Romanowska Krystyna

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0947

30 września 2019, Warszawa

01:03:00

Krystyna Romanowska z d. Kowalska (ur. 1934, Guzów) opowiada o dzieciństwie, wybuchu wojny i okupacji niemieckiej w rodzinnej miejscowości. Rozmowa zawiera liczne opisy drastycznych widoków wojennych, które towarzyszyły małej wtedy bohaterce w codziennym życiu. Pani Krystyna wspomina zabranie ojca do oflagu w Essen i jego powrót z prezentami gwiazdkowymi w 1945 roku. Opowiada też historię męża, Jerzego Romanowskiego ps. „Brzoza”, który za działalność w AK został w 1946 roku aresztowany i na osiem lat osadzony w więzieniu w Rawiczu. Pani Krystyna po wojnie pracowała w dowództwie Wojsk Lotniczych w Warszawie.

[00:00:07] PRZEDSTAWIENIE POSTACI
[00:01:30] OPIS RODZICÓW: Stanisław Kowalski pracował w majątku, Elżbieta Kowalska z d. Podolska - w cukrowni. Liczne rodzeństwo - było ich w domu siedmioro.
[00:02:10] DOM RODZINNY, wspomnienie przysmaku - kawałek chleba umoczony w mleku obsypany cukrem.
[00:02:55] WYRUSZENIE OJCA NA WOJNĘ, nie było go siedem lat.
[00:03:05] WARUNKI MIESZKALNE, mieszkali w czworaku.
[00:03:56] WRZESIEŃ 1939, schronienie się mieszkańców w piwnicach. Przejeżdżające wojsko niemieckie rozkazuje im opuścić schronienie.
[00:04:35] CZEKOLADA OD NIEMCÓW, boh. wraz z innymi dziećmi szła do majątku po mleko. Zatrzymali ich Niemcy. Starsze dzieci wypchnęły panią Krystynę i jej rówieśniczkę w kierunku żołnierzy, a same wróciły do domu opowiadając, że Niemcy zabrali dziewczynki. Mama wpadła w rozpacz. Niemcy wzięli dziewczynki na ręce i przyprowadzili do swoich koni, a na koniec dali im czekoladę i puścili wolno do domu. Była to pierwsza czekolada jaka zjadła boh. [+]
[00:05:48] HITLER W PAŁACU SOBAŃSKICH, w Pałacu Sobańskich znajdował się sztab niemiecki. Pewnego dnia przyjechał tam Adolf Hitler. Zrobili lądowisko. Spędzili wszystkich ludzi na trasę, aby witali Hitlera.[+]
[00:07:04] SZKOŁA, w wieku 7 lat boh. poszła do szkoły. Lekcje odbywały się w cukrowni, a w godzinach pracy zakładu - w domach nauczycielek. [00:10:30] CZOŁG ROZJECHAŁ CZŁOWIEKA, podczas wejścia Rosjan [w 1945] człowieka przejechał czołg. Jego ciało leżało parę dni.
[11:15] CIAŁA NIEMCÓW, w pobliżu pałacu leżały ciała rozstrzelanych Niemców. Dzieci bały się tych trupów. Zwłoki zakopano w parku.
[12:30] HISTORIA KSIĘDZA, po powstaniu warszawskim matka pracowała jako woźna w biurze. Boh. po szkole wymieniała się z matką zastępując ją w pracy. Pewnego dnia dosiadł się do boh. młody ksiądz Antoni Czajkowski, który opowiedział jej o swojej działalności podczas powstania. Księdza później aresztowano i spędził kilka lat w więzieniu.
[15:39] CZAS OKUPACJI, matka pracowała jako woźna, jej siostra była garderobianą u hrabiny. Dzieci roznosiły mleko.
[16:34] MAJĄTEK HRABIEGO SOBAŃSKIEGO, opis majątku. Rozdawanie dzieciom cukierków. Podczas pierwszej komunii hrabiostwo urządzili poczęstunek w swojej jadalni, a hrabianki podawały dzieciom jedzenie. Ojciec pracował w majątku przy koniach. W trakcie wojny posiadłość zajęli Niemcy. Po zakończeniu wojny w pałacu otworzono szkołę.
[20:40] OJCIEC został przez Niemców zabrany do oflagu w Essen. Wrócił na Boże Narodzenie 1945 w mundurze armii Andersa z paczkami z pomarańczami, pończochami itp. Z Essen odbiła ich armia Andersa, od niej dostał mundur.
[24:02] OFICER ROSYJSKI, w domu rodzinnym stacjonowali Rosjanie wraz oficerem, który dał boh. w prezencie 5 zł.
[25:34] CUKROWNIA, Rosjanie dowiedzieli się, że w miejscowości jest cukrownia i pobiegli tam. Kilku z nich zginęło przygniecionych workami.
[26:14] PRACA W WARSZAWIE 1953, boh. rozpoczęła pracę w dowództwie wojsk lotniczych w Warszawie.
[26:54] SYLWEK Z POWSTANIA, powstaniec Sylwek, który uczył piosenek powstańczych, został później oficerem.
[28:08] ZWŁOKI W DRODZE PO CHLEB, aby dotrzeć do sklepu, który był oddalony od domu o 5 km, boh. mijała w rowach zwłoki ludzi i koni. Szła z zamkniętymi oczami, aby na nie patrzeć.
[29:28] BRACIA, opis braci Stanisława i Mariana. Wozili do lasu jedzenie, później boh. dowiedziała się że należeli do jakiejś organizacji pomagającej partyzantom. Wspomnienie Bodnara,, którego zabili.
[31:50] SPOŁECZNOŚĆ GUZOWSKA [przed wojną], stanowili ją Polacy. Raz na jakiś czas do Guzowa przyjeżdżała „na handel” Żydówka. Większość mieszkańców pracowała w cukrowni.
[34:40] MĄŻ, swojego męża boh. poznała u znajomych. Pobrali się 4 miesiące później.
[39:08] HISTORIA MĘŻA, Jerzy Romanowski (ur. 1927). Trafił do AK wraz z braćmi. Mąż opowiadał, że kiedyś przeszedł do niego dowódca wraz z jakimś mężczyzną i dał mu na przechowanie broń. Nazajutrz przyszedł towarzysz dowódcy i aresztował męża boh.
[44:58] MĄŻ W AK był łącznikiem, brał udział w akcji Burza. Z kolegami z AK pilnowali i magazynowali broń na cmentarzu albo w kościele. Siedział w więzieniu w Rawiczu.
[48:53] OKOLICZNOŚCI ARESZTOWANIA, męża aresztowano 16 października 1946 i przewieziono do Białegostoku. Rozprawa odbyła się w Drohiczynie.
[51:33] PROCES W DROHICZYNIE, prokurator Ostapowicz. Za pilnowanie broni mąż z bratem dostali wyroki 15 lat więzienia. Męża zwolniono po 7 latach.
[52:56] WIĘZIENIE, OPIS MĘŻA, wspomnienia z więzienia w Rawiczu.
[01:02:05] POGRZEB MĘŻA, uroczysty obrządek z asystą wojskową. więcej...
mniej

Żukowska Ewa

Żukowska Ewa

Film