Pietrzyk Ryszard
Ryszard Pietrzyk (ur. 1934, przysiółek Folwarki k. Złoczowa) – emerytowany nauczyciel geografii. Ukończył cztery klasy polskiej szkoły i szkołę ukraińską. Do 1953 roku mieszkał w Złoczowie. Po wojnie jego rodzina pomagała księdzu Janowi Cieńskiemu, który pozostał w swojej parafii. Ryszard Pietrzyk był ministrantem w złoczowskim kościele. W 1946 roku rodzina planowała repatriację do Polski, ale ostatecznie pozostano w Złoczowie. Ryszard Pietrzyk ukończył Uniwersytet im. Iwana Franki we Lwowie. W 1958 roku dostał nakaz pracy i zamieszkał w Przemyślanach, gdzie uczył w miejscowej szkole. W 1990 roku odszedł na emeryturę. Relacja nagrana pod zmienionym nazwiskiem – pan Ryszard obawia się o swoje bezpieczeństwo w razie ujawnienia nagrania.
więcej...
mniej
[00:00:07] Boh., [dane ukryte], nie wie kiedy dokładnie się urodził, księga metrykalna została zniszczona wraz z kościołem. W czasie komisji dla osób bez dokumentów Rosjanie uznali, że urodził się w 1934 r. Boh. urodził się w Złoczowie w przysiółku Folwarki (obecnie dzielnica miasta).
[00:04:02] Boh. chodził do szkoły w Złoczowie, był ministrantem. Wspomnienie księdza Jana Cieńskiego, który po wojnie pozostał w Złoczowie i walczył o kościół. Postawa naczelnika NKWD.
[00:06:12] Boh. sądzi, że urodził się wcześniej niż w 1934 r. Sytuacja na Kresach po śmierci Marszałka Piłsudskiego – odradzanie się ukraińskiego nacjonalizmu. Szpiedzy chodzący po wsiach. Opinia na temat 14 Dywizji [SS Galizien] – zabijanie Żydów.
[00:09:55] Atak Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 – bombowce lecące na wschód. Rozważania na temat potencjału militarnego hitlerowskich Niemiec i niemieckich planów.
[00:12:12] Boh. mieszkał w Złoczowie do 1953 r. Sytuacja po 17 września 1939 i w czasie napaści Niemiec na ZSRR. Rozważania na temat słabości militarnej Polski i braku rozeznania w sytuacji politycznej.
[00:14:00] W Złoczowie były koszary wojskowe, kolejno wykorzystywane przez Austriaków, Polaków, Niemców i Rosjan. Niemcy mieli tam warsztaty naprawy czołgów i samochodów, które pociągami odsyłano na front. [+]
[00:16:27] Sytuacja we wrześniu 1939. Naczelnik KGB powiedział boh., dlaczego zmarł Piłsudski. Tajne rozmowy i porozumienie Piłsudskiego z Hitlerem – umowy Węgrów i Rumunów z Niemcami. Rosjanie zorientowali się, jaki jest stan zdrowia Piłsudskiego i umieścili w szpitalu pielęgniarkę-szpiega, Polkę, która podtruwała Marszałka i doprowadziła do jego śmierci.
[00:22:10] Rozważania na temat polskiej polityki, Śmigłego-Rydza i Józefa Becka. Dywagacje na temat wojny i poniesionych przez Polskę strat. Zbrodnie ukraińskie na dawnych Kresach. Współpraca Ukraińców z Niemcami – formacje kolaboracyjne.
[00:26:20] Wuj Jan Zaremba był żonaty z siostrą matki. Jego zaś siostra Emilia wyszła za „jadowitego” banderowca Iwana Onyszkę, który służył w wojsku austriackim, a potem został prawą ręką Bandery. Onyszko także pochodził z Folwarków. Ojciec Zarembów był dozorcą na zamku w Złoczowie. Dwaj koledzy boh. wyjechali do Polski. Onyszkowie mieli dwoje dzieci: Janinę i Włodzimierza.
[00:30:55] Prośba boh. o zmianę nazwiska, obawa przed zbezczeszczeniem grobu. Współczesne niszczenie polskich grobów.
[00:32:12] Boh. interesował się zbrodniami popełnionymi na Wołyniu. Jego ojciec należał do AK, a boh. działał jako wywiadowca w środowisku młodzieży. Wśród sąsiadów w Folwarkach było 39 „dywizjonistów”, nachtigallowców i rolandowców, Ukraińców, którzy służyli w jednostkach kolaboracyjnych. Banderowcy mieli placówkę w Krakowie i stamtąd przyjechał Onyszko.
[00:35:22] W 1946 r. rodzina była spakowana i chciała uciekać do Polski. W czasie rzezi Polaków rodzina była chroniona przez Onyszkę. Sąsiad Władysław Karnydał miał kilkoro dzieci, boh. miał ósemkę rodzeństwa, sześciu braci i dwie siostry. Współczesna wizyta prezydentowej Agaty Dudy w Woroniakach koło Złoczowa.
