt koszykarski do Amiens, jednak zdecydowali się zostać w Polsce. W ich miejsce pojechali Andrzej Kaczmarow i jego żona Aniela Majde-Kaczmarow. Po studiach pozostał pracownikiem warszawskiej AWF. W 1970 r. obronił pracę doktorską na temat „Typ czynnościowy układu nerwowego człowieka a zdolność do pracy fizycznej na podstawie badań energetyki pracy”, napisaną pod kierunkiem Wiesława Romanowskiego. W 1983 r. habilitował się na podstawie pracy „Czynniki warunkujące wydolność fizyczną dzieci”. W 1993 r. otrzymał tytuł profesora nauk o kulturze fizycznej. Początkowo zatrudniony w Katedrze Anatomii, następnie Zakładzie Fizjologii AWF, w latach 1975-80 był zastępcą dyrektora Instytutu Nauk Biologicznych AWF. W latach 1980-84 wykładał na Wydziale Zdrowia i Wychowania Fizycznego Uniwersytetu w Zarii w Nigerii. Po utworzeniu na AWF w 1984 r. Wydziału Rehabilitacji został jego prodziekanem ds. nauki, a w latach 1987-93 dziekanem. Kierował Zakładem (od 1994 r. Katedrą) Biologicznych Podstaw Rehabilitacji, a w ramach tej Katedry Zakładem Fizjologii i Diagnostyki Czynnościowej. W 1989 r. należał do założycieli Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji, był członkiem jego zarządu oraz redaktorem naczelnym wydawanego przez PTRech kwartalnika „Postępy Rehabilitacji”. Od 1994 r. jest członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1977-80 był wiceprezesem ds. sportu, a w latach 1991-99 prezesem Zarządu Głównego Akademickiego Związku Sportowego, w latach 1999-2001 członkiem zarządu Polskiego Komitetu Olimpijskiego z ramienia AZS. W 2001 r. został wybrany wiceprezesem PKOL ds. współpracy międzynarodowej. Od 1977 r. uczestniczył w pracach Międzynarodowej Federacji Sportu Uniwersyteckiego FISU (1977-83 jako audytor, 1979-83 członek Komisji Naukowej, 1987-95 członek Komitetu Wykonawczego), w 1995 r. został jako pierwszy Polak członkiem honorowym FISU. Był także członkiem rady FIBA ds. koszykówki osób niepełnosprawnych. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz medalem Kalos Kagathos. Zmarł 4 października 2023 w Warszawie. Źródła: strona Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii (http://sekcjahistoryczna.fizjoterapia.org.pl/ronikier-aleksander-j/ - dostęp: 23.03.2023), Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Ronikier - dostęp: 23.03.2023), wywiad własny. more...
less

[00:00:07] Boh. jest profesorem tytularnym. Jego kariera na AWF rozpoczęła się w 1963 r., kiedy ukończył studia na tej uczelni i przez kolejne 7 lat pracował w katedrze anatomii z prof. S. Borowcem. W 1971 r. obronił pracę doktorską z fizjologii i przeniósł się do katedry fizjologii prof. Romanowskiego, gdzie zajmował się fizjologią wysiłku.
[00:01:10] W 1967 r. rozpoczął studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i w 1970 [1971] r. obronił tytuł magistra biologii ze specjalnością w zakresie fizjologii człowieka. Był to okres intensywnej pracy zawodowej i życia rodzinnego boh., z żoną miał dwoje dzieci. W 1978 [1980] r. wyjechał na 4-letni kontrakt do Nigerii, gdzie wykładał fizjologię i biomechanikę na Ahmadu Bello University oraz prowadził drużynę koszykówki i grał w tenisa w rozgrywkach.
[00:03:00] Kiedy miał 17 lat, boh. złożył papiery na Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Był jednak zainteresowany sportem i przeniósł je na AWF, co było „najsłuszniejszą decyzją, jaką podjął w życiu”. Egzaminy wstępne na AWF: fizyka, chemia, biologia i polski.
