Andrzej Szwan (ur. 1938, Warszawa) opowiada o dzieciństwie spędzonym na warszawskiej Pradze. Jako małe dziecko został wyniesiony z getta i trafił na Powiśle do rodziny państwa Zająców, a potem do swojej ciotki Janiny i wujka Apolinarego. Wspomina czas okupacji, a zwłaszcza powstanie warszawskie. Opowiada o swoim przybranym ojcu Apolinarym, obrońcu Lwowa i żołnierzu AK, a także latach powojennych, m.in. klubach i środowiskach gejowskich w Warszawie.
[00:00:07] AUTOPREZENTACJA BOHATERA
[00:00:22] RODZICE, biologiczni i zastępczy rodzice boh. Boh. został przez mur getta przekazany rodzinie zastępczej, a później trafił do siostry ojca. [+]
[00:02:13] RODZICE BIOLOGICZNI, przez krótki czas matka boh. mieszkała z nim i z dalszą rodziną. Ojciec został skoszarowany w przejściowym obozie na ul. Skaryszewskiej i wywieziony do obozu do Niemiec. Tam pozbawiono go wzroku. Po wojnie jako niewidomy trafił do ośrodka pomocy. Zanim trafił do obozu, pracował jako mechanik w fabryce.
[00:04:15] SIOSTRA OJCA, boh. traktował siostrę ojca i jej męża jak prawdziwych rodziców, oni traktowali go z miłością jak jedyne i ukochane dziecko.
[00:05:40] JAK RODZINA TRAFIŁA DO GETTA, boh. nie ma pełnej wiedzy na ten temat, jedynie przypuszczenia. Kontaktował się z muzeum w Oświęcimiu, aby sprawdzić, czy przebywała tam matka – dostał odpowiedź, że jej nazwisko nie figurowało w księgach.
[00:13:30] OJCIEC BIOLOGICZNY, po otrzymaniu informacji, że ojciec boh. znajdował się w domu opieki w Górze Kalwarii, boh. odwiedził go z ojcem przybranym. Brak uczucia przywiązania do ojca biologicznego.
[00:20:37] BIOLOGICZNA MATKA, z opowiadań ciotki boh. dowiedział się, że pracowała w zakładzie fryzjerskim. Wyjechała do Wrocławia i tam założyła rodzinę, nie utrzymywali ze sobą kontaktu.
[00:25:40] 1 SIERPNIA 1944, ciotka boh. pracowała w urzędzie egzekucyjnym na ul. Smolnej. W drodze z pracy na Krakowskim Przedmieściu spotkała znajomego ciotki, który powiedział jej o godzinie „W”. Kolega przypadkiem zostawił ciotce swoją teczkę, zapominając o niej pobiegł na zbiórkę. Ciotka udała się do domu na ul. Bednarską. Później wyruszyła do rodziców boh.. Dotarła do mostu Kierbedzia, gdzie zatrzymali ją Niemcy i kazali wracać.
[00:29:10] MIESZKAŃCY UL. BEDNARSKIEJ, okazało się, że 2 sierpnia Niemcy zebrali wszystkich z ulicy Bednarskiej, zaprowadzili nad Wisłę i piechotą popędzili do obozu przejściowego w Pruszkowie. Ciotka również tam trafiła, potem wywieziono ją do obozu pracy.
[00:30:20] POWRÓT CIOTKI Z OBOZU, bawiący się na podwórku boh. zobaczył ciotkę powracającą z obozu, szła w poszarpanym ubraniu i w za dużych męskich butach. Zamieszkała z rodziną.
[00:31:20] SZKOŁA, dziadek zaprowadzał boh. do szkoły.
[00:31:38] PRZEDSZKOLE, złe wspomnienia z przedszkola prowadzonego przez zakonnice kościoła przy Kamionku. Zakonnice źle traktowały dzieci przedszkolne.
[00:33:44] OPOWIEŚĆ CIOTKI O OBOZIE PRACY, ciotka trafiła do pracy na polach kapusty. Była w obozie do momentu wyzwolenia.
[00:35:10] CIOTKA ZAMIESZKAŁA Z RODZINĄ BOH., mieszkała z nimi kilka miesięcy, gdyż ul. Bednarska była zrównana z ziemia. Warunki mieszkalne.
[00:35:40] OJCIEC ZASTĘPCZY, wuj Apolinary urodził się w Czerwonogrodzie, miał siedmioro rodzeństwa. Pracował w urzędzie wojskowym. W Warszawie pojawiła się rodzina ojca, spali na strychu, gdyż nie było miejsca w mieszkaniu.
[00:39:50] TRAGEDIA SĄSIADA, sąsiad poszedł z synem do ogródka działkowego po warzywa. Jak wracał, niósł syna na plecach. Syn został postrzelony w głowę. [+]
[00:42:34] SCHRON W PIWNICY, Niemcy zorganizowali zbiórkę mężczyzn. Mężczyźni schowali się do piwnicy, wraz z nimi ojciec boh. Wejście do piwnicy zamurowano, zachlapano wapnem. Kiedy przyszli Niemcy i zeszli do schronu, nic nie zauważyli i wyszli. [+]
[00:45:30] POWSTANIE WARSZAWSKIE, warunki w schronie. Pralnia dla lokatorów, kosz na bieliznę, w którym niekiedy spał boh.
