Andrzej Bednarek (ur. 1942, Piotrków Trybunalski) – inżynier chemik, uczeń prof. dr inż. Alicji Dorabialskiej. Absolwent Studium Dziennikarskiego UW. Słuchacz i pracownik naukowy PWSFTviT im. Leona Schillera w Łodzi. Wieloletni prorektor PWSFTviT ds. kontaktów międzynarodowych. Reżyser, współpracownik Jerzego Wojciecha Hasa. Autor dokumentu o historii „Filmówki” oraz dokumentu „Kamyk. Rzecz o Aleksandrze Kamińskim” i wielu innych filmów.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1942 r. w Piotrkowie Trybunalskim.
[00:00:53] Ojciec przed wojną pracował jako majster w fabryce Scheiblera w Łodzi, czas okupacji rodzina spędziła w Piotrkowie. Po wojnie przeprowadzono się do Łodzi, matka była nauczycielką, a ojciec otworzył tkalnię. Rodzina mieszkała przy ul. Moniuszki – wspomnienie wizyty obcych mężczyzn, którzy nie pozwolili boh. wyjść na podwórko. Przy ponownej wizycie naklejono kartki na meble, obrazy, radio – rozmowa na temat domiaru. Rodzice prosili, by boh. nikomu nie mówił, co się dzieje w domu – słuchanie zachodnich rozgłośni radiowych. Ojciec kolegi Barłogi pracował w UB. Reakcja boh. i rodziców na wiadomość o śmierci Stalina – akademia w szkole, gazetka ścienna i wiersze ku czci. [+]
[00:07:30] Wspomnienie siostry zakonnej i lekcji religii – opowieść o ziarnku grochu. Na przeciwko domu była kawiarnia „Honoratka”, przed którą stały dorożki a potem taksówki. Boh. był świadkiem kręcenia jednego z odcinków „Stawki większej niż życie” – pierwsze doświadczenia filmowe. Mieszkanie było nad restauracją „Halka”, po latach boh. dowiedział się od Witolda Sobocińskiego, że grywał tam zespół „Melomani”.
[00:10:48] Kolegami z liceum nr 3 byli m.in. Witold Orzechowski, późniejszy reżyser, i Wojciech Kozłowski, operator. Wspomnienie nauczycieli, w tym polonistki Dębowskiej i chemika Hermanowicza – dzięki niemu boh. chciał studiować chemię. Boh. śpiewał w chórze i grał w orkiestrze dętej. Wspomnienie dyrektora Woźniakowskiego. [Opinia prowadzącego na temat swojego ogólniaka]. Boh. nie należał w szkole średniej do harcerstwa.
[00:17:55] Rozważania na temat życia w PRL. Część dużego mieszkania zajmowała rodzina żydowska, która przyjechała z ZSRR. Sąsiadka była pielęgniarką i robiła zastrzyki boh., który był chorowitym dzieckiem. Od sąsiadów dostawano macę. W mieszkaniu był telefon, czasem sąsiadka dzwoniła do brata Jaszy, który mieszkał w ZSRR. Po 1956 Jasza przyjechał do siostry, jakiś czas później cała rodzina wyjechała do Izraela. Po latach boh. ich szukał, ale bez skutku. [+]
[00:23:04] Świadomość życia w państwie represyjnym – zakaz mówienia o tym, co się dzieje w domu. Zabawy dzieciaków w chowanego i podchody, gra w kipla.
[00:25:03] Tkalnia ojca została upaństwowiona i przekształciła się w spółdzielnię pracy, ojciec dalej w niej pracował. Na początku lat 60. tkalnię zlikwidowano, w domu o tym nie rozmawiano. Ojciec sprzedał dom dziadków w Bełchatowie i w 1959 wyprowadzono się z ul. Moniuszki do domu, który ojciec zbudował. Droga ze szkoły – oglądanie wystaw sklepowych, odwiedzanie księgarni. Wspomnienie księgarza, który doradzał w zakresie doboru lektury.
[00:30:17] Zainteresowanie chemią – eksperymenty w kuchni domu przy ul. Moniuszki. Potrzebne składniki, w tym rzeczy potencjalnie niebezpieczne, boh. kupował w sklepie chemicznym przy ul. Sienkiewicza. Boh. czytał Lema i Asimowa, interesowały go rakiety kosmiczne.