[00:04:00] Początki zainteresowania sportem. W X klasie rozpoczął treningi koszykówki w Pałacu Kultury. Na AWF była pierwszoligowa drużyna koszykówki i chętnie przyjmowano na uczelnię sportowców. AWF był wówczas w czołówce drużyn koszykówki w Polsce. Były też drużyny „Czarodzieje z Bielan”, „Czarne Koszule”, „Zieloni Kanonierzy”, zespoły Legii i Polonii.
[00:05:23] W 1962 r. boh. był na II roku studiów i z drużyną AZS Warszawa zdobył mistrzostwo Polski juniorów w koszykówce, w 1967 r. mistrzostwo Polski, a w 1968 r. wicemistrzostwo. Karierę sportową boh. ukończył w 1970 r. Do tego czasu przez wiele lat był w czwórce najlepszych drużyn (Legia Warszawa, Śląsk Wrocław i Wisła Kraków).
[00:07:00] W latach 60. AWF żył sportem, a społeczność akademicka mieszkała w akademikach na terenie kampusu i była zgrana. Na uczelni spotykało się czołówkę polskich siatkarek i siatkarzy, m.in. Huberta Wagnera, Edwarda Skorka, Wiesława Gawłowskiego oraz olimpijczyków. W weekendy na terenie uczelni odbywały się zawody w różnych dyscyplinach. Obecnie studenci nie są tak związani z uczelnią, jak dawniej.
[00:10:55] Najpiękniejsze wspomnienia z okresu studiów: sukcesy sportowe. Do najwybitniejszych zawodników i studentów AWF należeli jego koledzy, m.in. A. Perka i B. Kwiatkowski. Za swój sukces boh. uznaje wkład, jaki miał w rozwój rehabilitacji ruchowej. Inicjatorem tego kierunku na uczelni był lekarz i prof. M. Weiss, który w 1953 r. zdecydował, że AWF będzie kształcił specjalistów gimnastyki leczniczej.
[00:12:45] Po powrocie z kontraktu w Afryce boh., za namową prof. Zembatego, współuczestniczył w zakładaniu pierwszego w Polsce Wydziału Rehabilitacji Ruchowej i zaangażował się w kształcenie rehabilitantów na wydziale. Polska szkoła rehabilitacji była znana na świecie. Założenie przez boh. w 1987 r. naukowego pisma „Postępy Rehabilitacji”. Organizacja i trudności w latach 80. przy uruchomieniu wydawania pisma.
[00:15:20] Boh. przez 30 lat był redaktorem naukowym Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji, które założył wspólnie z neurochirurgiem, prof. J. Haftkiem i S. Rudnickim, który tworzył w Polsce rehabilitacją kardiologiczną.
[00:16:30] Boh. studiował na AWF w latach 1959-1963, z czego 2 lata był na specjalizacji w zakresie rehabilitacji w Konstancinie. Praca magisterska boh. dotyczyła typów wysiłku fizycznego, w pracy habilitacyjnej boh. badał uwarunkowania genetyczno-środowiskowe wydolności fizycznej dzieci. W ramach pracy zbadał 107 par bliźniąt.
[00:18:40] Boh. zdawał kolokwium habilitacyjne w okresie pobytu w Afryce. W Polsce był wówczas stan wojenny i wielu polskich znajomych boh. z Afryki wyemigrowała do Kanady, Australii i in. Po uznaniu habilitacji boh. postanowił wrócić do Polski. Na stopień profesora dorobek naukowy boh. oceniał ortopeda - prof. Tylman z Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej. Tytuł profesora boh. otrzymał w 1995 r. [red. zgodnie z informacjami w internecie, tytuł profesora tytularnego nauk o kulturze fizycznej boh. otrzymał w 1993 r.]
