Antoni Blecharczyk (ur. 1936 Lwów) wychował się jako syn policjanta we Lwowie. Ojciec został aresztowany przez Rosjan we wrześniu 1939, a on sam z matką i siostrą wywiezieni w kwietniu 1940 do Kazachstanu. Przez cały okres zesłania matka pracowała w ubojni owiec. W sierpniu 1946 wrócili do Polski i osiedlili w Nienadowej pod Przemyślem. Pan Antoni ukończył liceum pedagogiczne i rozpoczął pracę nauczyciela w miejscowej szkole. W 1960 ukończył Studium Nauczycielskie w Rzeszowie i został kierownikiem szkoły w Nienadowej. W 1973 ukończył Akademię Rolniczą w Krakowie. Pracę zawodową łączył z działalnością społeczną – był radnym gromadzkiej rady narodowej, w 1989 działał w Komitecie Obywatelskim, a w latach 1990-1994 był wójtem Nienadowej. Przez trzy kadencje pełnił funkcję radnego rady powiatu. Obecnie na emeryturze, mieszka w Nienadowej.
Streszczenie relacji (UWAGA: czasy wg plików oryginalnych, a nie zmontowanej relacji!) [„historia życia” – samodzielna narracja, prowadzący nie zadaje pytań] P1030281 [00:01:25] Dziadkowie ze strony matki i ojca poznali się na transatlantyku ,,Batory’’ podczas podróży z USA.
[00:03:00] Ojciec skończył dwie klasy gimnazjum, służył w wojsku austriackim, a potem w policji we Lwowie. Ojciec ożenił się z córką przyjaciół rodziców.
[00:06:23] Ojciec był bardzo religijny. We Lwowie urodził się pan Antoni i jego siostra. Ojciec chciał, żeby syn był księdzem.
[00:09:25] Wybuch wojny. Po wkroczeniu Armii Czerwonej kierownictwo policji wskazało funkcjonariuszom możliwości ukrywania się.
[00:12:45] Ojciec ukrywał się, z matką porozumiewał się przez kurierów. Namówił matkę, żeby przez granicę niemiecko-sowiecką uciekać na stronę niemiecką.
[00:14:30] „Ruska” wieś, która była podzielona na dwie części. Dylemat matki, czy zostawiać wszystko i uciekać.
[00:17:20] Plan przekroczenia „zielonej granicy”. Ojciec pojawił się w domu i natychmiast został aresztowany na skutek donosu sąsiadki-Ukrainki.
[00:19:15] Ojciec znajdował się w więzieniu, matka dostała pozwolenie na wymianę bielizny. Ojciec przekazał wiadomość „ja w śledztwie, jedź”, wyhaftowaną na chusteczce.
[00:22:50] Matka nie chciała wyjechać i zostawić ojca.
[00:24:00] W kwietniu 1940 roku NKWD przyszło po rodzinę. Matka zapakowała wszystko, co mogła udźwignąć.
[00:28:00] Rodzinę zawieziono do wagonów towarowych.
[00:29:00] Opis wagonów. 13 kwietnia 1940 transport ruszył ze Lwowa.
[00:30:05] Jechali przez trzy tygodnie, każdego wagonu pilnowało po dwóch żołnierzy. Nie wszyscy przeżyli tę podróż.
[00:32:00] Dojechali do stacji Ajagus koło Semipałatyńska w Kazachstanie. Deportowanych umieszczono na wozach i wywieziono w step.
[00:34:00] W transporcie były tylko kobiety i dzieci. Zawieziono ich do „miasokombinatu” (ubojni owiec). Dom administracyjny, ziemianki, barak mieszkalny i teren ogrodzony wysokim murem. Na terenie obozu znajdowała się ubojnia, magazyny i kuchnia ze stołówką.
[00:37:50] Klimat trudny do zniesienia: latem skwar bez kropli deszczu, zimą duży mróz.
[00:38:20] Owce latem wypasano na stepie, jesienią i zimą przebywały na ogrodzonym terenie. Zimą prowadzono masowy ubój.
[00:41:00] Przyroda na stepie. Praca deportowanych. Warunki życia.
[00:47:00] Siłą pociągową były woły. Uprawiano tylko arbuzy, ogórki oraz pomidory.
[00:49:00] Zesłańcom nie wolno było się oddalać z obozu. Normy, które trzeba było wypracować. Praca w kuchni.
[00:52:22] W większości w obozie przebywały rodziny oficerów zamordowanych w Katyniu. Kobiety były dobrze wykształcone, z dobrych domów. Sporo osób umierało.
[00:54:05] Matka zaprzyjaźniła się ze starszą panią, która zajmowała się dziećmi. Matka była przyzwyczajona do ciężkiej fizycznej pracy. Szkoły nie było, dopiero po umowie Sikorski-Majski dzieci mogły chodzić do szkoły. Kilka polskich kobiet prowadziło szkołę dla dzieci deportowanych. Zesłańcy wierzyli, że wrócą do Polski.
[00:59:10] W 1946 roku ogłoszono, że Polacy mogą wrócić do domu. Wcześniej nie dostawali żadnych informacji o amnestii, armii Andersa.
P1030282 [00:00:10] Repatriacja. Granicę przekroczyli w Chełmie, transport skierowano na „Ziemie Odzyskane”. Władze proponowały miejsca do zamieszkania. Rodziny, które mieszkały w Polsce, mogły dostać informacje o deportowanych powracających do Polski.
[00:05:00] Dojechali do Krakowa, rozmieszczono ich w byłym obozie koncentracyjnym w Płaszowie. Matka skontaktowała się ze swoim bratem, który zawiózł ich do Nienadowej. Matka była chora, żyli bardzo skromnie.