[00:37:52] Ojciec był z pochodzenia Niemcem, pradziadek miał na imię Hellmuth. Pradziadek miał młockarnię austriackiej produkcji. Gospodarze mający duże pola wynajmowali ją do pracy. Zimą pradziadek remontował maszynę a ojciec pomagał mu. Rodzice boh. mieli niewielkie gospodarstwo, ojciec był ślusarzem, potrafił murować i pokrywać dachy blachą. W Folwarkach mieszkało wielu rzemieślników. Po wkroczeniu Niemców do domu przyjechał generał niemiecki – reakcja matki na pytanie o ojca. Zatrudnienie w warsztatach naprawy czołgów. Kartki na żywność i inne towary – poprawa warunków materialnych. [+]
[00:44:44] Ojciec nie chciał korzystać ze stołówki w warsztacie i boh. nosił mu obiady – przepustka na teren zakładu. Niemieckie patrole w Złoczowie. Koło domu był sad owocowy i ogródek, znajomy generał niemiecki umył się latem na podwórku, a potem poszedł do sadu – jego reakcja. Generał czasem nocował w domu boh., wiadomość o tym szybko rozniosła się wśród sąsiadów i nikt z Ukraińców nie śmiał napaść na rodzinę. Stosunek do Niemców. [+]
[00:50:15] Po wkroczeniu Rosjan cała rodzina szykowała się do wyjazdu do Polski. Sotnik banderowców przysłał wiadomość ojcu, by nie wyjeżdżał, ponieważ z jego strony nic rodzinie nie grozi. W rodzinie było 18 osób i przed wojną w sadzie zbudowano odpowiedni schron. Rosjanie wyłapywali banderowców, którzy nie wyjechali na Zachód – obławy we wsiach. Pewnej nocy przyszła grupa uciekających banderowców, w tym sąsiad Władek, który służył w czasie wojny w Dywizji SS stacjonującej w Brodach – prośba o wpuszczenie do schronu. Gdy obława przeszła, banderowcy odeszli, dzięki temu sotnik dał ojcu gwarancję bezpieczeństwa. Nadzieje na interwencję Amerykanów i Anglików i zmianę sytuacji politycznej. W 1938 r. wybudowano nowy dom kryty blachą, rodzinie żal było zostawić gospodarstwo. W czasie niemieckiej okupacji w domu miał swój pokoik niemiecki generał. Ochrona ze strony Niemców i Ukraińców. [+]
[00:57:45] Współpraca z księdzem Cieńskim. W czasie bombardowania jedna bomba uderzyła w kościół i ojciec pomagał w remoncie. Po rzezi w Hucie Pieniackiej ksiądz Cieński poprosił ojca o pomoc w pochówkach ofiar. W Hucie działała samoobrona, która miała trzy snajperskie karabiny. Na noc do Huty przyjeżdżali Polacy z okolicznych wsi. W lutym 1944 Ukraińcy uderzyli na Hutę. Oficerowie SS, Ukraińcy, kwaterowali u Onyszki i tam ojciec zobaczył plany ataku na dziesięć dni przed napadem. Onyszko był byłym wojskowym, kartografem i brał udział w przygotowaniu napadu na Hutę. Rola Romana Szuchewycza. Na cztery dni przez atakiem ojciec i boh. pojechali do księdza w Hucie i uprzedzili o planach Niemców i Ukraińców. Boh. widział Niemców jadących w kierunku Huty. [+]
[01:07:15] Ojciec dostał plan od Onyszki i boh. w jedną noc go skopiował. Potem boh. jeździł z wujem Tadkiem i księdzem Cieńskim na pogrzeby ofiar. Brał udział w myciu zwłok, trumny robiono z desek rozbieranych stodół, w jednej układano po kilkoro zwłoki dzieci. Sposoby mordowania młodych kobiet. Różnice w mordowaniu Żydów i Polaków – techniki zabijania. [+]
[01:13:22] W czasie niemieckiej okupacji boh. chodził do wsi Woroniaki, gdzie mieszkało wielu Polaków. Niedaleko wsi biegła linia kolejowa, w czasie rzezi niektórzy dobiegali do torów i uderzali w nie licząc, że ktoś usłyszy i pospieszy z pomocą. Wiele razy boh. chodził z ojcem w poszukiwaniu zwłok osób porwanych i zabitych przez banderowców. Pewnego dnia przyszła kobieta prosząc o odszukania ciała jej męża – rozmowa ojca z matką. Porąbane zwłoki znaleziono na pieńku – szukanie odrąbanych kończyn. Ludzie sami robili prowizoryczne trumny. Banderowcy napadali na kondukty i ludzie bali się chodzić na pogrzeby pomordowanych sąsiadów. [+]
[01:18:08] Różnice między esesmanem z ukraińskiej dywizji a żołnierzem niemieckim – Ukraińcy mieli takie same mundury i emblematy, ale te miały dodatkowo oznaczenie literowe. Szuchewycz brał udział w egzekucji lwowskich profesorów na Wuleckich Wzgórzach. O działalności Batalionu Nachtigall i Szuchewycza we Lwowie opowiadał Onyszko. Niemiecki generał, który mieszkał w domu boh. podczas okupacji, opowiadał o postępowaniu z wykształconymi Polakami.
[01:23:57] Boh. napisał szkic swoich wspomnień. Refleksje na temat wieku – przyjazd naukowca, który zajmuje się badaniem długowiecznych osób. Boh. powiedział mu, że nie umiera, ponieważ nie ma pieniędzy na pogrzeb.
więcej...
mniej