[00:34:18] Boh. studiował chemię na Politechnice Łódzkiej, na ostatnim roku prof. Dorabialska zaproponowała mu pozostanie w katedrze chemii radiacyjnej – podjęcie pracy po obronie dyplomu. Działalność klubu turystycznego „Stonoga” – wyprawa do Jugosławii. Boh. załatwił wizę zbiorową we włoskiej ambasadzie i udało się z Jugosławii pojechać do Wenecji. Po powrocie do Polski boh., jako szef grupy, został wezwany do centrali Związku Studentów Polskich w Warszawie – zakaz wyjazdów za granicę. [+]
[00:39:23] Boh. jako student brał udział w życiu kulturalnym, chodził do DKF, jeździł na spektakle do warszawskich teatrów. Sytuacja na uczelni – boh. jako doktorant przedstawić wyniki swoich badań na seminarium u prof. Dorabialskiej a ponieważ nie miał ich, a seminarium było 1 kwietnia, więc wygłosił referat z historii sztuki. Rezygnując z pracy na Politechnice miał jeszcze przez rok zajęcia w soboty i niedziele ze studentami zaocznymi. Boh. chciał zdawać do Szkoły Filmowej, ale w 1968 nie było naboru – przyjęcie do dwuletniego Studium Dziennikarskiego na UW w Warszawie – studia w stolicy i nauczanie w Łodzi. Szefem studium był Kazimierz Kąkol, wykładowcami m.in. Krzysztof Kąkolewski i Ryszard Frelek. Boh. dostał propozycję pracy w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, ale dostał się do Szkoły Filmowej. Ryszard Frelek w czasie zajęć powiedział otwarcie, a był rok 1969, że zbrodni w Katyniu dokonali Rosjanie. Wspomnienie Krzysztofa Kąkolewskiego.
[00:48:30] Boh. podjął studia reżyserskie w łódzkiej Szkole Filmowej – inne wydziały. Atmosfera po 1968 r., opinie starszych studentów. Wspomnienie Józefa Robakowskiego, Wacława Antczaka, Wandy Jakubowskiej – stosunek do niej łódzkiego Komitetu Wojewódzkiego PZPR, sprawa budowy wytwórni filmowej koło Warszawy.
[00:52:38] Kolegami z roku byli m.in: Andrzej Barański, Feliks Falk, Ryszard Bugajski. Boh. miał zajęcia z Kazimierzem Karabaszem, Januszem Majewskim, wspomnienie Janusza Morgensterna, Krzysztofa Zanussiego, Jerzego Bossaka i Jerzego Mierzejewskiego – jego podejście do studentów. Jerzy Toeplitz prowadził przez krótki czas wykłady z historii filmu amerykańskiego. Opowieść Jana Rybkowskiego o doświadczeniach z lat 50. Tadeusz Drewno opowiedział o wizycie Aleksandra Forda, który obejrzał dekoracje do jednego ze swoich filmów i bez słowa wyszedł – reakcja otoczenia.
[01:02:13] Sylwetka Jerzego Bossaka – pomoc studentom, podejście do materiałów filmowych. Szkoła filmowa jako szansa dla młodych – postrzeganie filmowców, miejsce w kulturze. Wspomnienie Stanisława Wohla, Jerzego Kawalerowicza, Jerzego Wojciecha Hasa, Andrzeja Wajdy, Kazimierza Kutza. Boh. nie poznał operatora Kurta Webera, który wyjechał z Polski po 1968 r. Sylwetka prof. Lewickiego – sytuacja w szkole filmowej, wspomnienie rektora Żygulskiego. Zmiany na uczelni po 1968 r. – zerwanie więzi między wykładowcami a studentami. Rozmowa Witolda Leszczyńskiego i Stanisława Wohla o kadrowaniu obrazu. Próba kontrolowania szkoły przez władze, ocena działań Michalskiego.
[01:11:45] Na roku boh. było kilkanaście osób, w tym Tadeusz Pałka i Krystian Lupa, który odszedł po dwóch latach i został reżyserem teatralnym. Kadra nie poddawała się presjom wywieranym przez władze komunistyczne. Wolność artystyczna – etiudę Wojciecha Wiszniewskiego o 1 Maja pokazywano w szkole, rektor Henryk Kluba bronił etiudy Dembińskiego o Pomarańczowej Alternatywie.
[01:16:55] Cezury w życiu szkoły – zapaść po 1968 r., strajk okupacyjny w 1980 – dokument Małgorzaty Potockiej „Od nowa”. W czasie strajku boh. był pracownikiem szkoły – nadzieja na zmiany. Wspomnienie organizatorów strajku Piotra Bikonta i Adam Sobolewskiego. Postrzeganie Józefa Robakowskiego jako kandydata na rektora. Wizyta Romana Polańskiego i atmosfera jego spotkania ze studentami – gorąca dyskusja o filmie „Tess”.
[01:23:50] Rozbudowa uczelni w latach 80. – nowe kierunki, w tym studium scenariuszowe, które działało w Warszawie. Oglądanie filmów wypożyczanych z ambasad amerykańskiej i radzieckiej. Kształcenie polskich scenarzystów. System pisania scenariuszy przez Wojciecha Hasa.