[00:48:43] BOMBARDOWANIE, w dzień wracało się ze schronu do mieszkania. Potężny wybuch, boh. krzyczał łapiąc ojca za szyję. Okazało się, że bomba zrzucona z niemieckiego samolotu uderzyła przed domem boh. Spowodowała ogromny lej, który potem wypełnił się wodą deszczową i zimą służył jako ślizgawka. Opis łyżew. [+]
[00:51:50] PRUDENTIAL, ojciec zawołał boh. do okna, zobaczyli, jak niemiecki samolot bombardujący Plac Napoleona uderza w wieżę Prudentialu, wieża spadła. [+]
[00:54:00] „ŻYRANDOLE” NIEMIECKIE, Niemcy kazali wieczorami opuszczać rolety w oknach. Nocą przed nalotami puszczali tzw. żyrandole, które podświetlały budynki mieszkalne wyznaczone do zbombardowania. [+]
[00:56:40] ZESTRZELONY NIEMIECKI SAMOLOT, boh. z ojcem widzieli przez okno zestrzelony samolot niemiecki. Samolot wbił się kadłubem w dno jeziorka Kamionkowskiego w parku Skaryszewskim. Ze stali z tego samolotu wyprodukowano garnki, jeden z nich był w domu boh. [++]
[00:59:10] UKRAIŃSKI ŻOŁNIERZ, rodzice wybierali się na działkę po warzywa. Po powrocie opowiadali, że zatrzymał ich ukraiński żołnierz w mundurze z Wermachtu każąc oddać to, co przy sobie mieli. Rodzice musieli oddać obrączki, ojciec zegarek. Złodziej strzelił w powietrze dla przestraszenia ludzi. [+]
[01:02:00] WOJENNA ZMIANA WYGLĄDU, po niemieckim obwieszczeniu, że matki z dziećmi maja się stawić w miejscu zbiórki na ul. Skaryszewskiej, sąsiadka powiedziała matce, że musi ją postarzyć. Przypalonym nad świeczką korkiem od butelki zrobiła jej sińce pod oczami. Matka z boh. szli na zbiórkę, żołnierz cofnął matkę mówiąc, że jest za stara. [+]
[01:06:38] WIELKANOC, wspólna Wielkanoc wraz z sąsiadami u rodziców boh. Opis śniadania wielkanocnego.
[01:10:44] WYZWOLENIE WARSZAWY 1945, siarczysta zima. Ludzie przechodzili na stronę Śródmieścia przez zamarznięta Wisłę, bo nie było żadnych mostów, wszystkie zostały zbombardowane przez Niemców.
[01:12:35] KONIEC WOJNY, zostaje zbudowany most pontonowy.
[01:16:30] WOJSKA RADZIECKIE, oficer radziecki zajął mieszkanie w domu boh.
[01:19:10] INCYDENT WIELKANOCNY, podczas Wielkanocy dzieci bawiły się na podwórku, sąsiad widząc wróble zaczął do nich strzelać ze strzelby, śrut uderzył boh. w szczękę.
[01:22:04] PRZYBRANY OJCIEC i jego rodzina.
[01:29:30] MARZENIA O STUDIACH, boh. nie udało się dostać na studia teatralne.
[01:30:30] PRACA, w wieku 18 lat boh. poszedł do pracy. Pracował z ojcem w tej samej instytucji.
[01:31:50] OJCIEC W SZAMBIE, ojciec boh. działał w AK, chodził na zbiórki. Pewnego dnia wrócił do domu cały oblepiony był fekaliami. Okazało się, że uciekając przed Niemcami wskoczył z kolegami do szamba, w którym przeczekali, aż Niemcy przejdą. [+]
[01:40:00] KOLEGA Z PRACY, który z ojcem często poruszał wątki powstańcze. Mężczyzna opowiadał, jak go katowali na ul. Koszykowej oraz wspominał o przebywaniu w zalanych celach, gdzie pływały szczury wielkości kota. [+]
[01:44:40] HOMOSEKSUALIZM, nikt się z tym nie obnosił, towarzystwo boh. w PRL-u. W Warszawie było parę restauracji, w których spotykali się geje, m.in. Alhambra, Lajkonik, Amatorska, Bar Kopciuszek.
[01:55:40] TELEFON, przydzielenie boh. telefonu z numerem pogotowia ratunkowego na Grochowie.
[01:56:04] URZĄD BEZPIECZEŃSTWA, po otrzymaniu kontraktu w Libii UB zaprosiło boh. na spotkanie. Chcieli, aby na wyjeździe boh. dostarczał informacji. Boh. odmówił współpracy, ale na kontrakt i tak wyjechał.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..