Mieczysław Sobolewski (ur. 1953, Augustów), bratanek Wacława Sobolewskiego („Sęka”, „Skały”), uczestnika powojennego podziemia antykomunistycznego, ofiary Obławy Augustowskiej. Matka Monika Kwiatkowska pochodziła ze wsi Szczebra, ojciec Bolesław wychowywał się w Topiłówce, ukończył szkołę rolniczą i był zawodowym wojskowym. Najstarszym bratem ojca był Stanisław (ur. 1910), który utopił się jako dziecko. Bolesław Sobolewski, ojciec Mieczysława Sobolewskiego, urodził się w 1912 r. Następny był Jan (ur. 1914) oraz Wacław „Sęk” Sobolewski (1916-1945), jedyna ofiara Obławy Augustowskiej, której ciało udało się odnaleźć.
W czasie pierwszej okupacji sowieckiej mama Monika Sobolewska pracowała w kuchni Armii Czerwonej, co uratowało jej męża przed zesłaniem na Syberię w 1941 r. Mieczysław Sobolewski po ukończeniu szkoły przez 10 lat pracował jako zaopatrzeniowiec w Augustowskich Zakładach Obuwia. W 1981 r. otworzył sklep z dewocjonaliami, który prowadzi do dzisiaj. Przez 40 lat był trenerem piłkarskim w Sparcie Augustów. Od lat 80. działa w Stowarzyszeniu Civitas Christiana. Zasiadał w radzie miasta Augustowa, obecnie jest radnym powiatu augustowskiego. 30 grudnia 1978 r. ożenił się z Danutą Zdancewicz. Mają trójkę dzieci: Magdalena (ur. 1980), Andrzej (ur. 1981) oraz Michał (ur. 1991).
Wacław Sobolewski (ps. „Sęk”, „Skała”), stryj Mieczysława Sobolewskiego, urodził się 12 sierpnia 1916 r. we wsi Topiłówka w powiecie augustowskim. W 1932 r. został przyjęty do Podoficerskiej Szkoły Piechoty dla Małoletnich w Śremie, po ukończeniu której został skierowany do 78 pp. w Baranowiczach. Podczas wojny obronnej 1939 r. walczył pod Mławą, a następnie w obronie Warszawy. Po kapitulacji dostał się do niewoli, z której zbiegł i powrócił w rodzinne strony. W 1940 r. został zatrzymany przez NKWD i osadzony w areszcie w Augustowie, a następnie w więzieniu w Grodnie, skąd wyszedł po opanowaniu miasta przez Niemców w czerwcu 1941. W sierpniu 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, pełnił początkowo funkcję dowódcy plutonu w kompanii Piotra Milanowskiego (ps. „Ćma”), a następnie jego zastępcy. W czerwcu 1942 r. zagrożony aresztowaniem, zorganizował oddział partyzancki, który wiosną 1943 r. połączono z oddziałem Walentego Klewiado (ps. „Sęp”). Po zakończeniu akcji „Burza” i ustabilizowaniu się frontu zamieszkał we wsi Kamienna Nowa w powiecie sokólskim. Z rozkazu Komendanta Obwodu Armii Krajowej Obywatelskiej Augustów został mianowany dowódcą kompanii na gminę Lipsk (krypt. „Jodły”) oraz oddziału partyzanckiego. Podczas Obławy Augustowskiej „Sęk” przekazał swoich ludzi pod komendę sierż. Władysława Stefanowskiego (ps. „Grom”), a sam wrócił na teren powiatu Sokółka. Zatrzymany przez Sowietów we wsi Kamienna Nowa, zginął zastrzelony podczas próby ucieczki spośród grupy Polaków aresztowanych i konwojowanych w ramach Obławy Augustowskiej. W październiku 2019 r. odnaleziono ciało Wacława Sobolewskiego w Osowym Grądzie. Wskazał je naoczny świadek zabójstwa. 12 sierpnia 2021 r. została potwierdzona tożsamość szczątków. 18 lipca 2022 r. odbył się pogrzeb ppor. Wacława Sobolewskiego. Uroczystości odbywały się w Bazylice Mniejszej pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie. Po mszy świętej kondukt żałobny w asyście 14. Suwalskiego Pułku Przeciwpancernego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego przeszedł na augustowski cmentarz. Szczątki pierwszej zidentyfikowanej ofiary Obławy Augustowskiej spoczęły w grobie wojennym. Źródła: wywiad własny, Dziennik Powiatowy Portal Augustowski (https://www.dziennikpowiatowy.pl/wiadomosci/11243,waclaw-sobolewski-pseudonim-sek-skala-spoczal-na-augustowskim-cmentarzu – dostęp: 11.01.2023), eCivitas.pl (https://e-civitas.pl/pl/ludzie/w-druzynie-civitas-christiana-wywiad-z-mieczyslawem-sobolewskim – dostęp: 25.01.2023).
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1953 r. w Augustowie.
[00:00:30] Matka opowiadała boh. o stryju Wacławie Sobolewskim. Rodzice wzięli ślub w 1939, najstarszy brat Jerzy jako dziecko bawił się bronią partyzantów, nauczył się też od nich rozbrajać pociski.