[00:21:55] Do najwybitniejszych nauczycieli boh. w okresie studiów należał prof. W. Misiuro, który prowadził zajęcia i badania z zakresu fizjologii. W 1935 r. pracował na Harwardzie z prof. D. B. Dill’em nad zjawiskiem zmęczenia mięśniowego. Po wojnie wrócił do Polski i zamieszkał na terenie AWF. Stał się twórcą i organizatorem polskiej fizjologii. Jego zasłużeni wychowankowie to m.in. prof. K. Naza i H. Kociuba-Uściłko. Spotkanie boh. z profesorem podczas pisania pracy magisterskiej na kilka miesięcy przed jego śmiercią. Podręczniki napisane przez prof. Misiuro.
[00:24:00] Boh. uczył również prof. Trześniowski, wieloletni dziekan Wydziału Wychowania Fizycznego. Był pierwszym doktorem nauk o kulturze fizycznej i jej wielkim propagatorem. Inny nauczyciel, prof. M. Demel, był absolwentem AWF, Akademii Medycznej i Wydziału Pedagogiki UW. Propagował ideę roli kultury fizycznej jako czynnika zdrowia człowieka.
[00:26:50] Promotorem pracy doktorskiej boh. był prof. W. Romanowski, który przeszedł z Akademii Medycznej i był kierownikiem zakładu fizjologii AWF. Trenerzy z okresów studiów boh. na AWF to: H. Wagner, Z. Kraus (siatkówka), Z. Olesiewicz (koszykówka), Roma [Gruszczynska-] Olesiewicz i in. – przyczynili się oni do rozwoju polskiego sportu wyczynowego.
[00:28:00] Maciej Skład był wieloletnim rektorem AWF i przyjacielem boh. z okresu studiów na Wydziale Biologii. Jako sekretarz PZPR miał kontakty partyjne i dzięki nim mógł wiele dla uczelni załatwić m.in. zrobił remonty i rozwinął infrastrukturę uczelni oraz kampusu, m.in. wybudował akademik tzw. dom rotacyjny. Uważał, że Wydział Rehabilitacji nie powinien funkcjonować na AWF i za jego kadencji rehabilitacja była „na uboczu zainteresowań akademickich.”
[00:30:30] W latach 60. boh. łączył studiowanie ze sportem wyczynowym. Uczelnia na 2 roku przydzieliła mu akademik, mimo że pochodził z Warszawy. Prof. S. Borowiec, kierownik katedry anatomii, zgadzał się na wyjazdy sportowe boh. Poza tym nie miał na akademii ulg jako sportowiec.
[00:33:50] Nadana przez dziennikarzy nazwa drużyny koszykówki AZS AWF „Czarodzieje z Bielan” naśladowała nazewnictwo amerykańskich drużyn NBA. Drużynę Legii nazywano „Zielonymi Kanonierami”, drużynę koszykówki z Torunia – „Toruńskimi Piernikami”, Polonii - „Czarnymi Koszulami”, a Wisły – „Wawelskimi Smokami”. Te nazwy krążyły „w obiegu sportowym”. Charakterystyka drużyny „Czarodziei …” i metodyka grania.
[00:37:00] Kontakty międzynarodowe drużyny boh. i wyjazdy na zagraniczne rozgrywki akademickie do Włoch i Francji. Na miejscu byli ciepło przyjmowani, nocowali w domach zawodników, którzy potem przyjeżdżali na zawody do Polski. Z wyjazdów zagranicznych boh. z kolegami przywozili przedmioty, które mogli potem sprzedać w Polsce i dorobić. Podczas jednego z turniejów letnich na Sycylii grali z reprezentacją ZSRR.
[00:39:00] Kluby sportowe milicji i wojska nie miały przywileju podróży zagranicznych. Drużyna studencka boh. wyjeżdżała za granicę 3-4 razy w roku. Zgrupowania AZS AWF odbywały się w sportowych ośrodkach akademickich w Zakopanem i Wilkasach, obozy sportowe kadry – w Cetniewie, Wałczu i in. Obozy przygotowywały fizycznie do zawodów i warunkowały wygraną. Kiedyś trenowano 4 razy w tygodniu, dziś – 2 razy dziennie. Różnice między zgrupowaniami i obozami klubu i reprezentacji.
