Tatarowski Konrad
Konrad Tatarowski (ur. 1948, Łódź) pochodzi z rodziny rzemieślniczej. Uczył się w szkole podstawowej i liceum na Chojnach, uprawiał biegi sprinterskie. Ukończył polonistykę na Uniwsytecie Łódzkim u prof. Stefanii Skwarczyńskiej. Uczestniczył w protestach marcowych 1968. Pracownik naukowy w dziedzinie krytyki literackiej. Poeta. Uczestnik opozycji, jeden z liderów środowiska korowskiego. Kolporter, animator, członek „Solidarności”. Internowany w stanie wojennym (Łęczyca, Łowicz, Kwidzyn). Od 1983 na emigracji w Stanach Zjednoczonych i w RFN. W latach 1983-94 dziennikarz rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. Powrócił do kraju, doktoryzował się i habilitował. Profesor w Katedrze Medioznawstwa UŁ.
more...
less
[00:00:09] Ur. 12 kwietnia 1948 r. w Łodzi. Dzieciństwo w dzielnicy Chojny (ulice Mazurska-Odyńca-Malczewskiego). Przeprowadzka do willi przy ul. Mazurskiej. Dziadkowie ze strony mamy Heleny, podwórko przy ul. Odyńca.
[00:02:02] Dziadek Leonard ze strony ojca pochodził z rodziny cukierników z Konina, przenieśli się do Łodzi w połowie lat 30. Ojciec Leonard miał cukiernię przy ul. Rzgowskiej. Wywiezienie ojca na roboty przymusowe do fabryki broni w Fürstenwalde w Niemczech, wrócił po 4 latach. Początki pracowni ojca.
[00:04:46] Wyższy status materialny boh., doświadczenie szykan: częste rewizje. – zwątpienie w uczciwość ojca, indoktrynacja w szkole, „wróg władzy ludowej”. Słuchanie Radia Wolna Europa.
[00:08:20] Dom dziadków – oaza dzieciństwa. Dziadek miał stragan ze skórami przed wojną, potem pracował jako urzędnik w Sanepidzie. Szkoła Podstawowa nr 2 i liceum przy ul. Podmiejskiej. Doświadczenie formujące: Marzec ’68.
[00:10:58] Uprawianie sportu, kształtowanie charakteru, mistrz Łodzi na 100 i 200 m, koledzy z AZS Stanisław Wagner i Marek Jóźwik.
[00:13:44] Marzec ’68: demaskacja kłamstw władzy. Zdjęcie „Dziadów” z afisza na zlecenie ambasadora ZSRR. Strajki studenckie, interwencja milicji.
[00:16:20] Na studiach (filologia polska), poznanie poetów Nowej Fali: Jacka Bierezina, Witolda Sułkowskiego. Dostęp do zakazanych wydawnictw Instytutu Literackiego w Paryżu. Radio Wolna Europa stale obecne w domu rodziców i dziadków, audycja „Fakty, wydarzenia, opinie”.
[00:21:08] Prof. Stefania Skwarczyńska − nieprzeciętna osobowość na polonistyce, zesłana do łagru razem z Aleksandrą Wat. Wystawne przyjęcia w katedrze organizowane przez Skwarczyńską (rektor Górski, prof. Żółkiewski). Niezależność Skwarczyńskiej, zeszyty naukowe z genologii, kontakty z krytykami literackimi z całego świata.
[00:27:00] Antysemityzm polskich więźniarek wobec Żydówek w łagrze, postawa Skwarczyńskiej, książka „Wszystko, co najważniejsze”. Powrót do Polski dzięki pomocy prof. Juliusza Kleinera, dorobek twórczy Skwarczyńskiej. [+]
[00:30:54] Praca magisterska boh. o Herbercie, promotorka Teresa Cieślikowska, recenzentka Skwarczyńska, etat asystencki dla boh. w Katedrze Literatury, Teatru i Filmu. Artykuł do zeszytów naukowych, anegdota o cenzurze. [+]
[00:34:40] Marzec 1968 r.: manifestacja studentów pod biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego, otoczenie przez milicję i ORMO, pałowanie. Strajk okupacyjny w UŁ z udziałem studentów i profesorów (Skwarczyńska).