[01:28:15] Okoliczności podjęcia przez Hasa pracy w szkole filmowej. Początki jego pracy w Wytwórni Oświatowej – filmy instruktażowe. Boh. widział prace nad „Sanatorium pod Klepsydrą” – podejście do aktorów i studentów. Has wspominał, że władze namawiały go, by zrobił film zgodny z jej oczekiwaniami – brak zgody na kompromisy.
[01:32:20] Rozważania na temat pokoleniowości w szkole filmowej. Zmiana perspektywy wraz z zajmowanymi stanowiskami prodziekana, potem prorektora. Skutki rozrastania się szkoły, zmiana relacji między wykładowcami a studentami. Przełom w polskiej kinematografii po 1956 r. we wspomnieniach Kazimierza Kutza – znajomość niewielkiego środowiska twórców.
[01:37:19] Opinia na świecie o dokonaniach studentów szkoły. Postrzeganie krótkiego metrażu etiud szkolnych przez widzów – sprawa rozpowszechniania filmów studenckich.
[01:38:57] Szkoła filmowa jako enklawa – anegdota o Gomułce i jego zezwoleniu na wolność na uczelni. Rola wysokiego muru, który oddzielał szkołę od ul. Targowej – podejrzenia w 1968 r., zburzenie muru i postawienie ażurowego ogrodzenia. Studenci chodzili do SPATiFu i „Honoratki”, ale życie szkoły toczyło się za murem, tym bardziej, że akademik był na terenie szkoły. Pomysły władzy, by przenieść szkołę do Warszawy – obrona placówki przez Michalinę Tatarkównę.
[01:43:00] Miasto Łódź a Szkoła Filmowa. Przyczyny upadku wytwórni filmowej, do której przyjeżdżali aktorzy z Warszawy. Sytuacja w latach 90. – stolica jako ośrodek życia filmowców. Korzyści płynące z umiejscowienia szkoły w Łodzi.
[01:47:50] Boh. zrobił film o historii szkoły [serial „Filmówka”] – rozmowy z ludźmi, którzy brali udział w życiu szkoły. Rozważania, czy w takiej formule można kontynuować film. Waga produkcji filmowych współcześnie. Skutki pojawienia się innych uczelni filmowych. Boh. żałuje, że przy okazji robienia filmu nie rozmawiał z Grzegorzem Królikiewiczem, wypowiedź Kieślowskiego na temat warsztatu filmowego. Komentarz Kieślowskiego na temat strajku w szkole w 1981 r.
[01:52:24] Sprawa punktów za pochodzenie – komisja egzaminacyjna wiedziała, że musi przyjmować przynajmniej jedną osobę mającą punkty. Losy studentów z punktami. Rozważania na temat umiejętności niezbędnych w zawodzie reżysera.
[01:58:55] Filmy absolutoryjne zamiast dyplomowych. W czasie Wydarzeń Czerwcowych Filip Bajon pojechał do Poznania, nakręcony tam materiał obroniła Wanda Jakubowska. [Prowadzący wspomina przypadek Jacka Petryckiego i Tadeusza Walendowskiego, którym skonfiskowano materiał nakręcony w grudniu 1970 na Wybrzeżu].
[02:01:16] Wprowadzenie stanu wojennego – kłopoty z telefonem. Wspomnienie włoskiego filmu oglądanego w telewizji – w czasie sceny z więźniami w łódce emisja została przerwana. Uczelnia została zamknięta, gdy ją otwarto, niektórzy studenci nie pojawili się na zajęciach – internowanie Piotra Bikonta. [Prowadzący o pobiciach Adama Sobolewskiego, który wyjechał z Polski]. Atmosfera w szkole po wznowieniu zajęć – brak wśród studentów osób o radykalnych poglądach. Wspomnienie rozmowy z Kazimierzem Karabaszem [+]. Postać „politruka” Zenona Michalskiego.
[02:09:03] Poczucie niezależności studentów Szkoły Filmowej mimo nadzoru ze strony władzy. Nie można było robić filmów otwarcie godzących w system, ale pojawiały się filmy metaforyczne. Zdarzali się studenci i pracownicy związani ze służbami, zwłaszcza w dziale dźwięku, przez który przechodziły wszystkie filmy – wzajemna koegzystencja. Boh. znał dwóch kierowników produkcji, którzy mieli ubecką przeszłość.
[02:15:10] [Prowadzący na temat władz szkoły z nadania partyjnego i skutków wyjazdów filmowców za granicę]. Dobór kadry Szkoły Filmowej – wymagane kwalifikacje, brak politruków wśród wykładowców. Zainteresowanie służb uczelnią – wpływ na funkcjonariuszy.
[02:19:00] Wspomnienie Marielli Nitosławskiej. Stosunek boh. do plotek. Kolega Jerzy Matula był w szkole przed 1968 r.
[02:22:28] Autoprezentacja boh., prezentacja rodziców: Wandy i Jana Bednarków. Ojciec pochodził z Bełchatowa, w Łodzi pracował w fabryce włókienniczej Scheiblera.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.