Szymanik Bolesław
Bolesław Szymanik (ur. 1937 r., Tarnogród k. Biłgoraja) - w czerwcu 1943 wraz z rodzicami i siostrą został wysiedlony i osadzony w obozie w Zwierzyńcu, a potem na Majdanku. Stamtąd rodzina została przewieziona do Neumarku w Niemczech, skąd jako robotnicy przymusowi trafili do majątku Heidhof w miejscowości Strasskirchen w Bawarii. Po wyzwoleniu przez wojska amerykańskie, we wrześniu 1945 wrócili – przez punkt zborny w Regensburgu, Monachium, Pragę czeską i Czechowice-Dziedzice – do Polski. Odbudowali zrujnowane i rozgrabione gospodarstwo w Tarnogrodzie. Pan Bolesław skończył technikum budowane w Mińsku Mazowieckim. Pracował w zamojskim zjednoczeniu budowlanym, a następnie w Biłgorajskim Przedsiębiorstwie Budowlanym na stanowisku kolejno majstra, kierownika budowy oraz zastępcy dyrektora. Ukończył zaoczne studia ekonomiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie pełni funkcję prezesa Stowarzyszenia Dzieci Zamojszczyzny. Mieszka w Biłgoraju.
more...
less
[00:00:10] AUTOPREZENTACJA BOHATERA
[00:00:40] PIERWSZE WSPOMNIENIE WOJNY, wiosna 1941 r., żołnierze niemieccy wkraczają do domu rodzinnego w Tarnogrodzie, gromadzą rodzinę w małym pomieszczeniu, resztę domu zajmują. Matka musi dla nich gotować.
[00:01:50] LIPEC 1941, Niemcy wyprowadzają się kierując się z frontem na Wschód.
[00:03:55] LISTOPAD 1942, LIKWIDACJA ŻYDÓW, Niemcy rozpoczynają akcję likwidacji, zaganiają Żydów na plac do punktu zbornego. Dwójka małych dzieci, które chcą uciec, zostają zabite przez Niemców. Z placu część ludzi jest pędzona piechotą w stronę Biłgoraju, pozostali zostają rozstrzelani.
[00:07:04] WYSIEDLENIE, wcześniejsze pogłoski o wysiedleniu, do którego dochodzi 29 czerwca 1943. Matka boh. całą noc piecze chleb, ojciec wraz z bratem wykopują dół na skrzynie z wartościowymi rzeczami. Obstawienie miejscowości przez żołnierzy niemieckich i wygnanie mieszkańców na plac zborny. Matka zawija na plecach boh. i jego siostrze chustę z chlebem i mimo, że jest czerwiec, ubiera wszystkich w zimowe ubrania. Ładowanie ludzi na ciężarówki.
[00:16:50] LUBACZÓW, pierwsza stacja podczas wysiedlenia. Pozostawienie ludzi na placu przez dwie doby bez wody i jedzenia.
[00:17:54] BEŁŻEC, opis rampy kolejowej. Obóz żydowski w Bełżcu. Kiedy ludzi widzą napis ‘Bełżec’, zaczynają lamentować, że zostanie z nich mydło. Po dwóch dobach zostają załadowani do wagonów.
[00:19:30] ZWIERZYNIEC, stacja tzw. Biały Słup. Obóz przesiedleńców na terenie dawnego austriackiego obozu dla jeńców francuskich. Opis obozu, brak dostępu do bieżącej wody, baraki. Pod koniec lipca - dostarczenie żywności przez Jana Zamoyskiego. Zawalenie się w baraku piętrowego łóżka i przygniecenie boh. i jego siostry, rodzeństwo bez większych obrażeń. Kolejna podróż wagonami.
[00:26:20] LUBLIN, transport zatrzymuje się w Lublinie na ul. Krochmalnej.
[00:27:17] MAJDANEK, zabranie ludzi do łaźni, następnie do baraków. Poranne apele. Młodsze siostry mamy pomagają rodzinie. Ojca przydzielają na inne „pole”. Boh. i siostra pokazują mu na migi, że są głodni. Następnego dnia ojciec pokazuje dzieciom dwie kromki chleba, próbuje je przerzucić przez druty, jedna z nich zawisa na drucie. Widzi to straż, ojciec otrzymuje karę 50 batów. Jeden z żołnierzy robi sobie z zawisłej kromki cel do strzelania, i strzela dopóki kromka się nie rozpada. [+]
[00:30:20] NEUMARK, z Majdanka trafiają do Niemiec. Babcia boh. z rozkazu Niemców pozostaje w obozie, rodzina trafia do majątku w Bawarii.
[00:31:55] MAJĄTEK HEIDHOF w STRASSKIRCHEN, tu trafia rodzina boh. Warunki mieszkalne, opis polskiej rodziny już tam mieszkającej. Rodzice pracują od rana do wieczora, dzieci nie otrzymują posiłków. Bauer nie cierpiał Polaków, podczas pierwszej wojny światowej został postrzelony w Polsce. Jego żona w miarę możliwości pomagała rodzinie boh.
[00:36:35] CHŁOPCY Z HITLERJUGEND, kiedy się bawią, dzieci polskie siedzą w domu, gdyż grozi im pobicie.
[00:38:50] ZBLIŻAJĄCY SIĘ FRONT, barykadowanie dróg. Wkroczenie armii amerykańskiej podczas pory obiadowej. Ojciec wywiesza biała flagę. Pojawienie się czołgów i samochodów ciężarowych na gąsienicach. Spotkanie żołnierza amerykańskiego, który okazuje się Polakiem, daje boh. konserwy i czekolady. Chce adoptować siostrę boh., ale rodzice nie wyrażają zgody.