[00:42:00] Bardzo wielu koszykarzy i siatkarzy wyjechało za granicę m.in. do Kanady, Francji i Włoszech. Z drużyny „Czarodziejów…” w Polsce pozostał boh. i T. Blauth. Najwybitniejszy zawodnik, B. Kwiatkowski, wyemigrował do Australii. „Cała polska koszykówka rozjechała się po świecie”, „siatkówka podobnie”.
[00:43:00] W okresie Marca ’68 r. boh. był na AWF i „w środku wydarzeń”. Tamten okres okazał się dla uczelni niechlubny. Utworzyły się bojówki studenckie, o których pisano: „mięśniowscy z AWF-u biją działaczy opozycji”. Władze partyjne były przychylne uczelni, której studenci interweniowali na spotkaniach Latających Uniwersytetów. Maciej Skład jako ówczesny rektor i jednocześnie sekretarz partii akceptował to, co robili studenci AWF. Boh. na rok przed rozpoczęciem stanu wojennego wyjechał na kontrakt do Afryki.
[00:45:10] M. Skład namówił boh. do zapisania się do PZPR. Żona boh. pracowała w LO Stowarzyszenia PAX pw. św. Augustyna i miała problemy w pracy z powodu przynależności męża do partii – absolwenci i uczniowie żony odnosili się do niej niechęcią, ponieważ jej mąż był w partii i pracował na AWF, której studenci walczyli z opozycją. Absolwenci PAX-u.
[00:47:50] W pracy dydaktycznej boh. traktował studentów z szacunkiem i miał z nimi dobre relacje. W Afryce również był wykładowcą lubianym, nie traktował afrykańskich studentów lekceważąco, jak to robiła większość zagranicznych prowadzących. Tematyka rozmów boh. ze studentami.
[00:50:00] Boh. uważał, że fizjologia jest przedmiotem ważnym, a ponieważ był nauczycielem wymagającym, ok. 30 procent zdających egzamin z fizjologii nie zaliczało go. Ma za sobą 60 lat pracy akademickiej i nadal prowadzi wykłady z zakresu fizjoprofilaktyki, fizjologii wysiłku, fizjologii człowieka i zdrowia publicznego. Boh. posiada bogaty materiał dydaktyczny.
[00:53:55] W okresie 60 lat bytności boh. na AWF, oprócz prac remontowych, niewiele się na niej zmieniło. Decyzją prof. Z. Krawczyka dawny budynek przygotowań olimpijskich przeznaczono na siedzibę Wydziału Rehabilitacji i wyremontowano go z budżetu PFRON. Mimo wielkich tradycji, uczelnia nie ma nowoczesnych obiektów i wyposażenia, brakuje centrum konferencyjnego, a zabezpieczenie i możliwości dydaktyczne są bardzo ubogie.
[00:56:20] Po sukcesach Otylii Jędrzejczak zrodziły się plany budowy basenu olimpijskiego. Tereny należące do AWF pozwalają na stworzenie i rozwój bogatej infrastruktury dydaktycznej – basenu, hali widowiskowej itp. Nie sfinalizowano planów budowy obiektów dydaktycznych we współpracy z osiedlem SBM „Ruda”. Na innych uczelniach boh. widzi rozwój – AWF ”trwa w infrastrukturze z czasów marszałka Piłsudskiego”.
[00:58:30] Na zbliżający się jubileusz 100-lecia uczelni boh. chciałby, aby AWF miała bazę materialną potrzebną do rozwoju i rozbudowy. Uczelnia potrzebuje podniesienia rangi jej badań naukowych, aby otrzymywać granty. Po latach sukcesów w nauczaniu wychowania i kultury fizycznej w Polsce, na uczelni nastąpiła zapaść i AWF musi odbudować swoją pozycję naukową.
more...
less

Potrzuski Kamil

Bolesławski Bartosz

Instytut Pileckiego

Film

Prosimy o zapoznanie się z naszymi zaleceniami dotyczącymi sporządzania opisu bibliograficznego i cytowania dokumentów zgromadzonych w Archiwum Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego w tym miejscu.