[00:37:10] Bojaźliwa postawa większości kadry uniwersyteckiej podczas Marca ’68, wyjątki: dr Nowaczyk, Andrzej Starzycki. Prof. Stefan Hrabec – żenujący wykład na temat „Dziadów”.
[00:40:18] „Antysemicki odór” był drugim etapem Marca, pierwszym – niszczenie kultury. Represje: wyjazd koleżanki Haliny Goldfarb.
[00:44:28] Nowe znajomości: Józef Śreniowski, Jacek Bierezin, Ewa Sułkowska-Bierezin, Witold Sułkowski, Stefan Türschmidt, spotkania w mieszkaniu Sułkowskich przy ul. Uniwersyteckiej. [+] Pierwsze książki przemycane z Zachodu, „Dzienniki” Gombrowicza.
[00:46:34] Doświadczenia formujące Pokolenia '68: Grudzień ’70 w następstwie Marca ’68. Łódzkie Spotkania Teatralne (przełom lat 60/70.) – teatr studencki zaangażowany społecznie. Grudzień ’70 w następstwie Marca ’68. Ruch poetycki Nowej Fali, najważniejszy autor: Stanisław Barańczak (Poznań). Tomik „Jednym tchem”, Teatr Ósmego Dnia, kierownik Raczak, Teatr STU, teatr Kalambur, warszawski Salon Niezależnych (Kelus, Tarkowski).
[00:51:54] Liczne inicjatywy literackie: Grupa „Teraz” (Zagajewski, Kornhold, Kornhauser) w Krakowie, grupa poetycka „Centrum” w Łodzi (Jacek Bierezin, Andrzej Biskupski, Jerzy Jarmołowski, Kazimierz Świegocki) – postulat autentyzmu i związania z rzeczywistością. Grupa literacka „Olifant” (psychiatra Drozd, poeta Zbigniew Dominiak, Jerzy Weber i boh.), manifest grupy odrzucony przez naczelnego pisma „Odgłosy” Łobodę. [+]
[00:56:31] Projekt pisma literackiego pod szyldem ZSP utrącony przed władze UŁ. Cenzura pism ruchu studenckiego.
[01:00:03] W 1973 r. powstanie SZSP (Socjalistyczny Związek Studentów Polskich), utrata autonomii. Rozwijanie kontaktów między wydziałami UŁ z „Filmówką” – Piotr Bikont. Teatr Studio Prób UŁ (kierownik Paweł Nowicki) rozwiązany przez władze. Teatr studencki z ograniczoną niezależnością.
[01:03:20] Ważny spektakl „Koło czy tryptyk” Bierezina w Teatrze 77. Asystentura boh. na wydziale polonistyki. Założenie rodziny, córka Joanna, mieszkanie na Teofilowie. Pierwszy kontakt z SB w 1971 r. po przyniesieniu bibuły przez Bierezinów („Biuletyn”). Organizacja „Ruch” (bracia Niesiołowscy i Czumowie, plan wysadzenia muzeum Lenina w Poroninie. Wysokie wyroki więzienia).
[01:10:15] Pierwsza rewizja w domu boh., por. Karpacz, skrytka w komórce babci, przesłuchanie babci i boh. [+]
[01:13:36] W 1975 r. petycja w proteście wobec nowelizacji Konstytucji PRL (przewodnia rola PZPR, przyjaźń z ZSRR) podpisana przez boh. Teczka boh. w SB. Powołanie na ćwiczenia rezerwistów przed podwyżką cen w czerwcu 1976 r., poligon drawski. Zgrupowanie we wsi Okonek, rezerwiści nie posiadali broni. Rozmowa z oficerem politycznym, raport ze szkolenia w piśmie podziemnym „Wezwanie”.