[00:45:30] PUNKT ZBORNY W MONACHIUM, hala, w której przebywają Polacy. W połowie sierpnia zorganizowany zostaje transport kolejowy. Podróż przez Pragę czeską i dojazd do Polski.
[00:47:27] PODRÓŻ trwała bardzo długo. Pierwszeństwo w transporcie miały transporty wojskowe. W Polsce ojciec szuka furmanki i woźnicy, aby dostać się do Tarnogrodu, otrzymuje kontakt od mężczyzny współpracującego z AK, dzięki czemu podczas podroży rodzina nie jest rewidowana.
[00:50:02] TARNOGRÓD, początki gospodarki rodziców.
[00:50:45] SZKOŁA, rozpoczęcie roku szkolnego - 1 października 1945. Opis edukacji i historii nauczycielek, których ojcowie zginęli w akcji pacyfikacyjnej A-B
[00:52:04] AKCJA A-B, wysyłanie nauczycieli do Auschwitz albo zabijanie ich.
[00:53:28] SZKOŁA KONTYNUACJA, brak zeszytów, książek. W klasie pięćdziesięcioro dzieci. Buntowanie się dzieci przeciwko pisaniu wielką literą nazw państw Niemcy i Rosja.
[00:58:15] DOŻYWIANIE „TRAN-TRAN”, w szkole wprowadzone odżywianie „tran-tran”. Podczas przerwy na łyżkę każdemu dziecku dawano tran.
[01:00:27] SZKOŁA ŚREDNIA, wraz z kolegami boh. jedzie na egzaminy do szkoły mechanicznej w Zamościu. Udają się też do szkoły do Mińska, technikum budowlane.
[01:03:17] NAKAZ PRACY, boh. dostaje nakaz pracy w Olsztynie.
[01:13:07] DOM RODZINNY, opis domu rodzinnego w Tarnogrodzie, rodzice i rodzeństwa boh.
[01:19:45] HISTORIA SĄSIADÓW, opis sąsiadów, mężczyzna Polak, kobieta pochodzenia ukraińskiego, mieli dwoje dzieci syna i córkę. Nie zostali wysiedleni do Niemiec. Kobieta z dziećmi szykowała się do wyjazdu na tereny ZSRR. Syn uciekł z punktu zbornego, konwój wyruszył bez niego. Na drugi dzień rodzice boh. znaleźli chłopaka.
[01:27:55] AKCJA REINHARDT, trupy na ulicach podczas pędzenia ludzi.
[01:34:58] GRUPA UKRAIŃSKA, „odział Darmochwały”, 70-osobowa grupa ukraińskiej policji.
[01:35:50] AKCJA LIKWIDACJI ŻYDÓW, boh. widzi przez okno prowadzenie Żydów. Wymiotowanie po tym, jak widzą zabójstwo dwójki żydowskich dzieci.
[01:46:45] BEŁŻEC, opowieści ludzi o tym miejscu.
[01:47:39] RASOWE BADANIA DZIECI, w obozach dzieci przechodziły badania rasowe, szukano rasy nordyckiej. Były badane pod kątem blond włosów, niebieskich oczu. Oddzielano je od rodziców. Z Zamościa ruszały transporty do Łodzi bądź bezpośrednio do Niemiec.
[01:53:17] ZWIERZYNIEC, obok obozu znajdowała się ścieżka dla robotników, jeden z nich znajduje w kartoflisku zawiniątko, w pakunku jest mały chłopczyk w wieku ok 3 lat. Dziecko zostaje oddane do ochronki Róży Zamoyskiej. Jego opiekunką była Wanda Cebrykow.
[01:58:15] ODBIERANIE DZIECI polskim rodzinom przez Niemców.
[01:59:50] MAJDANEK, wspomnienie ojca, jak rzucał chleb dzieciom i złapali go strażnicy. Na Majdanku spędzili ponad miesiąc.
[02:06:44] SPOTKANIE Z OJCEM, do spotkania dochodzi w Niemczech.
[02:09:59] ŻOŁNIERZ AMERYKAŃSKI, który chciał adoptować siostrę boh.
[02:13:18] UNRRA, pomoc uchodźcom. W szkole fotograf robi dzieciom zdjęcia do ankiety. Szkoła przekazuje papiery do rodzin w Ameryce, które mogły „adoptować” dzieci pomagając im na odległość, wysyłając paczki żywnościowe.
[02:18:00] NIEMCY, wspomnienie, opis Niemiec oczami dziecka. Asfaltowe drogi, ład i porządek. Opis maszyn rolniczych.
[02:23:40] WYZWOLENIE, po wkroczeniu amerykanów przez trzy dni panowało bezkrólewie.
[02:25:10] ROLNICTWO, opis i porównanie maszyn, które były w Niemczech do tych w Polsce.
[02:27:45] EDUKACJA, droga edukacji boh.
[02:28:40] PRACA, różne stanowiska pracy związane z branżą budowlaną w Biłgoraju.
[02:32:50] OKRES POWOJENNY, młodzież stawia na naukę i prace. Sakrament bierzmowania w Tarnogrodzie.
[02:36:36] PRACA W WAKACJE, plac budowy szpitala w Czeladzi, w następne wakacje - praca przy budowie mieszkań w Warszawie.
more...
less