[00:07:05] Spotykali się z życzliwością, siostra dostała pracę w sklepie, chociaż jeszcze nie miała 18 lat.
[00:08:52] Siostra poznała swojego przyszłego męża, wyszła za mąż i wyjechała do Zgorzelca.
[00:10:00] Pan Antoni skończył szkołę podstawową, poszedł do liceum pedagogicznego w Przemyślu. Mieszkał w internacie, dzięki gronu pedagogicznemu i ich opiece udało się skończyć liceum.
[00:12:00] Dostał nakaz pracy w Nienadowej.
[00:14:01] 1952, likwidacja religii w szkołach. Pan Antoni był wychowany w tradycjach katolickich, nie zgadzał się z tym, musiał się zgłosić w SB, gdzie długo tłumaczył się ze swoich przekonań. Został za to zwolniony z członkostwa w ZMP.
[00:24:00] Matura, wsparciu profesora.
[00:26:27] Wypadek, jaki miał w Kazachstanie. Do szpitala pojechał z matką. Jedynym lekarstwem była jodyna.
[00:29:04] Zawsze interesowały bohatera nauki ścisłe, jego uczniowie byli zawsze dobrze przygotowani. Skończył studium nauczycielskie, został dyrektorem szkoły.
[00:31:55] Rozwój wsi po wojnie. Był członkiem gromadzkiej rady, pracował społecznie.
P1030283 [00:00:10] Ośrodek szkolenia rolników. Na Akademii Rolniczej uzyskał stopień inżyniera rolnika, a później magistra pedagogiki.
[00:02:41]. Został powołany na dyrektora zespołu szkół w Dubiecku.
[00:04:30] Przemiany polityczne w 1989 roku. Był wójtem w latach 1990-1994. Po ukończeniu kadencji przeszedł na emeryturę i był przewodniczącym Rady Gminy.
[00:06:45] W 1998 reprezentował interesy gminy w powiecie. Kariera zawodowa i praca społeczna. Powstaniu banku i wprowadzanie reform.
[00:14:15] Po roku 2010 musiał zrezygnować z dalszej pracy społecznej ze względu na zły stan zdrowia.
[koniec samodzielnej narracji, początek wywiadu - świadek odpowiada na pytania] P1030284 [00:00:48] Ojciec miał na imię Jan Blecharczyk. O ojcu nie mieli żadnych wiadomości, dopiero w 1999 roku dostał informację o jego losie. Ojciec został skazany na 5 lat robót na Kołymie. Najbardziej dotykało rodzinę to, że nie wiedzieli, gdzie i jak zmarł ojciec.
[00:05:45] Problem z pochówkiem zmarłych polskich zesłańców w Kazachstanie.
[00:06:51] Wielka solidarność pomiędzy deportowanymi Polakami.
[00:08:40] Matka dostawała więcej żywności, niż inne kobiety. Zawsze się z nimi dzieliła.
[00:10:00] Kobiety się modliły, wierzyły, że to się skończy. Deportowane bardzo się wspierały.
[00:11:00] Kazachowie też nie lubili ówczesnej władzy, mieli życzliwy stosunek do Polaków.
[00:14:08] Pani Zielińska, która była ich sąsiadką w Równym.
[00:15:09] Dozorczyni Ukrainka doniosła, że ojciec bohatera ich odwiedził.
[00:16:00] Pani Romańska prowadziła w miejscu zesłania indywidualny tok nauczania dla każdego polskiego dziecka z rodzin deportowanych.
[00:17:50] Do obozu przyjechało około 50 rodzin, ale z dziećmi niepełnoletnimi. W kołchozie pracowali również Kazachowie.
[00:19:55] Kontrole na terenie kombinatu.
[00:20:45] Dziecięce zabawy. Wigilia, inne święta.
[00:23:35] Kazachskie tradycje.
[00:24:04] Paczki z UNRR-y.
[00:26:25] Dzieci pomagały matkom w różnych pracach.
[00:28:00] Żadne informację nie docierały do Polaków. Po amnestii dostali paszporty i mogli czasami pojechać do miasta. Nie byli już tak pilnowani, jak na początku.
[00:31:07] Najbardziej brakowało chleba.
[00:33:00] Wszystkie myśli krążyły wokół jedzenia. Za kradzież z ubojni groziły kary pozbawienia racji żywnościowej.
[00:35:43] Niemiec, który miał prądnicę. Chińczyk, producent mydła.
[00:37:53] Jak się dowiedział o końcu wojny. Deportowani nie mieli żadnych kalendarzy, żyli z dnia na dzień.
[00:39:15] Powrót do Polski, przekraczanie granicy. Wiele kobiet nie miało informacji o losie swoich mężów.
[00:41:25] Nie mógł sobie wyobrazić, że istnieje inny świat, inny krajobraz. Polacy okazywali dużą życzliwość.
[00:43:35] Szabrownicy przywozili ubrania z „Ziem Odzyskanych”. Największe problemy były z kupieniem butów.
[00:45:22] Nauczyciele z liceum. Przez cały czas nauki miał wsparcie.
[00:51:02] Przekonania polityczne w liceum.
[00:52:10] Musiał ukrywać, kim był jego ojciec i w jakich okolicznościach zginął.
[00:55:15] Matka nie chciała nigdy wspominać pobytu w Kazachstanie. Nigdy nie pogodziła się ze śmiercią ojca.
P1030285 [00:00:01] Spotkanie z rodziną po wojnie. To był pierwszy dzień, kiedy się najadł do syta.
[00:02:29] O wiśniach w Płaszowie.
[00:03:25] Obóz dla repatriantów.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.