[01:20:41] Uczestnicy ćwiczeń: inteligenci (filozofowie Wiktor Niedźwiedzki, Janusz Górski, reżyser Wiesław Drymer, wówczas weterynarz Mieczysław Łabiak, aktor Jerzy Kiszkis, fizyk Andrzej/Jędrzej Smulkowski), stoczniowcy z Gdańska, uczestnicy Poznańskiego Czerwca, oraz kryminaliści.
[01:23:15] Interesująca grupa kryminalistów zwolnionych w amnestii. „Ćwiczenia wojskowe” jako forma uwięzienia. Kolejne funkcje boh. w jednostce, fikcyjne zadania w ramach ćwiczeń.
[01:27:20] Szkolenie ideologiczne (zasady oddawania honorów wojskowych I sekretarzowi partii). Mieczysław Łabiak – odmowa złożenia przysięgi wojskowej, szykany – leczenie psychiatryczne. Dramatyczne losy Łabiaka. [+]
[01:32:10] W końcu lipca 1976 r. rozpoczęcie współpracy z KOR (Józef Śreniowski, zbiórka funduszy, pomoc prawna). Kontakt z Jackiem Kuroniem w Warszawie. Współpracujący z KOR w Łodzi: Sułkowscy, Dominiak. Pomoc finansowa dla robotników z Łodzi (300 osób), zbiórka wśród pracowników wyższych uczelni. [+]
[01:37:39] Nawiązywanie kontaktu ze zwolnionymi robotnikami. Studentka Anna Burawska. Wizyta u represjonowanego, początkowa nieufność. Punkt konsultacyjny w domu boh., poznanie architekta Mieczysława Tomczyka, poeta antykomunista Bogdan Sosnowski „Janek” z Aleksandrowa Łódzkiego. [+]
[01:45:04] Dalsze petycje protestacyjne (bracia Kowalczykowie, Kazimierz Świtoń). Wielokrotne rewizje w domu boh. Pies Trampek odstraszył „nieznanych sprawców”. Mjr SB Kalkuciński, zatrzymanie na 48 h (areszt przy ul. Ciesielskiej), stały patrol SB pod domem boh. [+]
[01:50:36] Zwolnienie aresztowanych korowców latem 1980 r. W 1979 r. duża akcja ulotkowa „Oskarżamy” w sprawie zabitych 4 aresztantów (m.in. syn Zenobii Łukasiewicz Piotr) na komendzie w Bałutach (milicjant Zdzisław Pająk). Proces, uniewinnienie funkcjonariuszy. Mirosław Michalik dostarczał boh. ulotki.
[01:53:42] Naciski SB w pracy: rozmowa ostrzegawcza w 1977 r. (prof. Teresa Cieślikowska). [+] Praca nad doktoratem.
[01:58:02] Publikacja tekstów boh. w dwutygodniku „Poglądy”: o represjach przeciwko działaczom KOR (Niedźwiedzki) i o literaturze emigracyjnej. Współorganizowanie z dr Budrecką zebrania założycielskiego NSZZ „Solidarność” na wydziale filologii.
[02:00:30] Wprowadzenie stanu wojennego, obawa przez interwencją radziecką. Spotkanie w domu przyjaciół Mazurków (Irena i Mieczysław). Przebieg aresztowania ok. 2 w nocy [++]. „Tłum” internowanych w komendzie przy ul. Lutomierskiej, noc w ubikacji. Aresztowanie na podstawie dekretu o stanie wojennym. Droga w suce z Jadwigą Szczęsną (potem w Gołdapi), Benedykt Czuma. [+], [02:06:53] Wejście do więzienia w Łęczycy, 10 miesięcy internowania.
more...
less