[00:02:30] Ojciec urodził się w Topiłówce i przed wojną ukończył szkołę rolniczą. Ponieważ umiał pisać, pracował w czasie okupacji dla Niemców. Jeździł między wioskami na rowerze i mógł przewozić wiadomości dla partyzantów. Rosjanie chcieli zabrać ojca do wojska, ale matka, gotująca dla Rosjan, wybłagała jego zwolnienie.
[00:05:00] Wacław Sobolewski był w partyzantce, w Kamiennej Nowej miał dziewczynę, po latach okazało się, że żonę. W okolicy Kamiennej utworzył oddział partyzancki. Wacława Sobolewskiego złapano i przesłuchiwano w Kolnicy. Gdy nadarzyła się okazja, podjął próbę ucieczki. Rosjanie strzelali i zranili go, a rannego dobili. Żołnierze pochowali ciało w Osowym Grądzie. O zastrzeleniu Wacława świadkowie powiadomili rodzinę. Ojciec i wuj przyjechali z Żarnowa, odkopali zwłoki i rozpoznali Wacława, ale bali się zabrać zwłoki. [+]
[00:10:50] Tadeusz Sobolewski walczył pod Kołobrzegiem, byłych akowców wysyłano do walki bez broni i musieli ją zdobywać na Niemcach. Po roku szukano grobu, ale go nie znaleziono. Zwłoki miały znajdować się tam, gdzie rosło bujniejsze zboże.
[00:13:00] Po zbombardowaniu Augustowa rodzina przeniosła się do Topiłówki. Matka gotowała dla Rosjan i Niemców. Uratowała radzieckiego oficera Morozowa, który uciekł Niemcom.
[00:14:19] We wspomnieniach rodziny Wacław Sobolewski był silnym mężczyzną. Przed wojną ukończył Szkołę Chorążych w Warszawie [Podoficerską Szkołę Piechoty dla Małoletnich w Śremie]. Boh. miał sześcioro rodzeństwa, ojciec pracował jako kierownik, a matka zajmowała się dziećmi i gospodarstwem.
[00:16:41] Dziadek Jan miał brata bliźniaka Piotra. W 1920 r. dziadka wezwano na komisję wojskową. Dziadek wysłał tam chorowitego bliźniaka Piotra i nie wzięto go do Armii Czerwonej.
[00:18:10] W Augustowie stacjonował pułk ułanów. Dziadek zamienił swojego konia na klacz ułańską, kiedyś będąc w Augustowie klacz usłyszała dźwięk trąbki i nie bacząc na to, że jest w zaprzęgu, stanęła do apelu z ułańskimi końmi.
[00:19:24] Po 1989 r. boh. był na spotkaniu z pracownikami IPN, wspomniał o sprawie śmierci stryja i nie odnalezionym miejscu jego pochówku.
[00:20:40] Boh. po rozmowie z Karolinę Gąsiorowską oddał próbkę DNA. Jolanta Radziewicz, wnuczka Wacława Sobolewskiego, pierwszej ofiary Obławy Augustowskiej, opowiadała o złapaniu Wacława w Kamiennej Nowej. Koligacje rodzinne.
[00:24:15] Dziadek wrócił z Syberii – kupno starego domu w Augustowie. Matka miała wielu znajomych w Topiłówce.
[00:25:30] Wacław Sobolewski był stryjem boh. Dziadek miał dwie żony, Marianna z d. Piotrowska zmarła w młodym wieku i dziadek ożenił się z Józefą Dobkowską. Z pierwszego małżeństwa byli synowie: Bolesław, Wacław i Jan. Z drugiego: Tadeusz, Zofia i Stanisław. Po wojnie ojciec nie chciał rozmawiać o partyzanckiej przeszłości. Boh. wie, że spotykał się z kolegami z partyzantki.
[00:28:11] Znalezienie szczątków przez IPN, badania DNA. Boh. był dzieckiem, gdy dowiedział się o stryju od matki. Stryjeczny brat ojca był komendantem Wojskowego Domu Wypoczynkowego w Augustowie, znał Jaroszewicza i Jaruzelskiego. Stryj pomagał rodzinie boh., w której było siedmioro dzieci. Dzięki niemu boh. mógł przyjechać z wojska na pogrzeb dziadka.
[00:32:07] Po wojnie niektórzy byli partyzanci obejmowali wysokie stanowiska. Zapisanie się do partii ułatwiało kariery. Matka opowiadała o sprawach z przeszłości, także o Wacławie. Stryj miał syna, także Wacława. Rozważania na temat relacji w rodzinie i braku kontaktów. Kiedyś na Wigilię przyszedł Tadeusz „Zapora” [może chodzi o stryja Tadeusza Sobolewskiego ps. „Zadziora]. Gąsiorowski z Topiłówki dowiedział się, że ma córkę.
[00:35:40] Historią stryja interesują się państwo Kaszlejowie i Jarosław Szlaszyński, autor książek o historii lokalnej.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.