Stefania Torbiarz z d. Socha (ur. 1923, Skierbieszów) w listopadzie 1942 została wysiedlona z rodziną ze Skierbieszowa. Po pobycie w obozie przejściowym w Zamościu trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Pracowała w fabryce zbrojeniowej pod Berlinem. Przeżyła „marsz śmierci” z Sachsenhausen, wyzwolona przez wojska amerykańskie pod Schwerinem.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!) PLIK 658A1869 [długość nagrania 1’23”] [00:00:15] Bohaterka urodziła się w Skierbieszowie k. Zamościa i tam mieszkała do wojny.
PLIK 658A1870 [długość nagrania 29’49”] [00:00:55] W 1942 r. Niemcy wysiedlili mieszkańców i wywieźli do Zamościa, skąd po trzech tygodniach trafili do Oświęcimia. Droga do Auschwitz, gdzie trafili: siostra, szwagier, dwóch braci boh. Przyjęcie do obozu: ogolenie głów, rozebranie do naga – wstyd, mycie, ubranie w pasiaki, bieg do baraków. Zimno. Pobudka o 5 rano (gwizd), apel od 6 do 8 rano, liczenie, praca w polu, kopanie rowów, droga 8 km, rozbiórka domów, odmrożone nogi, noszenie umarłych współwięźniów. Orkiestra grała przy bramie przy powrocie do obozu. Głód. Żniwa: zboże, rzepak. Pobicie przez kapo, pomoc koleżanek. Koszmar codziennego życia. Pobita – uderzona w twarz za picie deszczówki.
[00:12:24] Ewakuacja („marsz śmierci”) obozu Sachsenhausen pod koniec wojny (kwiecień 1945). Pokonywanie 40 km dziennie, koszmar drogi, noclegi na polach. Jedzenie surowych ziemniaków, przydrożnego szczawiu i trawy, łubinu, jęczmienia. Nad głowami latały amerykańskie samoloty, strzelały do niemieckich strażników.
[00:16:03] Wyswobodzenie przez Amerykanów w Schwerinie. Radość i wzruszenie, aresztowanie obozowych strażników.
[00:21:06] Robactwo w Auschwitz - wszy, pchły, szczury, tyfus (42 st. gorączki). Uratowana przed spaleniem przez „Zosię z Krakowa”.
[00:22:15] Wywieziona do pracy w fabryce pod Berlinem, gdzie produkowano części do samolotów. Kradzież kaszy. Warunki sanitarne w obozie. Bombardowanie Berlina, bombardowania obozu przez Rosjan, pożar baraku, boh. wyskoczyła z drugiego piętra, udało jej się zdobyć pasiak. Rabowanie sklepów, nasycenie pierwszego głodu, boh. jadła suchary, żeby się nie przejeść. Radość zwycięstwa. Ludzie umierali z przejedzenia. Zupa z brukwi – najlepsza przez całe życie. Szczury zjadały ludzi w Oświęcimiu.
PLIK 658A1871 [długość nagrania 28’27”] [00:00:48] Głód w obozie, umieranie z głodu, zabieranie jedzenia zmarłym więźniarkom, transporty kierowane do komór gazowych, zupa ze starych pokrzyw z robakami. 60-letni esesman, weteran frontowy, przydzielił boh. skrycie dodatkową porcję zupy i zakopał dla niej po cichu kawałek chleba.
[00:05:30] Powrót – marsz po pracy do obozu, odliczanie więźniów przeznaczonych do gazu: co dziesiąta, ten esesman raz ją pominął w wyliczaniu, palenie ludzi - wstrząsający opis dymu, opowieść Żyda, który spalił całą swoją rodzinę. Iskanie wszy.
[00:08:28] Kąpiel w wannie z płynem [pestycydem] w październiku.
[00:09:30] Wszechobecny głód: „byłabym trupa gryzła”. Kasza na obiad – udało jej się zjeść dwie porcje – najadła się tak, że dostała niestrawności.
[00:11:17] Bohaterka straciła w obozie dwóch braci – jeden spalony (14 lat), drugi zmarł z głodu. Ciągły strach przemoc, tortury.
[00:12:46] Samobójstwa – więźniowie rzucali się na druty ogrodzenia pod napięciem, szczególnie Żydzi „szli na druty”.
[00:12:50] – [00:14:50] Dygresja nt. obecnego stanu zdrowia.
[00:16:10] Euforia po wyzwoleniu obozu, gorączka po zjedzeniu surowych ziemniaków, boh. straciła przytomność od tej gorączki. Jedzenie od Amerykanów.
[00:18:04] Lubeka – odzyskiwanie życia, spacery, zapoznanie z mężem na potańcówce, ślub w Lubece. Wyjazd do Polski, do Starachowic, skąd pochodził mąż. Rodzice przeżyli wojnę na wolności, boh. przetrwała Oświęcim razem z siostrą. Siostra była tak wycieńczona, że już leżała na stercie ciał do spalenia.
[00:20:42] Scena uratowania przed spaleniem siostry boh. – odczytano Niemcowi list córeczki do matki – to ją uratowało.
[00:23:20] Nazwisko panieńskie Socha, bracia Józef i Edward, szwagier Popik.
[00:23:58] Boh. pokazuje numer obozowy, nauka na pamięć po niemiecku, wywoływanie numerów na apelu, tatuowanie numerów.
[00:25:38] Złapanie i pokazowe zamordowanie uciekinierów z Auschwitz, „polnische Schweine”.
[00:26:59] Strach i ukrywanie się na początku wojny koło w Zamościa – kryjówka w cuchnącym sianie. Wielokrotnie w ten sposób uniknęła łapanki. Wpadła, kiedy przyszli nocą do domu – zabrali całą rodzinę.
PLIK 658A1872 [długość nagrania 8’27”] [00:00:10] Śmierć głodowa starszego brata Józefa – wzruszające wspomnienie.
[00:01:41] Rozszabrowany majątek po powrocie do domu – matka rozpoznawała swój dobytek w domach sąsiadów folksdojczów.
[00:03:25] Powrót do Polski, przyjazd do Starachowic, odwiedziny u rodziców pod Zamościem.
[00:04:52] Bezsenność, nieraz śni jej się, że ją zabierają do Oświęcimia.
[00:06:10] Spotkanie po latach z córką sąsiada, który też był w Auschwitz.
mehr...
weniger
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Mo. - Fr. 9:00 - 15:00 Uhr
(+48) 22 182 24 75
Bibliothek des Pilecki-Instituts in Berlin
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
Diese Seite verwendet Cookies. Mehr Informationen
Das Archiv des Pilecki-Instituts sammelt digitalisierte Dokumente über die Schicksale polnischer Bürger*innen, die im 20. Jahrhundert unter zwei totalitären Regimes – dem deutschen und sowjetischen – gelitten haben. Es ist uns gelungen, Digitalisate von Originaldokumenten aus den Archivbeständen vieler polnischer und ausländischer Einrichtungen (u. a. des Bundesarchivs, der United Nations Archives, der britischen National Archives, der polnischen Staatsarchive) zu akquirieren. Wir bauen auf diese Art und Weise ein Wissenszentrum und gleichzeitig ein Zentrum zur komplexen Erforschung des Zweiten Weltkrieges und der doppelten Besatzung in Polen auf. Wir richten uns an Wissenschaftler*innen, Journalist*innen, Kulturschaffende, Familien der Opfer und Zeugen von Gräueltaten sowie an alle an Geschichte interessierte Personen.
Das Internetportal archiwum.instytutpileckiego.pl präsentiert unseren Bestandskatalog in vollem Umfang. Sie können darin eine Volltextsuche durchführen. Sie finden ebenfalls vollständige Beschreibungen der Objekte. Die Inhalte der einzelnen Dokumente können Sie jedoch nur in den Lesesälen der Bibliothek des Pilecki-Instituts in Warschau und Berlin einsehen. Sollten Sie Fragen zu unseren Archivbeständen und dem Internetkatalog haben, helfen Ihnen gerne unsere Mitarbeiter*innen weiter. Wenden Sie sich auch an sie, wenn Sie Archivgut mit beschränktem Zugang einsehen möchten.
Teilweise ist die Nutzung unserer Bestände, z. B. der Dokumente aus dem Bundesarchiv oder aus der Stiftung Zentrum KARTA, nur beschränkt möglich – dies hängt mit den Verträgen zwischen unserem Institut und der jeweiligen Institution zusammen. Bevor Sie vor Ort Zugang zum Inhalt der gewünschten Dokumente erhalten, erfüllen Sie bitte die erforderlichen Formalitäten in der Bibliothek und unterzeichnen die entsprechenden Erklärungsformulare. Informationen zur Nutzungsbeschränkung sind in der Benutzungsordnung der Bibliothek zu finden. Vor dem Besuch empfehlen wir Ihnen, dass Sie sich mit dem Umfang und Aufbau unserer Archiv-, Bibliotheks- und audiovisuellen Bestände sowie mit der Besucherordnung und den Nutzungsbedingungen der Sammlung vertraut machen.
Alle Personen, die unsere Bestände nutzen möchten, laden wir in den Hauptsitz des Pilecki-Instituts, ul. Stawki 2 in Warschau ein. Die Bibliothek ist von Montag bis Freitag von 9.00 bis 15.00 Uhr geöffnet. Bitte melden sie sich vor Ihrem Besuch per E-Mail: czytelnia@instytutpileckiego.pl oder telefonisch unter der Nummer (+48) 22 182 24 75 an.
In der Berliner Zweigstelle des Pilecki-Instituts befindet sich die Bibliothek am Pariser Platz 4a. Sie ist von Dienstag bis Freitag von 10.30 bis 17.30 Uhr geöffnet. Ihr Besuch ist nach vorheriger Anmeldung möglich, per E-Mail an bibliothek@pileckiinstitut.de oder telefonisch unter der Nummer (+49) 30 275 78 955.
Bitte lesen Sie unsere Datenschutzerklärung. Mit der Nutzung der Website erklären Sie sich mit ihren Bedingungen einverstanden..